Lenga piemontèisa/Gramàtica piemontèisa/Morfologìa/Përnòm/Përnòm dimostrativ

Artorn

---

Përnòm dimostrativ

I l'oma vist che sovens j'agetiv dimostrativ a deuvro le partìcole "sì, lì, la, che a seguo 'l sostantiv che l'agetiv a dimostra. Ëdcò për ij përnòm i l'oma sto usagi, ma dal moment che a-i é nen un sostantiv, coste partìcole a seguo 'l përnòm an manera direta. La partìcola, 'd sòlit, a l'é unìa al përnòm con un tratin (e sòn a càpita sempe se 'l përnòm a finiss con consonant).

A l'é natural che vàire còse a propòsit dj'agetiv dimostrativ a valo 'dcò për ij përnòm dimostrativ. A son dividù an doe categorìe: ëd person-a e ëd còsa. I dividoma sti doi grup an doe tàule, seguìe da quàich esempi. I indicoma 'dcò le vos italian-e, giusta për ciairëssa

Arferì a përson-a:

Përnòm dimostrativ

Përnòm italian	Singolar mascolin	Singolar feminin	Plural mascolin	Plural feminin
quel, quello, colui	col	cola	coj	cole
quello lì, quello là	col-lì col-là,	cola lì, cola là,	coj-lì coj-là;	cole lì ' cole là
questo	cost cost-sì	costa costa-sì	costi costi-sì	coste coste-sì
quegli	chiel-lì chiel-là,	chila lì, chila là,	lor-lì lor-là	lor-lì lor-là
questo, costui, codesto	col-sì	cola sì, '	coj-sì	cole sì
questi	cost-sì sto-sì chiel-sì	costa sì sta sì chila sì	costi sì sti sì lor-sì	coste sì ste sì lor sì

I foma j'esempi sì sota:

• Am pias nen che chiel-sì a veuja che mi i fasa ste còse.
• Coj che a rivo a treuvo sarà
• Lor-là a fan mach ëd fum, mentre cost-sì a travaja da mat.
• Dì a chièl-lì che a vada a fésse frise
• Ciama a lor-lì se a veulo intré etc.

As nòta che le espression chièl-lì, chila-lì, lor-lì, etc. a l'han un significà literal che an Italian a sarìa "egli lì, lui lì, lei lì, etc." ma natural che 'l significà ver a l'é nen col. Sovens coste forme a l'han un sens dëspresiativ ò irònich.

Arferì a còsa:

Përnòm dimostrativ arferì a còsa

Përnòm italian	Singolar mascolin	Singolar feminin	Plural mascolin	Plural feminin
questo, questo qui (qua)	sòn sossì cost cost-sì sto sto sì	----- \-----\ ----- \-----\ costa costa sì sta sì	----- \-----\ ----- \-----\ costi costi sì sti sti sì	----- \-----\ ----- \-----\ coste coste sì ste ste sì
quello, quello lì (là)	lòn lolà col-là, col,	-----\-----\ -----\-----\ cola là cola	-----\-----\ -----\-----\ coj là	-----\-----\ -----\-----\ cole là cole
codesto	lòn lolì col-lì,	-----\-----\ -----\-----\ cola lì	-----\-----\ -----\-----\ coj lì	-----\-----\ -----\-----\ cole lì

As nòta che "lolì" e "lolà" as treuvo 'dcò ant la forma "lòn-lì" e "lòn-là". Costa forma a l'é manch corenta ma autertant giusta.

I foma j'esempi sì sota:

• Lòn che am pias nen a l'é che chiel-sì a veul che mi i fasa sòn.
• Con an pò'd sosì e 'n pò'd lolà rangioma coj che a rivo.
• Sòn a smija pì bel che lòn, ma cole ch'it dise ti a van nen bin.
• Sossì a l'é nen vaire lòn, varda se lolà a va méj.
• Pija nen sto-sì, che a va nen bin
• etc.

I notoma che esse nen vàire lòn a l'é na frase idiomàtica piemontèisa che a veul dì "nen esse la solussion" , "nen andé vàire bin".