L'apòstrofo

L’apòstrofo a l’é cola cita virgolëtta ch’as buta an àut dë ’dnans o daré ëd na consonant che ’nt jë specìfich test, quand a scrivo ’d pontegiatura ’d vire as dësmentio d’arciamelo e ’d dimostrelo.

La manera ëd buté l’apòstrofo forse i l’oma ‘mprendula da la magìstra ’nt le scòle basse përchè a son pòche le régole relative a j’artìcoj determinativ. Donca i savoma che l’apòstrofo (’) as utilisa quand a-i é n’elision o sinalefe vocàlica àtona ’d fin ëd paròla e, avèj cancelà la vocal inissial (aféresi) ëd na paròla quand ven prima ’d na consonant ëd la stessa sìlaba, ël tut për evité lo jato o na cacofonìa. Es: Giaco a l’é tra ’l si e ’l nò.

Con la virgolëtta as peul eliminesse ij milésim ant le date come: la bruta guèra dal ’40 al ’45. -

An poesìa l’apòstrofo a peul significhé ’l troncament ëd la sìlaba final, an particolar quand ch’as conta ’l nùmer ëd le sìlabe ’nt un componiment.

Con tut ës gir ëd paròle, ciamand an agiut fin-a la métrica, fin-a a chèiche minuta fà, buté la virgolëtta a l’era na còsa natural, peui i son rivaje mi, che i son a le dipendense dël C.A.S. acrònim ëd Complicassion Afé Sempi, acsì l’ansem a l’é dventà malfé fin-a a digerilo.

Vist come i son comportame, mè cap l’inteletual dël CAS a l’ha dime dë spende dontrè paròle ’dcò për l’artìcol indeterminativ. Già ma a l’é nen na còsa sempia, antant ij Grand a l’han decidù che l’apòstrofo as peul scrivse ’dcò dë ’dnans ai nòm mascolin oltra ai feminin. Es: n’amisa, n’amis - n’ebrèa, n’ebrèo - n’ignoranta, n’ignorant - n’ochëtta, n’ochèt.

Su cost artìcol a-i sarìa da scrive tante còse, ma im lìmito a arciamé l’atension su «una» përchè as dovrìa mach scrive dòp la preposission «ant». Es: Genio a stà ant una borgà malfà. Da nen confonde con «un-a = 1» che a fà part con «un, na» dj’agetiv numeraj cardinaj.

«Në» as buta dë ’dnans ai nòm mascolin ch’ancomenso con «S» impura. Es: I l’hai piame «në» sbeuj përchè a-i era «në» scur dël diav; o che a ’ncomenso con «S» quand a l’é seguija da un ditongh e che la prima vocal a sìa na vocal débola; Es: ij sindacà a l’han programà në siòpero për vënner; o quand a l’é anans a na paròla con inissial con consonant, ma che la consonant ch’a ven apress a sia na «N». Es: i l’hai mangià «në fnoj» pitòst amèr; o ancora quand is trovoma ’d paròle malfé a la prononsia, Es: i l’hai mangià «në» mlon vreman doss.

L’artìcol «’n» a s’avsin-a a la fonìa quand la paròla prima a l’é na vocal acentà; Es: i l’hai sentù «’n» pàira ’d vos che…; i l’hai vist passé «’n» treno vej».

Për conclude costi artìcoj a l’han gnente a che fé con ël verb «apostrofé» përchè cost a veul dì anvestì chèichedun con ëd fonema violent për arprocelo. Concludo cost mè scarabòcc ciamandje scusa a mè ùnich letor e ’d porté passiensa përchè la Gramàtica con soe régole a l’é coma la Mùsica con soe nòte, a ni dà la possibilità dë svolassé con la fantasìa.

(Pino Pron)