La Bibia piemontèisa/Testament Neuv/Ebreo/Introdussion
Introdussion[modifiché]
Già ant ij prim sécoj dël cristianésim as armarcava la diferensa granda ‘d costa composission, ciamà “Litra a j’ebrèo” da j’àutre epìstole dël Testament Neuv. An efet, a mension-a nen chi ch’a na sìa l’autor né a chi precis a sìa adressà. A la fin, a fà mach n’arferiment a Timòt, ël bin conossù colaborator ëd l’apòstol Pàul, an disend: “I l’eve da savèj che nòst frel Timòt a l’é stàit liberà. Se chiel am ven a troveme tòst, i vnirai a vëdd-ve con chiel” e “Coj ch'a stan an Italia av salùto”. Lë stil e ‘l lengagi ‘d soa composission, tutun, a l’é motobin diferent da col che Pàul ëd sòlit a dovrava e lolì a l’ha da sempe fàit dubité che costa litra a ven-a pròpi da chiel, ma pitòst da cheidun che, a peul desse, a travajava con chiel ant l’euvra cristian-a. Ëdcò la data ‘d composission ëd cost test a l’é nen pròpi certa: as pensa al perìod comprèis an tra j’agn 80 e 90.
Comsëssìa a l’é ciàir che costa composission, ch’a podrìa mej definisse ‘n sermon, a l’é adressà a ‘d chërdent ch’a conòssìo bin lë Scriture e le pràtiche dla fede ebràica tant da feje identifiché coma d’ebrèo. An tute manere a l’ero pa ‘d cristian convertì da pòch temp, përchè a dis che a l’avìo già bin arseivù le dotrin-e ‘d base dla fede cristian-a e adess a l’avìo da manca ‘d chërse ant la conossensa ‘d soa dotrin-a, ch’a l’é bin ancreusa. L’autor a-j veul ëmneje parèj a la pien-a përsuasion che Gesù a l’è bin pì grand che tùit ij përsonage mensionà ant le Scriture e fin-a dj’àngej, ël compiment midem ëd tut lòn ch’a l’é rapresentà dai rituaj dël Templi ‘d Gerusalem, ël Fieul ëd Dé, ël mojen midem ëd la creassion, “l’ardité d'ògni còsa”, “lë splendrior ëd la glòria 'd Nosgnor e l'ampronta 'd sò esse midem”, ël Crist e ‘l Salvator che la fede ebràica antrega a spetava.
A venta ‘dcò armarché che la comunità che costa litra a l’era destinatària, apress d’avèj soportà ‘n perìod ëd përsecussion, as trovava sogetà al rìsigh ëd dëscoragiament, dla gargarìa, e fin-a dla tentassion ëd chité la partecipassion pùblica a soe atività. Lolì a dëspiega përché costa litra a l’àbia d’amonission fòrte contra ‘l lassesse andé ant l’angagg cristian.
Bele se la pì part ëd ij letor ëd la Bìbia a sio nen d’ebrèo, costa composission an fà comprende e apressié coma che la fede cristian-a a sìa anreisà ant le Scriture ebràiche e a le s-ciairissa ‘d manera fiamenga. Tut lòn ch’an diso an compagno a Gesù, ël Mëssìa, ël Salvator, përchè a na son la ciav d’intërpretassion e ‘l compiment.