Luigina Lorenzi Zago/Doe vigne piemontèise 'nt le miole

Doe vigne piemontèise 'nt le miole

L’istà a l’é giumai n’arcòrd. E istà, për mi, a veul dì butesse con calma ant ël giardin e lese. Generalment, coma ch’i l’hai già avù manera ’d dì, mi i son pitòst disordinà coma letor e donca im treuvo a passé da n’argoment e da n’àutor a l’àutr sensa na lògica precisa. Ma st’ann-sì, i son trovame, squasi sensa vorèjlo a avèj ant le man na bela fërtà ’d lìber con un fond piemontèis, tra novità e volum ch’i l’avìa ’nt ëca da ani, ma ch’i l’avìa mai avù manera dë score. Parèj i son, finalment (i lo confesso... i l’avìa mai avù, a tòrt, ël «coragi» d’afrontelo...) apassioname a le vicende, fiamenghe, ëd Il regalo del Mandrogno.

I l’ha studià la stòria ’d col giojelin ëd la Val Maira ch’a l’é Elva con sò Magìster Hans Clemer, ant le pàgine d’Ezio Marinoni e ’d sò Il libro e l’affresco d’Elva (i na parleroma ancora...) ch’a l’ha incuriosì mi e mia fomna al ponto ’d rivé a fé na gita lassù për vëdde ij pòst ëd përson-a. I l’hai ’dcò dovù afronté na delusion pitòst nen ëspetà për L’odore del diavolo ’d Maria Tarditi, ch’i l’hai trovà vreman grev, mal fé da lese e ripetitiv a l’ossession (i l’hai finilo pròpi mach përchè ch’i lasso mai quaicòs a metà, ma con na gran fatiga!), tramentre che ’d sòlit con chila i son sèmper argalame. E peui i l’hai avù manera ’d conòsse, ant le doe edission ëd Libreria a cielo aperto, la bela manifestassion ch’as ten da vàire ani a Limon Piemont, na ca editris, nà da pòch e masentà da na fija giovo, ma con j’idèje bin ciàire e motobin an piòta. Na fija ’d cole ch’a fà pròpi piasì d’incontré, përchè parèj un a peul rendse cont ch’a-i é ancora dabon quaidun ch’a l’ha veuja e entusiasm për butesse an dëscussion.

Francesca Mogavero con soe edission Buendia Books, combin ëd sò nòm internassional (Aureliano Buendia a l’era ’l comandant protagonista dla ciadeuvra ’d Gabriel Garcia Marquez Cent’anni di solitudine) a l’ha soe rèis bin bin fongà an Piemont e sò catàlogh a comprend na bela partìa d’autor locaj. Dal giornalista Andrea Monticone a l’amisa Francesca Gerbi (che con Buendia a l’ha ancaminà na neuva aventura da giallista con ël prim càpitol dedicà a le vicende dël Maressial Rodda, tut concentrà tra Roé, Langhe Astesan-e e anviron. Prim tìtol: È stato Baudelaire) e via fòrt.

A mi a l’ha colpime an particolar la stòria ’d na famija scrivùa da un-a dij dissendent dij protagoni- sta, Luigina Lorenzi Zago. Le due vigne, cost ël tìtol dël lìber, a l’é na stòria cita, un-a ’d cole che a mi am pias definì na stòria con la «s» minuscola. Ël contnù a l’é bin bel fé da conté. Na famija piemontèisa ’d cole ’d na vòlta dle nòste campagne. Pare autoritari, cafard e prepotent. Mama ch’a subiss ij tradiment e j’ingiustissie sensa podèj reagì, tant da esse gnanca amëttùa a la tàula e da dovèj mangé, chila fumela, con le sërvente ’d ca, an cusin-a. Doi fieuj: un, Gioachin, portà vers la campagna, le vis ëd famija e ’l travaj ant ij camp, e l’àutr, Alfredo, nopà pì studios e ch’a l’ha ’l seugn ëd dventé médich e për sòn dëspresià dal pare, ch’a dis che chi ch’as vagna nen ël pan con ël travaj a l’é nen degn ëd mangé. Për ëd motiv ch’i lasso dëscheuvre a chi ch’a l’avrà veuja ’d lese ’l lìber (bel fé, a son apopré 130 pàgine ch’a sghijo via ’nt un àmen, bele se la stòria a l’é nen pròpi legera o da rije) ij doi frèj as troveran l’un lògn da l’àutr a l’improvista e as vëdran mai pì. Un a l’avrà ij sò seugn crasà e l’àutr, për realiseje a sarà obligà a scapé da Canej (tèra protagonista dla vicenda) a San Damian d’Ast, ch’a l’é mach distanta pòch pì ’d tranta chilòmetri, ma che a saran suficent për fé perde soe marche praticament për tuta la vita.

Luigina Lorenzi Zago a conta costa stòria an manera sempia ma comoventa. Soa abilità, peui, ch’a l’é pròpi nen ëscontà, a l’é che an tuta la conta a buta an continuassion ëd citassion an piemontèis. Nen mach: an piemontèis praticament përfèt! A-i é quaich cit boro, ma con tut lòn ch’as les ëd sòlit (prové a ’ndé su Facebook, ma s’i l’eve mai vist lòn ch’as treuva belelì caté prima na bota ’d «Maalox» da almeno na vinten-a ’d lìter, sedësnò àutr che brusacheur...) a son vreman ròbe da gnente. Ansi. A-i é pròpi mach da fé ij compliment a l’autris e a la ca editris che, con coragi ,a pòrta anans costa esperiensa. N’àutra particolarità ëd Le due vigne a l’é che (oltra a la bela cuvertin-a fàita da l’òm ëd l’autris) ant le pàgine dël lìber as treuvo tante ilustrassion ch’a rivo dai quàder premià ’nt ël concors Barber Art 2017/2018, gropà a la manifestassion La Barbera Incontra.

N’àutra bela caraterìstica, ch’as peul trové pròpi al prinsipi dla vicenda, a l’é cola dla rapresentassion ëd l’erbo genealògich ëd j’Albertis (cost ël nòm ëd famija dij protagonista) ëntà su na bela pianta ’d vis. E tuti ij përsonagi dla famija a son butà ansema a la vis ch’a jë smija ’d pì për caràter e manera ’d vive. Na manera bin original për anlustré ’l tut.

Ël lìber a l’é surtì ’dcò con ël patrossini dla sità ’d San Damian d’Ast che ancora na vòta as dimostra motobin sensìbila a lòn ch’a capita an sij teritòri locaj. Brava Luigina Lorenzi Zago, donca. E brava Francesca Mogavero. Che toa aventura con Buendia Books a l’abia tuta la fortun-a ch’a merita.

Luigina Lorenzi Zago: Le due vigne, Buendia Books, giugn 2019, 13.50 euro