Mary Novaria/Un laj ant la neuit
A l’era una ’d cole giornà ’d giugn ëspeciale për mi. I l’avìa finalment otnù, con tanti sacrifissi, ël diploma da levatris con ël màssim dij vot. A më spetava na bela vacansa merità. Sël treno ch’am portava a mè pais, i vardava fòra dël fnestrin, lë score dla campagna, dij bòsch e, a më smijava ’d sente ’l përfum dël fen pen-a tajà e dle fior e dj’erbe ’d campagna. I mancava dal pais da pì che des ani e, i na sentìa la mancansa bin fòrt; ma dzortut, i vëddìa nen l’ora ’d rivé a ca, ambrassé mama, parent e amis. La gòj e l’emossion a l’era tanta. Ën efet a j’ero tuti a ca ch’a më spetavo për festegeme. Tra le conte, mangé e bèive, i l’oma tirala fin-a a j’ore cite. I j’ero tuti pitòst alégher, cand ch’i l’oma sentù tabussé fòrt ël porton ëd ca. Da la fnestra i l’oma vist calé da na gròssa vitura, n’òmo pitòst agità. A l’avìa savù che mi i j’era na levatris e, a sërcava n’agiut për soa fomna ch’a l’avìa ij dolor da part e l’ospidal a l’era tròp lontan për ricoverela.
A j’ero ’d Rom acampà pen-a fòra dël pais: Còs fé? I l’avìa ’ncor nen jë strument për assiste un part. Ma se a l’era n’urgensa, i podìa nen arfudé. Mama cand a l’ha vist-me monté ansima a cola vitura sgangherà, a l’era cambià ’d color dventand bianca ansirà, con le man an testa sbaruà, am disìa: «Fà atension, a son sìngher!». Rivà al «campo nomadi», a l’é surtìe un can che, sentand-me rivé, a l’era butasse a baulé; fòra da la «roulotte» ëd dòne con le veste longhe colorà, a fasìo segn vers na pòrta duverta. Intrand, a son ëvnume ij frisson; Celeste, parèj as ciamava la dòna, a l’era cogià ansima a na sislonga, a dovìa avèj apopré mia età, con na testa ’d rissolin nèir mars ëd sudor, con doi euj grand coma doe lanterne e nèir coma l’inciòstr, am vardava soferenta, an serca d’agiut. A la mira ch’a l’era rivà, a j’era pì nen temp da perde, ël cit a l’avìa pressa ’d nasse.
Ël bate ’d mè cheur a smijava s-ciapeme andrinta, i sercava ’d pasieme, ma i j’era an pen-a. Oh! An che sagrin i j’era butame! Che responsabilità coragiosa! I pregava la Madòna për che tut andèissa bin, ma i l’avìa ëdcò tanta fiusa. Ël part a l’é nen n’aveniment genit? I son pasiame cand i l’hai capì che Celeste a savìa ’d còse che gnun a l’avìa mostraje, ma che a fasìo part d’un savèj visseral, fongà, tramandà da l’antichità e patrimòni dla dòna che da fija a dventa mama. Mersì a la bravura ’d Celeste, con mia esperiensa e l’agiut ëd l’òmo, i l’oma dàit ël «Benëvnù» a ’n citon, bel, san e svicc.
Che gòj! Da fene ven-e le lerme a j’euj. Ant ël mentre loràutri feura, cit e grand, fasend un sèrcc, a cantavo la vita e a balavo al son dij violin, com ch’a j’ero soe tradission. Giumai an cel a lusìo j’ùltime stèile e l’alba a s’avsinava. A sarà stàit ch’i j’era dòp tut arlassame o, a peul esse stàit ël bon vin ch’a l’han ofrime, fatostà ch’a l’avìa pijame na sòrt d’esaltassion, a më smijava d’esse ant un mond fòra dla realtà (mama a dirà peui ch’a l’avìo fame l’arciam). A la mira ch’i j’era, i l’hai pijà part ëdcò mi ai festegiament, baland ansema a lor, contenta coma na Pasqua, fin-a cand a l’han compagname a ca, ch’a l’era bele che di. A son arcòrd ch’i porterai d’apress për tuta la vita e, i podrai mai pì dësmentié.
Tante masnà i l’hai fàit nasse e ’d tuti i l’hai un bon arcòrd. Ma col cit ëd mia prima esperiensa, a l’é restame për sempe ancreus a mè cheur e soens i lo penso e, i spero, për chiel, ch’a l’abia avù na bon-a sòrt.
[Ant la parlada canavsan-a]
Note
- ↑ Laj = gëm, it. vagito