La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Giudes/Giudes 14

←Giudes 13

La Bibia piemontèisa Giudes

Giudes 15→

Liber dij Giudes

La Bìbia piemontèisa - Giudes 14

14

Le prime 'mprèise ‘d Sanson

¹Na vira Sanson a l'é calà a Timna e ambelelà a l'ha vëddù na fijëtta filistèa^[1] ch’a-j piasìa. ²Tornà ch’a l’era a ca, Sanson a l'ha dije a sò pare e a soa mare: “I l'hai vëddù a Timna an tra le fomne dij Filisté na fijëtta ch’am pias. Domandemla për ësposa!”. ³Sò pare e soa mare a l'han dije: “I é-lo nen ëd fomne an tra le fije dij tò frej e an tuta nòstra gent, përchè ti 't vade a ciapé pròpi na fomna an tra ij Filisté ansirconcis?”. Ma Sanson a l'ha rësponduje a sò pare: “Pijeme chila-là, përchè a l'é cola ch'am pias”. ⁴Sò pare e soa mare as në rendìo pa cont che tut lòn a vnisìa da Nosgnor che, parèj, a sërcava n’ocasion^[2] ëd rusa con ij Filisté, përchè, d'antlora ij Filisté a dominavo dzora d'Israel.

⁵Sanson a l'é calà a Timna con sò pare e soa mare e, coma che a l'é rivà a le vigne 'd Timna, a l'ha vëddù un lionòt che a-j vnisìa contra an breugiand. ⁶Anlora lë spìrit dël Signor a l'é ampadronisse 'd chiel^[3] e, sensa nen an man, Sanson a l'ha sgarblà 'l leon parèj coma che a së s-cianca un cravòt; mach, ch'a l'ha pa contaje nen a sò pare e soa mare 'd lòn ch'a l'avìa fàit.

⁷Arpijand soa stra, Sanson a l’é calà a Timna e a l’é andàit a parlé con cola fomna e a l’ha trovà ch’a l’era pròpi cola giusta për chiel^[4]. ⁸Chèich temp dòp, an artornand a Timna për mariela, a l'ha fàit na deviassion për vëdde la caropa dël leon, e andrinta a l’ha trovaje në scop d'avìje e dl'amel. ⁹Chiel a l'ha cojù na gujà dë st'amel e, mentre ch’a marciava as lo mangiava. Cora ch’a l'é tornà da sò pare e soa mare, a l'ha dàine, e ‘dcò lor a l'han mangiane, ma a l'ha pa dije ch'a l'avìa trovalo ant la caropa dël leon.

Sanson a propon ai Filisté n’andvinaja

¹⁰Sò pare a l'é presentasse da cola fomna e ambelelà Sanson a l'ha fàit un festin, përchè përparèj as costumava an tra ij giovo. ¹¹Cand che ij Filisté a l’han vëddù Sanson^[5] a son sernusse tranta cambrada ‘d nòsse përchè a stèisso ansema a chiel. ¹²Anlora Sanson a l’ha dije: “Adess iv propon-o n’andvinaja: se vojàutri 'm treuve la solussion ant ël gir ëd sèt di ëd costa festa, mi 'v darai tranta scaparon ëd tèila fin-a e tranta vestimente d'onor! ¹³Ma s’i sareve pa bon a spieghemlo, vojàutri i dareve a mi tranta tèile fin-e e tranta vestimente!”. E lor a l’han rësponduje: “Bin, anlora dine l’andvinaja che noi i la scotoma”.

¹⁴Sanson a l’ha dije: “Da col che a mangia a l'é surtije 'l mangé, e dal fòrt a l'é surtije 'l doss”. Ma për tre di lor a l'han pa faila a 'rsòlve l'andvinaja. ¹⁵Al quart di^[6] a l’han dije a la fomna ‘d Sanson: “Tira tò marì a spieghete l'enigma, dësnò nojàutri i bruseroma ti e la ca 'd tò pare. Has-to anvitane ambelessì^[7] për feve padron ëd lòn ch’a l’é ‘l nòst?”. ¹⁶Anlora la fomna 'd Sanson a l'é butasse a pioré al còl ëd Sanson e a dije: “Ti t'am veule pa bin, ma it m'has an ghignon. It l'has proponù n'andvinaja a la mia gent, e a mi, ti 't l'has pa spiegamla!”. A l'ha dije: “Varda, i l'hai nen dëspiegàjla a mè pare e a mia mare, e dovrìane dëspieghela a ti?”. ¹⁷Për ij sèt di ch'a durava ël convivi, chila a chitava nen ëd pioreje d'antorn, l'ùltim di Sanson a l'ha daje la solussion, përchè chila a l'avìa tormentalo, mach che chila a l'é andaje a dije la solussion ai fieuj ëd sò pòpol.

¹⁸J'òm ëd la sità, ël di ch’a fà sèt, anans ch'a calèissa 'l sol, a l'han dije a Sanson: “Còs é-lo pì doss dl'amel? Còs é-lo pì fòrt dël leon?”. Chiel a l'ha replicaje: “S’i l'avèisse nen laurà con mia vailëtta, i l'avrìe pa andvinà mè enìgma”. ¹⁹Anlora lë spìrit dël Signor a l'é ‘mpadronisse ‘d chiel a Ascalon, a l'ha massà tranta òm, a l'ha pijàsse soe dëspeuje ‘d lor e a l'ha daje le mude d'onor a coj ch'a l'avìo trovà la solussion ëd l’'andvinaja. Peui, anviscà ‘d flin-a, a l'é torna montà a la ca 'd sò pare. ²⁰E cola ch’a l’avrìa dovù marié Sanson a l’han dàjla a un ëd coj ch’a l'avìa servì da compagn ëd nòsse.

Nòte

1. O “na fomna an tra le fije dij Filisté”.
2. O “pretest”.
3. Ël test a les "a son avzinasse", antramentre jë LXX a récito "a l'é avzinasse". La frase 'd prima a sugeriss che ij sò a fùisso lì, a Timna. Ma la conta a sugeriss che sò pare e soa mare a-i fùisso pa, da già che 'l v. 6b arpòrta che Sanson a l'avèissa pa dije nen a lor dël fàit. La frase che a-i ven ancamin-a con וְהִנֵּה (vehinneh, "e varda-lì"). Tut sòn a ven dovrà për buté a feu o sposté l'atension, an butàndie cheicòsa fòra ant la sena (ambelessì ël leon). Ma la sena andova che וְהִנֵּה a fà 'd coment a l'é ampostà dal verb d'anans. Se 'l verb "avzinà" a fùissa plural, ij genitor ëd Sanson a l'avrìo dovù esse con chiel cora che 'l leon a l'ha atacà, cheicòsa a l'é an contradission an tut l'ansema. Sòn a mostra che 'l verb a dovrìa esse singolar. Da già che 'l verb antecedent ''andé giù'' a l'é singolar (parèj ëdcò ël vërsèt 7a), la manera 'd dì ''e sò pare e soa mare'' a podrìa esse stàita copià për asard ant ël test sota l'assendent dël vërsèt 4a. Peui ël verb a l'è stàit modificà an ''a son avzinasse'' për rende cont ëd la gionta, ma pa prima dla tradussion djë LXX. O as podrìa pensé che sò pare e soa mare a sio andàit an cost viagi fin-a a Timna, ma chiel a l'era separasse da lor anans d'avzinesse a le vigne.
4. O “a l’é piasuje”.
5. Ebràich: "Cora che a l'han vëddulo, a l'han daje tranta cambrada. Nopà 'd כִּרְאוֹתָם (chir'otam, "cora che a l'han vëddù") ëd testimòni antich (për esempi ëd manoscrit djë LXX) a presumo la letura בְּיִרְאָתָם (bëir'atam, "Përchè a l'avìo tëmma").
6. Ël TM a dis "sétim". An ebràich a-i é na diferensa mach ëd na létera an tra רְבִיעִי (rëvi'i, "quart") e שְׁבִיעִי (shëvi'i, "sétim"). Jë LXX e Pëssità a leso "quart", che ambelessì a s'armonisa sicura con ël vers ëd prima (cfr. "Për tre di") e con v. 17. N'àutra opsion a l'é cambié שְׁלֹשֶׁת ( shloshet, "tre") a la fin dël vërsèt 14 con שֵׁשֶׁת (sheshet, "ses"). [ma 'l risultà a ten pa cont dël vërsèt 17, che a ìmplica che la sposa a stèissa perseguitand Sanson da vàire.]
7. La tradussion a ciapa la forma ebràica הֲלֹם (halom, "ambelessì", sosnùa 'dcò dal Targum) Nopà as podrìa pa spieghesse הֲלֹא (halò'), na partìcola negativa con la partìcola anterogativa prefissà.