Nuanse nostran-e

Ant nòstra bela lenga as deuv ten-e presenta l’esistensa ’d quàich forma d’espression ch’a l’é sèmper mej dovré nopà ’d lassesse tiré a dovré d’element dël tut «tajacan». Pijoma coma esempi j’agetiv italian facile e difficile, la prima tentassion a sarìa cola ’d vireje con «fàcil» e «difìcil», ma costa solussion a intra a pé giont ant l’usagi dj’italianism.

Le forme pì gënite a son «belfé»o «bel fé» për l’italian facile e «malfé» o «mal fé» për l’italian difficile. N’àutra situassion a l’é cola ch’an pòrta a l’agetiv italian possibile. La còsa pì lesta a l’é fé na sòrt ëd tradussion e felo dventé «possìbil» o «possìbij» al plural. Comsìa costa a l’é nen la forma pì giusta përchè, coma ch’a consijava Milo Bré, a l’é pì bel (mi i dirìa fin-a pì elegant) dovré, tute le vòlte che la costrussion dël dëscors a lo përmëtt, la forma «lòn ch’as peul». I treuve nen che l’espression, tant për fé n’esempi, fare tutto il possìbile, nopà che dila con «fé tut ël possìbil» a son-a motobin pì armoniosa con «fé tut lòn ch’as peul»?

Costi a son, coma ch’a l’é la propòsta inissial, ëd consèj, ma se un a preferiss resté ’nt la carzà pì davsin-a a l’italian a sarà mai un pecà mortal e lòn a l’é fortì dal fàit che tute e doe j’espression a son presente ’nt ij vocabolari piemontèis. Sèmper su coste forme tìpiche nostran-e as peul fërmesse n’àtim an sl’agetiv italian capace. Sò significà a peul esse n’arferiment a na condission ëd bravura, d’abilità ’nt ël fé quaicòs opura ch’a peul conten-e andrinta na bon-a quantità ’d quaicòs (lìquid, sòlid o nen material). E bin, se as veul parlé ’nt na manera pì soagnà ’l consèj a l’é col ëd dì: «Esse bon a...». Con sòn iv diso nen che gòj as preuva quand ch’a càpita – belavans a càpita! – ëd sente ij tentativ disperà d’anventesse na tradussion dël tipo «capass», dabon a l’é mej dovré ’l termo italian ch’a fà meno mal al cheur ëd chi ch’a scota.

Da: Piemontèis Ancheuj, Giugn 2024