Is comproma lë scooter

1956, i l’avìa da pòch compì disdeut ani e antlora i travajava ancora coma aprendista a la Scòla FIAT ёd cors Dante a Turin; grassie a j’economìe fàite da nòstra mare, ant ёca i j’ero riessù a buté ansema ël necessari pёr convincc-ne ’d decide ’d caté në scooter. Nòstra mare a l’era stàita ciàira: «Iv compre lë scooter, ma ch’a sia ciàir ch’a l’é ’d tuti e doi».

I l’avrìo comprala an società mì e mè frel, con la clàusola d’avèjla a disposission na sman-a a pr’un; chiel a l’avrìa dovrala pì che d’àutr a fin ёsman-a, pёr andé a trové la morosa ch’a stasìa a Lodi, mentre che mi i l’avrìa dovrala pёr andé al mar o an montagna. As tratava a sta mira ’d definì qual scooter caté, dal moment che as podìa serne fra doi modej: la Lambrëtta dla Innocenti òpura la Vespa dla Piaggio. A l’é curios noté coma ’nt j’ani ’50-’60 a fuisso almeno sempre doe le possibilità ’d serne, e sòn an tuti ij setor: as podìa serne tra ël Tòr e la Juve, tra Bartali e Coppi, tra la Lollo e la Loren e così ’dcò ’nt ёl camp ёd jё scooter; dё scooter a-i na j’era ’dcò ’d d’àutre marche naturalment, coma për esempi l’Isomoto, ma a l’era nen la stessa còsa.

Dòp d’avèj-je pensà bin, i decidoma d’acòrdi ’d caté la Vespa 150 ёd cilindrà, pen-a surtìa da la Piaggio, an afiancament a la già famosa 125. Pёr conseguensa, un bel di, mi e mè frel i soma partì e i soma andàit dal rivenditor Piaggio pì davzin, che antlora as trovava an cors Peschiera quasi sël canton con piassa Sabotin; lì i l’oma concordà ’l pressi e la data ’d consëgna che a sarìa vnuita na vinten-a ’d di dòp. I l’oma pagala la blёssa ’d sentequaranteut mila lire, pì d’àutre des mila lire, pёr gionteje la sconda sela e la roa dё scòrta. Ant le dumìniche che am tocava a mi d’utilisé la Vespa, i l’avìa sempre an sёl selin posterior un car amis che, spetand ёd buté ansema ij sòld pёr catesse ’dcò chiel la Vespa, a l’avìa pensà bin d’ancaminé a catesse ’l casco.

«Parèj, quand im comprerai la Vespa» a disìa « i l’avrai pì nen ёl problema ’d cateme ’l casco!». I veule deje tòrt?

A pòch a pòch, ëdcò j’àutri amis ëd la combrìcola, a j’ero riessù a catesse chi na motorёtta, chi në scooter. Franco, l’amis che a l’era già catasse ’l casco, a l’avìa catà ’dcò chiel na Vespa con ёl manubrio carenà e la sela longa (la mia ëd doi ani prima, a l’avìa ancora le doe sele separà); Giovanni a l’era catasse ’dcò chiel la Vespa. Peui i l’avìo Michelino, che an pòch contra corent rispet a j’àutri, a l’era catasse na Lambrëtta 150; sò cusin Armando a l’avìa catà na bela mòto Bianchi 125 ёd cilindrà. A la fin i l’avìo Pierantonio e Sergio, tuti doi proprietari d’un Guzzino 60, ёl prim con la leva dёl cambi fissà an sёl serbatòjo e lё scond nopà con ёl comand dёl cambi modificà: ёl pare ’d Sergio a l’avìa faje monté un pì che modern seletor ёd le marce, comandà a pedal.

Quanta stra i l’oma fàit con cole motorёtte! An quanti pòst a l’han portane: al mar, an montagna, ai lagh! N’ann, con n’àutr «vespista» ch’a travajava con mi, i decidoma d’andé fin-a a Piombin, an Toscan-a, a trové n’amis ch’a passava le ferie a ca dij parent; chiel a l’avìa na Vespa neuva model 150 Gran Spòrt, ch’a rivava a fé ij sent chilòmetri a l’ora ’d velocità. Mi con la mia, già un pòch vejòta, i rivava a fé, an favor ёd vent, si e nò j’otanta.

An pì, mi i j’era pijame la briga ’d trasporté ij bagagi, ch’i l’avìo sistemà an doe valisёtte fissà ’n sla sede dёl selin posterior ch’i l’avìo gavà provisoriament. Dal moment che a chiel a-i piasìa andé fòrt, mì anvece motobin meno, i l’avìa pёrmettuje ёd fé, minca 50-60 chilòmetri dё stra, ciamomje dle «sgropade».

E parèj, ëd tant an tant, chiel, ch’a mё stasìa daré, as butava a mè fianch, am fasìa un segn con la man, mi i-j disìa che ’d sì con la testa e sùbit dòp chiel a partìa piegà ’n doi an sёl manubrio ’d soa Vespa. Dòp ëd na vinten-a ’d chilòmetri, chiel as fёrmava an sёl bòrd ёd la stra e a spetava con santa passiensa che mi rivèissa; quand ch’am vёddìa rivé an lontanansa, a sautava su soa Vespa, a më vnisìa ancontra e as butava con rassegnassion darera ’d mi, fin-a a la pròssima «tirà»; e parèj fin-a a Piombin. Dontrè di d’arpòs, e peui via an sla stra dl’artorn, con ij sòld giust giust pёr paghesse la missela ch’a servìa pёr torné a Turin.

I rivoma parèj al 2006, sinquant’ani dòp d’avèj catà la Vespa, am càpita l’ocasion ëd caté n’àutr scooter; sta vira as trata ’d na Lambrëtta sinquanta ëd cilindrà, carenà e vërnisà ’d ross. I l’hai catala da un vejòto ch’a savìa nen còsa fene, pagand-la la gifra ’d sent euro; i l’hai spendune almanch d’àutri tërzent për butela a pòst, ma i veule buté la sodisfassion ch’i preuvo quand ch’i vado an gir për Turin. La gent, quand am sent rivé, as fërma a guardeme, ciamandse còsa a sarà mai col trabìcol ross «Ferrari» ch’a armonta al 1967; e sì mia Lambrëtta a compirà quaranteut ani al pròssim mèis d’agost... e as sje pòrta bin!

Olinto Ricossa