La Bibia piemontèisa/Semantica/Vanità

Vanità

Lòn ch'a l'é voltà ant la Bibia piemontèisa, lìber ëd Coèlet, coma "buf ëd vent", a ven dal tèrmin ebràich "habal" e a pòrta l'idèja ëd quejcòsa ch'a l'é inùtil, van, veuid, vanità, ch'a l'ha nen ëd sostansa, ch'a l'ha bin pòch o gnun valor, ch'a val pròpi nen la pen-a, ch'a l'é na delusion, un gnente, ch'a l'é frìvol, fùtil, coma 'd vapor, ch'a sodisfa nen, ch'a dura pòch, ch'a passa prest, transitori.

An piemontèis a-i son d'espression anteressante ch'a peudo giuté për rende 'dcò la midema idèja: A noneus (da 'noneus', "inutile") ch'a veul dì: "inutilmente".

A dzoneus ('parlé a dzoneus': "parlare senza costrutto") da 'dzoneus' ("squilibrato").
Òm Inùtil Flambamiche;
Flambapan;
Travaj Inùtil
Féjla an barba a j’aso; (ai pito);
Inutilità
A fà come ’n papin su na gamba ’d bòsch;
A val na lipa
Andé a la cassa con ël can sòp;
Andé a la cassa con ij ciochin;
Andé a cheuje le buse daré al treno [tranvaj];
Andé a pijé l’eva con ël cavagn;
Ansaché ’d nebia;
Ansaché ’d fum;
Avej i merlot ant'al sac
Avèj robà la sarviëtta a l’òsto;
Bate la testa contra la muraja;
Bon a fé la barba ai pito;
Bon a nen;
Brusé ’d lëgna për fé ’d sënner;
Buté un papin (na pomada; un vëssicant) an s’na gamba ’d bòsch;
Ciameje a l’òsto se ’l vin a l’é bon;
Conteje na stòria a n’aso ciòrgn;
Deje da bèive a j’òche quand ch’a pieuv;
Deje la biava a l’aso quand ch’a l’é mòrt;
Dé l’incens ai mòrt;
Dije bela fija a un fra’;
Enté ant ël sèch;
Esse come dé un bombon a un pòrs;
Esse come feje la prédica a un ciòrgn;
Esse come gavé un pèil a un beu;
Esse l’istess che fërteje la coa al diav;
Esse l’istess come porté d’aqua an Pò;
Fé ’d fassin-e ’d sabia;
Feje la barba ai pito [a j’aso];
Feje la prédica ai ciòrgn; [a la crava];
Fé la ponta ai fus e ’l manـi a j’orinari;
Fé na còsa insensà;
Fërté (Freghé) la coa al diav;
Fé specc a la gata;
Fé valèj soe rason a jë sbiri;
Gavesse doi euj për gavene un a n’àutr;
Guarda ch’it diventras grass!;
Guardé ij manighin ai mòrt;
Istess come vorèj fé ’l bech ai canarin;
Lavé la testa a j’aso;
Mostré a mangé ’l pan;
Mostreje ai gat a rampié;
Mostreje ai pèss a noé;
Mostreje a le mare a fé dij cit;
Pijé na ramà;
Pioré përchè la sposa a l’é tròp bela;
Pisté ëd fum;
Pisté l’aqua [d’eva] ant un morté;
Pisté ël fum, ansaché ’d nebia, suvé la giassa;
Porté d’eva an Pò;
Robé për fé limòsna;
Sapé ant la sabia;
S-cianché la camisa për rangé ij sach;
Sfondé na pòrta duverta;
Sofieje ’l nas a le galinـe;
Soné le ciòche dòp la tempesta;
Suvé la giassa;
Tajé la chenـa a un con un cotel ëd bòsch;
Tajesse ’l nas për ësporcheje la camisa a j’àutri;
Tajesse l’osel [ij cojon] për feje dispet a la fomna;
Tiré la treuva për la coa;
Travaj ed festa gnente aj resta!
Vende ’l caval për compré ël fen;
Vende ’l sol për compré la lunـa;

Vëssicant ëd la zënëvra;

Inutilment

A noneus;
Parlé Inutilment -
Parlé ai mòrt;
Parlé ai sord

Van

Van parèj d’un savat;
Veuid
Garavlù;
Pien ëd veuid;
Sèm;
Veuid come na cana;
Veuid come na cossa;

Vanità

Cissé la Vanità
Gatijé ël porilo dla vanità;

Vanitos

Avèj ëd fum ant la testa;
Avèj la testa pien-a ëd vent;
Blagheur;
Borenfi;
Borios;
Bulass;
Bulo;
Butesse tut adòss;
Butesse tut a còl;
Butesse tut ant ël cul;
Catalan;
Cavagna con un bel man-i;
Chërde d’esse la Regin-a ëd Taitù;
Cissà;
Desse d’amportansa;
Desse d’andi;
Desse d’arie;
Desse ’d croata;
Desse ’d dëssù;
Desse ’d mafia;
Desse ’d sagna;
Dessne;
Esse pien d’aria;
Esse pien ëd fum;
Esse dur come un tross;
Esse dur un blagheur;
Flacù; Flon;
Gasà;
Gaseus;
Gonfi come un balon;
Gonfi come un botal;
Lòfi;
Lofin;
Mafios;
Marcé che la camisa a toca nen ël cul;
Pien ëd babìa;
Pien ëd bòria;
Pien ëd chiel;
Pien ëd fum;
Pien ëd sagna;
Pien ëd supa;
Pien d’aria;
Smòrbi;
Spussa Sota al nas;
Ten-e la dragea àuta;
Tnisse sù;
Un ch’a smija ch’a l’abia ij mulin an sël Pò;
Un ch’a smija ch’a l’abia travondù ël man-i dla ramassa;
Valgian;
Come la pèila a-j dis al paireul: tirte an là ch’it ëm spòrche;
Vanitosa Sivìtola;
Valor
Pòch Valor
Belin;
Doi da piche;
Lòfi;
N’afé da pòch;
N’afé ëd pòche tàule;
Nen valèj la fiàuna d’un pòr;
Nen valèj n’aca;
Nen valèj na cica;
Nen valèj na ciòca;
Nen valèj na pataca;
Nen valèj na pipa ëd tabach;
Nen valèj quatr sòld campà an aria;
Nen valèj tre fer d’un can;
Nen valèj un boton;
Nen valèj un centin;
Nen valèj un luin;
Nen valèj un pich;
Nen valèj un pontel d’aguce;
Nen valèj un sòld forà;
Valpòch
Balandran;
Bon a nen;
Cica;
Cica marsa;
Dotor ëd Valensa, ch’a l’ha la vesta longa e pòca siensa;
Esse un Famlo-cheuse;
Esse un verm;
Flambamiche; (pan);
Gamacc;
Gamacio;
Lambacio;
Mangiapan a tradiment;
Nen valèj na trentà d’eva;
Òm da pòch;
Pampalun-a;
Pòch vaja;
Sansossì;
Pen-a
Tanta pen-a a anlevé Madlen-a e peui dejla a un ch’i soma gnanca parent;
Fé pen-a -
Fé pioré le pere;
Gionté ’d pen-a
Buté magon su magon;
Paghé la pen-a
Paghé l’emenda

Delude

Campé na granـa ëd mèj an boca a n’aso;
Dé na delusion;
Fé casché ij brass;
Fé pietà a le pere;
Manché ’d paròla;
Mincioné;
Pijé an gir;
Tradì;
Delus
Esse Delus
Avèj la boca amèra;
Disinganà;
Moch;
Pijé una còsa con ij gomo;
Sta su ’n such;
Resté Delus -
Chërde d’esse a caval e trovesse a pé;
Resté a boca sùita;
Resté a dent sèch;
Resté bele bleu;
Resté brut;
Resté come ’l boch al mërcà;
Resté come un bambin ëd Varal;
Resté con na branca ’d nas;
Resté con ël cul an man;
Resté con na pugnà ëd mosche;
Resté ëd carta pista;
Resté ëd cicolata;
Resté ëd merda;
Resté gnich;
Resté nacià;
Resté nech;
Resté smacà);
Gnente
Ëd bus;
Gnanca na frisa;
Gnanca na fruaja;
Gnanca un fil;
Gnente afàit;
Gnente d’autut;
Gnente ’d pianta;
Gnente d’àutr tut;
Mia [dal lat. Mica];
Muscian;
Na miséria;
Nen d’autut;
Nent;
Nì such nì stele;
Ntigne;
Rebìlia;
Riséria;
Stùa;
Tubo;
Pròpi nò! -
Gnanca da parlene!;
Gnanca për ombra!;
Gnanca për tuti ij gnanca!;
Gnanca për rije!;
Gnanca për tut l’òr dël mond!;
Gnanca për seugn!;
Gnanca s’a m’andorèisso!;
Gnanca s’it meuire!;
Gnanca s’it piore cinèis!;
Gnente afàit!; Na maledeta!;
Frivolësse
Frascarìe;
Question ëd lanـa cravinـa;

Vanità

Serché ’d Frivolësse -
Andé a cassa dij grij;