La Bibia piemontèisa/Semantica/Vanità

Artorn

---

Vanità

Lòn ch'a l'é voltà ant la Bibia piemontèisa, lìber ëd Coèlet, coma "buf ëd vent", a ven dal tèrmin ebràich "habal" e a pòrta l'idèja ëd quejcòsa ch'a l'é inùtil, van, veuid, vanità, ch'a l'ha nen ëd sostansa, ch'a l'ha bin pòch o gnun valor, ch'a val pròpi nen la pen-a, ch'a l'é na delusion, un gnente, ch'a l'é frìvol, fùtil, coma 'd vapor, ch'a sodisfa nen, ch'a dura pòch, ch'a passa prest, transitori.

An piemontèis a-i son d'espression anteressante ch'a peudo giuté për rende 'dcò la midema idèja: A noneus (da 'noneus', "inutile") ch'a veul dì: "inutilmente".

• A dzoneus ('parlé a dzoneus': "parlare senza costrutto") da 'dzoneus' ("squilibrato").
• Òm Inùtil Flambamiche;
• Flambapan;
• Travaj Inùtil
• Féjla an barba a j’aso; (ai pito);
• Inutilità
• A fà come ’n papin su na gamba ’d bòsch;
• A val na lipa
• Andé a la cassa con ël can sòp;
• Andé a la cassa con ij ciochin;
• Andé a cheuje le buse daré al treno [tranvaj];
• Andé a pijé l’eva con ël cavagn;
• Ansaché ’d nebia;
• Ansaché ’d fum;
• Avej i merlot ant'al sac
• Avèj robà la sarviëtta a l’òsto;
• Bate la testa contra la muraja;
• Bon a fé la barba ai pito;
• Bon a nen;
• Brusé ’d lëgna për fé ’d sënner;
• Buté un papin (na pomada; un vëssicant) an s’na gamba ’d bòsch;
• Ciameje a l’òsto se ’l vin a l’é bon;
• Conteje na stòria a n’aso ciòrgn;
• Deje da bèive a j’òche quand ch’a pieuv;
• Deje la biava a l’aso quand ch’a l’é mòrt;
• Dé l’incens ai mòrt;
• Dije bela fija a un fra’;
• Enté ant ël sèch;
• Esse come dé un bombon a un pòrs;
• Esse come feje la prédica a un ciòrgn;
• Esse come gavé un pèil a un beu;
• Esse l’istess che fërteje la coa al diav;
• Esse l’istess come porté d’aqua an Pò;
• Fé ’d fassin-e ’d sabia;
• Feje la barba ai pito [a j’aso];
• Feje la prédica ai ciòrgn; [a la crava];
• Fé la ponta ai fus e ’l manـi a j’orinari;
• Fé na còsa insensà;
• Fërté (Freghé) la coa al diav;
• Fé specc a la gata;
• Fé valèj soe rason a jë sbiri;
• Gavesse doi euj për gavene un a n’àutr;
• Guarda ch’it diventras grass!;
• Guardé ij manighin ai mòrt;
• Istess come vorèj fé ’l bech ai canarin;
• Lavé la testa a j’aso;
• Mostré a mangé ’l pan;
• Mostreje ai gat a rampié;
• Mostreje ai pèss a noé;
• Mostreje a le mare a fé dij cit;
• Pijé na ramà;
• Pioré përchè la sposa a l’é tròp bela;
• Pisté ëd fum;
• Pisté l’aqua [d’eva] ant un morté;
• Pisté ël fum, ansaché ’d nebia, suvé la giassa;
• Porté d’eva an Pò;
• Robé për fé limòsna;
• Sapé ant la sabia;
• S-cianché la camisa për rangé ij sach;
• Sfondé na pòrta duverta;
• Sofieje ’l nas a le galinـe;
• Soné le ciòche dòp la tempesta;
• Suvé la giassa;
• Tajé la chenـa a un con un cotel ëd bòsch;
• Tajesse ’l nas për ësporcheje la camisa a j’àutri;
• Tajesse l’osel [ij cojon] për feje dispet a la fomna;
• Tiré la treuva për la coa;
• Travaj ed festa gnente aj resta!
• Vende ’l caval për compré ël fen;
• Vende ’l sol për compré la lunـa;

Vëssicant ëd la zënëvra;

Inutilment

• A noneus;
• Parlé Inutilment -
• Parlé ai mòrt;
• Parlé ai sord

Van

• Van parèj d’un savat;
• Veuid
• Garavlù;
• Pien ëd veuid;
• Sèm;
• Veuid come na cana;
• Veuid come na cossa;

Vanità

• Cissé la Vanità
• Gatijé ël porilo dla vanità;

Vanitos

• Avèj ëd fum ant la testa;
• Avèj la testa pien-a ëd vent;
• Blagheur;
• Borenfi;
• Borios;
• Bulass;
• Bulo;
• Butesse tut adòss;
• Butesse tut a còl;
• Butesse tut ant ël cul;
• Catalan;
• Cavagna con un bel man-i;
• Chërde d’esse la Regin-a ëd Taitù;
• Cissà;
• Desse d’amportansa;
• Desse d’andi;
• Desse d’arie;
• Desse ’d croata;
• Desse ’d dëssù;
• Desse ’d mafia;
• Desse ’d sagna;
• Dessne;
• Esse pien d’aria;
• Esse pien ëd fum;
• Esse dur come un tross;
• Esse dur un blagheur;
• Flacù; Flon;
• Gasà;
• Gaseus;
• Gonfi come un balon;
• Gonfi come un botal;
• Lòfi;
• Lofin;
• Mafios;
• Marcé che la camisa a toca nen ël cul;
• Pien ëd babìa;
• Pien ëd bòria;
• Pien ëd chiel;
• Pien ëd fum;
• Pien ëd sagna;
• Pien ëd supa;
• Pien d’aria;
• Smòrbi;
• Spussa Sota al nas;
• Ten-e la dragea àuta;
• Tnisse sù;
• Un ch’a smija ch’a l’abia ij mulin an sël Pò;
• Un ch’a smija ch’a l’abia travondù ël man-i dla ramassa;
• Valgian;
• Come la pèila a-j dis al paireul: tirte an là ch’it ëm spòrche;
• Vanitosa Sivìtola;
• Valor
• Pòch Valor
• Belin;
• Doi da piche;
• Lòfi;
• N’afé da pòch;
• N’afé ëd pòche tàule;
• Nen valèj la fiàuna d’un pòr;
• Nen valèj n’aca;
• Nen valèj na cica;
• Nen valèj na ciòca;
• Nen valèj na pataca;
• Nen valèj na pipa ëd tabach;
• Nen valèj quatr sòld campà an aria;
• Nen valèj tre fer d’un can;
• Nen valèj un boton;
• Nen valèj un centin;
• Nen valèj un luin;
• Nen valèj un pich;
• Nen valèj un pontel d’aguce;
• Nen valèj un sòld forà;
• Valpòch
• Balandran;
• Bon a nen;
• Cica;
• Cica marsa;
• Dotor ëd Valensa, ch’a l’ha la vesta longa e pòca siensa;
• Esse un Famlo-cheuse;
• Esse un verm;
• Flambamiche; (pan);
• Gamacc;
• Gamacio;
• Lambacio;
• Mangiapan a tradiment;
• Nen valèj na trentà d’eva;
• Òm da pòch;
• Pampalun-a;
• Pòch vaja;
• Sansossì;
• Pen-a
• Tanta pen-a a anlevé Madlen-a e peui dejla a un ch’i soma gnanca parent;
• Fé pen-a -
• Fé pioré le pere;
• Gionté ’d pen-a
• Buté magon su magon;
• Paghé la pen-a
• Paghé l’emenda

Delude

• Campé na granـa ëd mèj an boca a n’aso;
• Dé na delusion;
• Fé casché ij brass;
• Fé pietà a le pere;
• Manché ’d paròla;
• Mincioné;
• Pijé an gir;
• Tradì;
• Delus
• Esse Delus
• Avèj la boca amèra;
• Disinganà;
• Moch;
• Pijé una còsa con ij gomo;
• Sta su ’n such;
• Resté Delus -
• Chërde d’esse a caval e trovesse a pé;
• Resté a boca sùita;
• Resté a dent sèch;
• Resté bele bleu;
• Resté brut;
• Resté come ’l boch al mërcà;
• Resté come un bambin ëd Varal;
• Resté con na branca ’d nas;
• Resté con ël cul an man;
• Resté con na pugnà ëd mosche;
• Resté ëd carta pista;
• Resté ëd cicolata;
• Resté ëd merda;
• Resté gnich;
• Resté nacià;
• Resté nech;
• Resté smacà);
• Gnente
• Ëd bus;
• Gnanca na frisa;
• Gnanca na fruaja;
• Gnanca un fil;
• Gnente afàit;
• Gnente d’autut;
• Gnente ’d pianta;
• Gnente d’àutr tut;
• Mia [dal lat. Mica];
• Muscian;
• Na miséria;
• Nen d’autut;
• Nent;
• Nì such nì stele;
• Ntigne;
• Rebìlia;
• Riséria;
• Stùa;
• Tubo;
• Pròpi nò! -
• Gnanca da parlene!;
• Gnanca për ombra!;
• Gnanca për tuti ij gnanca!;
• Gnanca për rije!;
• Gnanca për tut l’òr dël mond!;
• Gnanca për seugn!;
• Gnanca s’a m’andorèisso!;
• Gnanca s’it meuire!;
• Gnanca s’it piore cinèis!;
• Gnente afàit!; Na maledeta!;
• Frivolësse
• Frascarìe;
• Question ëd lanـa cravinـa;

Vanità

• Serché ’d Frivolësse -
• Andé a cassa dij grij;