La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Samuel/Introdussion

Introdussion ai lìber ëd Samuel

Prim lìber ëd Samuel

Ël prim lìber ëd Samuel a parla d’un virament ant la stòria dël pòpol d’Israel: ël passagi da l’época dij Giùdes a la monarchìa. L’importansa che ‘l profeta Samuel a l’avìa al prinsipi dla monarchìa a dëspiega ‘l motiv che cost lìber e col ch’a-j ven dapress a pija sò nòm da chiel.

Ij Giùdes a j’ero ‘d liberator che Dé a-j fasìa don a sò pòpol ant ij moment ëd crisi, e Samuel a l’era l’ùltim ëd coj-lì. J’Israelita a l’ero mnassà dai Filisté, che a l’ero fin-a riussì a fesse padron dl’èrca dl’Aleansa, e Samuel, che Dé a l’avìa ciamà fin-a da cand ch’a l’era ‘n giovnòt, a në fà la guida religiosa e polìtica dël pòpol (capìtoj 1-7).

Cand che Samuel e l’é vej, j’Israelita a-j ciamo ‘d deje ‘n rè. L’anvìa ‘d n’autorità stabil tant coma ch’a l’avìo j’àutre nassion, a comportava l’arzigh ëd sotëstimé la sovranità ‘d Nosgnor dzora ‘d sò pòpol. Samuel, parèj, a-j buta an sl’avis e, a la fin, appress l’ansistensa dla gent e për indicassion ëd Nosgnor, a consacra rè Saul (capitoj 8-10). Ël test, donch, a presenta la monarchìa tanme na realità con doe facie. Da na banda a l’é negativa, përchè ch’as arvelerà ‘n pèis për ël pòpol e përchè a rispeta nen la regalità ‘d Dé (1 Samuel 8:7 e 12:12), da l’àutra Dé a-j në dà ‘l consens, a condission che ‘l rè e ‘l pòpol a ubidisso a Soa volontà (1 Samuel 12:14-15). Saul a combat con corage contra dij nemis d’Israel, ma bin tòst soa fidelità a Nosgnor a ven a manch. A l’é parèj che Nosgnor a sern David coma ‘l rè ch’a pijerà ‘l pòst ëd Saul e a artira da Saul Sò apògg (capìtoj 11-15).

David, ch'a l’é acetà dacant al rè coma sò giovo atendent, as arvela coma n’òm leal e an piòta, as vàgnia la simpatìa ‘d tanti, dzortut dël fieul ëd Saul, Gionata, ma a fà nasse ant ël rè na fòrta gelosìa, e a sërca ‘d masselo. David a scapa e soe aventure anciarmante, vis-a-vis ëd la decadensa inevitabil ëd Saul, a òcupa l’ùltima part dël liber (capìtoj 16-30) ch’a finiss con la conta dla mòrt ëd Saul e dij sò fieuj për man dij Filisté (cap. 31).

Ij dòi lìber ëd Samuel, conform a lòn ch’a diso ij savant, a son na colession d’antiche narassion diverse. Compilà, com a l’é probabil, durant ël regn ëd Salomon, a l’é stàita ritocà, sécoj pì tard, apress ëd la croa ‘d Gerusalem. Ël redator a l’é ispirasse, an dontré pont, a j’idèje dël Deuteronòmi. An tra le part le pì antiche, a-i é ‘d sicur la conta dla montà ‘d David, ch’ancamin-a al cap. 16 ‘d nòst lìber e a finiss al cap. 5 dlë scond lìber ëd Samuel.

Dëdlà dl’anteresse për j’arcòrd antich an sla vita ‘d Samuel, Saul e David - ch’a peul dëspieghé la presensa ‘d vàire dobion ant ël rendicont ëd dontré aveniment - cost lìber a dà n’acent fòrt al problema dla monarchìa. Che giudissi a peul desse al virament ch’a l’ha portà ‘l pòpol d’Israel a dventé ‘n regn? Përchè a l’é stàit sernù pròpi David e giutà da Dé? Coste-sì a son le domande che la narassion a veul rëspondje.

Schema

- Storia ‘d Samuel 1:1-7:17

- Saul, ël prim rè 8:1-15:35

- Saul e David 16:1-31:13

Scond lìber ëd Samuel

Lë scond liber ëd Samuel a parla dël regn ëd David. Ant ij temp passà, cost lìber a l’era con ël precedent n’euvra ùnica.

Ël lìber a comensa con la plenta ‘d David an sla mòrt ëd Saul. Pòch temp dòp, David a l’é proclamà rè ‘d soa tribù, cola ‘d Giuda, ma a deuv vince la resistenza d’un fieul ëd Saul e dij generaj ch’a-j dan l’apògg, anans ëd dventé rè ‘d tut Israel (2 Samuel capitoj 1-5). As conclud sì l’ansidita “Stòria dla montà ‘d David al tròno” ch’a l’era comensà an 1 Samuel 16.

Ël rè neuv a l’ha da fé dòi prim at amportant: la conquista ‘d Gerusalem e l’instalassion ant la sità dl’érca dl’aleansa (2 Samuel cap. 6, cfr. 1 Samuel 4-6). A l’é antlora che David a arsèiv da Dé, për boca dël profeta Natan, la promëssa ‘d na dinastìa ch’a l’avrà mai fin. Chiel a slarga ij confin del regn e a na rend sicur ij finagi (capitoj 7-8). Dal capitol 9 a comensa na conta motobin animà ch’a dura fin-a al capìtol 20 e a séguita ant ij capìtoj 1-2 dël prim lìber dij Rè. Lolì a l’é ciamà ‘d sòlit: “Storia dla sucession al tròno ‘d David”. Sò protagonista a l’é David e ij sò fieuj. Costi-sì a preuvo ‘d fesse padron dël tròno o d’assicuresse ‘l drit a la sucession, ma, l’un apress ëd l’àutr, lor a dësparisso për lassé sò pòst al ardité designà da Dé: Salomon.

A la fin dël liber, ant ij capitoj 21-24, na sòrt ëd gionta final, a son cujije d’àutre notissie an sël regn ëd David, comprèisa la stòria dla compra dël teren che Salomon a-j farà fabriché dzora ‘l templi.

An cost lìber David a l’é presentà coma n’òm ëd fede ancreusa, anteligent, coragios, e ch’a mérita la simpatìa dël pòpol, generos e ùmil. Ij sò difèt, contut, a son nen ësterërmà. A fà ‘d pecà grev, ma a l’é dispost a scoté ‘l profeta Natan, a arconòsse ij sò eror e aceté ‘l castigh (cap. 11 e 12).

David a l’era për Israel ël rè ideal e ant ël pòpol a restava viva la speransa ‘d na soa dinastia ch’a prolonghèissa ant ël temp ij benefissi ‘d sò regn. Cora che ij rè ch’a sarìo rivaje apress a arveleran soe miserie ‘d lor, a-i sarà la speransa d‘un rè che, dl’avnì, a salverà Israel, e as penserà a chiel come fieul ëd David.

Schema

— David rè ‘d Giuda 1:1-4:12

— David rè ‘d tut Israel 5:1-24:25

1. I prim agn 5:1-10:19

2. David e Betsabea 11:1-12;25

3. Pericoj e dificoltà 12:26-20:26

4. J’agn darié 21:1-24:25