La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Sirach

La Bibia piemontèisa Ij Deuterocanònich

Introdussion

Sirach

Pròlogh

Vàire a son j’ansegnament ch’a l’han dane la Lege, ij Profeta e j’àutri scrit e për lor as dev laudesse Israel tant ‘me pòpol instruì e savant. Përchè a l’é necessari che ij letor as contento nen ëd vnì a esse competent mach për lor midem, ma che ij savant e dcò ij profan a vado a gratifichesse d’utilità con la paròla e jë scrit ëd mè cé Jesù, an dedicànd-ze motobin a la letura dla Lege, dij Profeta e dj’àutri lìber dj'antich, e, avendie conseguì na competensa notévola, possà a scrive cheicòsa a riguard dl’educassion e dla saviëssa, përchè col che a l’ha a car ël savèj, na vira ch’a l’àbia assimilalo, a peuda andé anans ant na condòta conform a la Lege. Donch, i seve anvità a fene na letura con atension e binvolensa e, combin l’angage butà ant la tradussion, a perdonene se a smijerà ch’i sio pa stàit bon a rende serte espression con vigor. E nen mach st’euvra, ma dcò la Lege istessa, ij Profeta e d’àutri lìber a l’ha un vantage pa cit ant l’original. Dl’ann ch’a fa tranteut, rè Everget, rivà n’Egit e fermasse motobin ambelelì, dòp d’avèj trovà che lë scrit a l’era ëd valor grand e educativ, dcò mi i l’hai pensà ch’a fussa necessari buteme a fene la tradussion con fatiga e diligensa. Dòp d’avèj spendù un foson ëd vijà e studià për tut col temp, i l’hai finì ës lìber, che i pùblico adess për tuti coj che an pais forësté a veulo conformesse scond le costume dla Lege.

1

Elògi dla Saviëssa

¹Tuta saviëssa a ven da Nosgnor, e a l’é sempe con chiel. ²La sàbia dël mar, le stisse dla pieuva e ij di dël mond, chi è-lo ch’a podrà conteje? ³L’autëssa dël cel, com a s’ëslàrga la tèra, la përfondità dl’abim chi podralo esplorela? ⁴Ma la Saviëssa, chila, a l’è staita creà anans ëd tut, l’Anteligensa e la Prudensa a ven-o da l’eternità. ⁵ La rèis ëd la Saviëssa, a l’è staita arvelà për chi? Col ch’a l’è che a conòss ij sò disegn? ⁶Ëd savi, a-i në j’è mach un: avèine tëmma quand a l’è astà an sël tròno. ⁷A l’è stàit Nosgnor che a l’ha creà la saviëssa: vëddùa e misurà e spantià dzora ‘d tute soe euvre, ⁸conform ij don che a l’ha fane a minca carn. Chiel a l’ha elargine a coj ch’a l’han grinor ëd chiel. ⁹La tëmma për Nosgnor a l’è glòria e vajantisa, gòj e coron-a d’argiojissansa. ¹⁰La tëmma për Nosgnor arlama ‘l cheur e a dà contentëssa, gòj e vita longa.

La tëmma 'd Nosgnor a l'é la vera saviëssa

¹¹Për col che a l’ha tëmma dël Signor a la fin a andrà tut bin, a sarà benedì ant ël di ëd soa mòrt. ¹²La tëmma ‘d Nosgnor a l’è prinsipi ëd saviëssa ch’a l’è staita creà con ij fedej ant ël sen matern. ¹³La saviëssa a l’ha fàit ël ni an tra j’òm, fondament sensa fin; e a restrà an fideltà con tùit ij sò dissendent. ¹⁴La tëmma për Nosgnor a l’è saviëssa ‘d pianta: ij so divòt a s’arpato dij frut. ¹⁵Ëd lòn ch’a n’han pì anvia a sarà ampinìa la ca ‘d lor, ij magasin dij sò frut. ¹⁶La tëmma për Nosgnor a l’è coron-a ‘d saviëssa: a fa fiorì pas e boneur. ¹⁷Dé a l’ha vëddù e mzurà la saviëssa; a l’ha fàit pieuve siensa e lum d’anteligensa; a l’ha esaltà la glòria possedùa da ij sapient. ¹⁸La tëmma për Nosgnor a l’è rèis ëd saviëssa: ij sò branch a son ëd vita longa. ¹⁹Gnun-a giustificassion për ël fot nen giust: ël dé ‘l gir ëd soa passion a sarà soa ruin-a. ²⁰Col ch’a l’ha passiensa a soporterà për un pòch ëd temp, ma a la fin a s-cionferà soa gòj; ²¹për pòch temp a tnirà stermà le paròle e ij làver ëd vaire përson-e a selebreran soa ‘nteligensa. ²²Për vàire a soporterà col ch’a l’ha passiensa, ma a la fin soa gòj a s-cionferà; ²³e për un pòch ëd temp a tnirà stërmà paròle e ij làver ëd tanta gent a selebreran soa ‘nteligensa. ²⁴Ij proverbi d’istrussion a son tesòr ëd la saviëssa, ma la misericòrdia a l’è n’abomìni për ël pecador! ²⁵Se ‘t l’has anvìa dla saviëssa: guerna ij comandament; antlora a sarà concedùa a ti da Nosgnor. ²⁶La tëmma ‘d Nosgnor a mostra e a dà saviëssa: as dà compiasensa d’esse òm pasi e ‘d fiusa. ²⁷Gnun-a dzubidiensa a la tëmma për Nosgnor: va mai a avzinete a chiel con fausserìa ‘d cheur. ²⁸Venta pa esse fard dë 'dnans ëd la gent: guerna toe paròle. ²⁹Sìe nen n'ipòcrita dë 'dnans a j'àutri, për nen tombé e për pa tirete d’apress ël dzonor. ³⁰Nosgnor a gavrà da la strem ij tò secret: ti ‘t saras umilià an facia dla ciambreja, ³¹da già ch’it l’has pa ‘rsercà la tëmma për Nosgnor e tò cheur a l’è pien d’ambreuj.

2

1 Car ël mè fieul, prónta toa ànima a la preuva se ‘t presente për servì Nosgnor. 2 Fate un cheur ëd dritura e ‘d costansa, va pa a pérdte ant ël temp ëd la sedussion. 3 Stà ansema a Chiel sensa scarté, përchè ti ‘t sie ant la prosperità anti j tò darié di. 4 Tut lòn ch’ancàpita, ti acétlo, e pòrta passiensa ‘nt lòn che a podrìa umiliete. 5 Përchè a l’è con ël feu ch’as preuva l’òr, e con ël griseul dl’umiliassion as preuvo j’òm bin acetà da Nosgnor. 6 Avèj fiusa an Chiel e it saras giutà: séghita la stra ‘d dritura e spera an Chiel. 7 Vojàutri ch’i tëmme Nosgnor, speté soa misericòrdia: scarté pa da la stra për nen tombé. 8 Vojàutri ch’i tëmme Nosgnor, avèj fiusa an Chiel: e vòstra arcompensa a vnirà pa a manch. 9 Vojàutri ch’i tëmme Nosgnor, speré anti j sò benefissi: argiojissansa sensa fin e misericòrdia. 10 Consideré le generassion passà e penséie: é-lo delodù col ch’a l’ha avù fiusa ant ël Signor? O a l’è stàit bandonà chi a l’ha vivù an soa tëmma? È-lo stàit trascurà col ch’a l’ha anvocalo? 11 Përchè Nosgnor a l’è clement e misericordios, arleva ij pëccà e a sàlva ant ël moment ëd la tribulassion. 12 Guaja! A coj ch’a l’han ël cheur ant la pau e le man andolénte, e al pecador ch’a marcia an doe stra! 13 Guaja! Al cheur fagnan përchè sensa fej: për sòn a sarà sensa protession! 14 Guaja! A vojàutri che i l’eve përdù la përseverànsa: còs fareve quand ch’a-i rivrà Nosgnor! 15 Coj ch’a l’han timor ëd Nosgnor a s’arviro pa a soe paròle, e a séghito soe stra coj ch’a l’han grinor ëd Chiel. 16 Coj ch’a l’han timor ëd Nosgnor a sërco ‘d piaséje, e a s’arpato ‘d soa lej coj ch’a l’han grinor ëd Chiel. 17 Coj ch’a l’han timor ëd Nosgnor a pronto ‘l cheur e a umìlio soa ànima dëdnans ëd Chiel. 18 " Campómse ant ij brass ëd Nosgnor e pa ant le man dj’òm! Përchè com a l’è soa grandëssa, parèj a sarà soa misericòrdia!”

3

ONÓRA PARE E MARE

1 Car ij mè fieuj, scoté ij consèj ëd vòst pare, seguitéje e i sareve salvà da ij maleur; 2 përchè Nosgnor a veul onorà ël pare dai fieuj e a conférma l’autorità dla mare dzora ‘d lor. 3 Col ch’a onóra ‘l pare a fa espiassion dij sò pecà. 4 Col ch’a riveriss la mare a l’è tant ‘me chi a ‘mbaron-a un tesòr. 5 Col ch’a onóra ‘l pare a l’avrà ‘d gòj dai pròpi fieuj, e soa orassion a sarà scotà. 6 Col ch’a riveriss ël pare a l’avrà vita longa, col ch’a obediss a Nosgnor a darà consolassion a soa mare. 7 Col ch’a l’ha tëmma ‘d Nosgnor a rispeta ‘l pare, e a serv ël pare e la mare tanme ‘d padron. 8 Onóra tò pare ‘d fàit e ‘d paròla E it podras otnì soa benedission. 9 La benedission dël pare a fa fòrta la ca dij fieuj, nopà la maledission ëd la mare a në dëscàussa le fondamenta.

10 Gnun-a blaga dël dzonor ëd tò pare; përchè sò dëscrédit a l’è pa motiv ëd glòria për ti. 11 La glòria ‘d n’òm a dipend da l’onor dël pare, na mare dzonorà a l’é onta dij fieuj. 12 Car ël mè fieul, ven an socors ëd tò pare cand a sarà vej, daje nen tristëssa arlongh soa vita. 13 Dcò s’a dovèissa perde la testa, sie comprensiv; dëspreslio pa antramentre che ti ‘t treuve ant ël pien ëd le fòrse. 14 Përchè Dé a dësmentierà mai la misericòrdia vers tò pare, e as tnirà cont a scont dij tò pecà. 15 Ant ël di ëd toa tribulassion Dé as n’aviserà ‘d ti, e ij tò pecà a slingueran tant ‘me giassa al sol. 16 Col ch’a chita ‘l pare a l’é parèj dël bestëmiador, col ch’ansulta soa mare a sarà maledì da Nosgnor.

ESSE ÙMIL

17 Mè car fieul, esse modest an lòn ch’it fase e it saras stima për òm generos. Pì it saras amportant, tant pì fate ùmil, përparèj dëdnans ëd Nosgnor it l’avras grassia da chiel, 19 përchè a son na caterva ij supèrb e ij pien ëd sagna , tutun ël Signor a ‘rvela mach a j’ùmij ij sò secret.

20 An efet, Nosgnor a l’é tut potent e a son j’ùmij ch’a lo glorìfico. 21 Va pa an serca ‘d lòn ch’a l’é tròp àut për ti, va pa a ‘nvestighé ‘d lòn ch’a l’é dzora ‘d toe fòrse. Pensa da bin a lòn ch’a l’é state ordinà, përchè it ses nen obligà a ‘ngagete an lòn ch’a l’é mister. 23 Sfòrste nen an lòn ch’a trassend toa capèacità; përchè it l’has amprendù ‘d pì ëd lòn che l’òm a peul comprende. 24 Speculassion filosòfiche a l’han sbardlane vàire; suposission fàrde a l’han dëstradà ij pensé. 25 L’òm ostinà a tombrà ant ël mal, Col ch’a l’ha anvìa ‘d privo a perdrà soa vita. 26 L’òm ostinà as cària ‘d pen-e, e ‘l pecador ambaron-a pecà su pecà. 27 La dësgrassia a variss pa l’òm ëd sagna, përchè l’erba grama a s’anrèisa an chiel. 28 L’òm ëd sust a médita ij provérbi ël but dël savi a l’é savèj scoté.

L’ALMÒSNA

29 L’eva a dëstissa un feu ch’a branda l’almòsna fa espiassion dij pecà. 30 Arcambié favor a l’è providensa dl’avnì: ël di ‘soa croa a trovrà agiut.

4

1 Fieul mè, gàvie pa al pòver lòn ch’a l’ha da manca për vive, sërca d’esse sensìbil al bèich ëd ij bzognos. 2 Fa nen seufre l’òm ch’a l’ha fam e gnanca esasperé un ch’a lé già ant j’ambreuj. 3 Cària pa la situassion ëd n’òm già svers, nega nen n’agiut a col ch’a l’ha necessità. 4 Arpossa pa la domanda d’un pòver, vìrte nen da l’àutra banda për ël mìser. 5 A col ch’a ciama, gàvje pa l’atension a j’ëbzògn, smon nen a gnun la ciansa ‘d maledite, 6 përchè, s’at maledisso con amaritùdin, ël Creator a scotrà soa arcesta. 7 Fate nopà vorèj bin da tuti E sbassa la testa a l’autorità. 8 Scota con deuit ël pòver e rëspónd con grinor a so salut. 9 Lìbera ël crasà da l’opressor: sërca pa d’esse pusil ant ël fé giustissia. 10 Për j’òrfo venta esse tanme un pare e për soa mare parèj d’un marì: it saras fieul dël Pì Àut, e Chiel a t’amerà dl’amor ëd cola ch’a l’ha generate.

ANÀLISI SPIRITUAL ËD LA SAVIËSSA

11 La Saviëssa a onora motobin ij sò fieuj e a soagna tuti coj chìa van an serca ‘d chila. 12 Stimé Saviëssa a l’è stimé la vita; coj ch’a la sërco bonora dla matin a saran arpatà ‘d gòj. 13 Col ch’a riva d’avèjla arditrà’d glòria, Nosgnor a benedirà tut lòn ch’andrà anandié. 14 Venerela a l’è tanme deje cult al Dé Sant; estimela a veul dì esse stimà da Nosgnor. 15 Scotela, a darà giudissi ëd sust e d’equità, avzinéssie a sarà vive sicur. 16 Col ch’a n’ha fiusa a l’avrà n’ardità, e ij sò dëssendent a në saran sempe padron. 17 Dël prinsipi a-j mnerà an leu torzù, a-j farà ven-e tëmma e sparm, s-cinconàndlo con soa dissiplin-a, ma a sarà mach për oten-e soa fiusa e buté a la preuva soe esigense. 18 Contut, peui a lo portrà al vieul pì drit an manifestàndje ij sò secret. 19 Se un a dovèissa dëstradesse da sò camin, la saviëssa a lo bandonerà a soa perdission.

ÓNTA VERA E VËRGÒGNA FÀUSSA

20 Car ël mè fieul, fa tension a le situassion e tente san dal mal: a l’é la manera ‘d mai vërgognete ‘d ti. 21 Përchè a-i è n’ónta ch’a pòrta al pecà, antramentre ch’a -i è na vërgògna tut onor e glòria. 22 Deuvra mai ‘d riguard a tò dann e gnun-a vërgògna a toa ruin-a. 23 Gnun-a omission dël parlé al moment bon, stërma mai toa saviëssa. 24 Përchè a l’è da toe paròle ch’as conosrà toa sapiensa e da lòn ch’it dira stoa istrussion. 25 Gnun-a contradission ëd vrità, nopà sèmper ónta ‘d toa ignoransa. 26 Gnun-a gena ‘d confessé ij tò pecà, it peule pa opónte a la corent dël fium. 27 Gnun-a sotmission ai tomon, gnun-a preferensa a favor ëd un potent. 28 Lòta për la vrità fin-a la mòrt: Dé tò Signor a combatrà për ti. 29 Gnun-a arogansa cora it l’avras da parlé: mai strach o fagnan ant j’euvre. 30 A ca toa it saras mai parèj d’un leon, comportàndte da sospetos con tò dipendent. 31 Toa man a sarà mai tendùa për ciapé ni sarà për dé.

5

FÀUSSE SICURËSSE

1 Gnun-a fiusa an toe richësse e pensa mai: “ Sòn a l’è pro për mi!”. 2 Séguita pa l’ampuls ëd vive conform le passion ëd tò cheur. 3 Venta mai dì: “ Gnun a podrà domineme!”, përchè Nosgnor a farà giustissia sicura. 4 Dì mai: “ I l’hai pecà, e bin: còs è-lo capitame?”, përchè Nosgnor sa speté vàire. 5 S’i comëtte un pecà darera l’àutr, sie pa tant sicur dël perdon. 6 Dì nen: “ Granda soa misericòrdia, am perdonerà tùit ij pecà ch’i l’hai fàit!” 7 Speta pa a convertite a Nosgnor e rimanda nen un di për l’àutr, përchè soa flin-a a peul flambé a l’amprovista e ti ant ël di dël castighi t saras perdù. 8 Gnun-a fiusa anti j beni mal-vagnà Përchè ant ël di dla dësgrassia at serviran a nen.

VENTA PARLÉ CON SUST

9 Bat pa ‘l gran a tùit ij vent e marcia nen për qualsëssìa senté. 10 Ch’it sie costant an toe convinsion, e ch’it l’àbie na paròla sola. 11 Sempe pront a scoté, ma tarda a dé na rëspòsta. 12 S’it conòsse cheicòsa, rëspond a col ch’a l’ha domandate; d’àutra part: ten la boca sarà. 13 Parlé a peul dé glòria, ma dcò dzonor, përchè a l’è la lenga la perdission ëd l’òm. 14 Che gnun a peuda dete dël caluniator e che toa lenga a vada pa a buté ‘d trabucèt, përchè se la vërgògna a l’è për ël làder, për l’òm dla lenga dobia la condana a l’ésevera. 15 Fa mai ël mal, nì pòch nì tant, o fete d’amis ch’it j’ere: nemis.

6

Travaj ancora nen terminà

---