Ignassi Isler/Le Bizòche
Le Bizòche[modifiché]
Da P. Ignazio Isler, “Tutte le canzoni e poesie satiriche piemontesi, con musiche di Alfredo Nicola, Torino: Viglongo Editori, 1967.
Ignassi Isler, Le Bizòche (1763)
1. Scoté, ch’i veuj cantéve
Una canson curiosa
Ch’a l’è ridiculosa
E dròla a tut andé,
Fàita su le bizòche
Ch’a son fumele gnòche,
Codògne bele e bon-e
E teste da brandé.
2. L’han sent bagianarìe
E crich ant la testassa
Ch’a ten-o sempre bassa
An gésia e për la strà.
E, con cóla sua cera
Cuvèrta an tal manera,
A smïo giust ‘d babòje
Da sbaruvé ‘d masnà.
3. Quand a tapin-o an gésia,
Van ardrissà a la bon-a
Portand la soa coron-a
E cól ufissi an man.
Pien-e d’ipocrisìa,
Con so còl tort ch’a smìa
Ch’a sïo già beàte
Bin ch’a në sio lontan.
4. A van a strojassésse
Ant un canton a sprëme
Ij so limon e a gème
E pugnanghesse ‘l pet;
Sospiro, ch’un dirìa
Ch’a son an agonia;
Ma tute cóste vèrgne
Ai faran pa an segret.
5. Peui van, për dëscarriésse
D’jë scrùpoj e dij càri,
Ant un confessionari
Ai pé d¨l Confessor:
Ma con sent frascarì
Ai rompo mach j’orije.
E lò-lì dura un’ora
E d’avantagi ancor.
6. Arivà a cà, peui, gara
A chi ai ven per le piste!
A son mai così triste
Com quand ‘s van confessé.
Për ‘d pcite bagatele
A dàn an ciampanele
Ch’a smia giust ch’a veujo
Brusé la cà e ‘l pajé.
7. A veulo pro parësse,
Apress al mond, prudente,
Pacifiche, passiènte,
Se ai lassu vive an pas.
Ma a venta pa gatiéje
Sia ch’a sìo giovo `?o veje;
Né për da bon, né an burla,
Sofiéje sot al nas.
8. Son vipere maligne
Ch’a l’han ël tòssi an boca.
E gara s’un ai toca :
‘D longh, a j’argrigno ij dent.
A son così stissose
E così pontiliose
Ch’a fan, për ‘d bagatele,
Ëd gran risentiment.
9. La magior part, son garghe
E mòle com ‘d potìa.
E guai a l’òm, se ai crìa!
A fan ancóra pess.
Impiego ‘l temp ant ghmìe
E ant soe bisòdiarìe.
Tra tant, j’afé doméstich
Në stan tavòta ‘d mez.
10. Buché com ant la cera
L’han l’umiltà dipinta !
Ma, s’un pudèiss peui drinta
S-ciairé so sentiment,
Miraco, ma un trovrìa
(I crèd pa’d dì busìa)
Una supèrbia tala
Da fé stupì la gent.
11. Cóste sante mitóce
As móstro tute quante,
Apress al mond, zelante
Dla mortificassion;
As vantu, an aparènza,
Amije dl’astinensa:
Ma a son ‘d bele galupe
Ch’a tiro ai bon bocon.
12. A fan le scrupolose:
Talment, ch’ancàlo gnanca
Toché (ché ‘l cheur ai manca),
Con le man óite, ‘l grass.
Ma cóle a son ‘d vergnasse
Ch’a fan ste bagianasse
Tute për vanagloria
E ch’valo gnanch në strass.
13. Ai n’è ch’a van vestìe
Da vót ò da tersiàrie:
A marcio nen su j’àrie,
Chi sa për qual razon?
Ai në j’è che dë spende
La veulo nen intende.
E d’àitre, peui, lingere
Com tanti parpajon,
14. A fa piasì sentìe
Dëscore dla Scrittura,
Quandbin ch’a sìo ‘d natura
Pi gòfe ‘d në stival:
Tant c?oste dotorësse
Fan le teologhësse
Lontan-e da savèje
Se a dìjo bin ò mal.
15. Sta rassa ‘d mon-e greghe
S’atàco pess ch’j’avìe
A tute le granghìe
E ronze dij busson.
A son tantr armognose
Ch’as rendo a tuit nojose,
Testarde al par dle mule,
Pie-ne ‘d superstission.
16. Cóle ch’a l’han ‘d fiolansa,
Ai dàn pro bon-a scòla
Dla vita garga e mòla
Ch’ai fa pa mal ai rèn:
Ma a resto com ‘d labrosca
Che a fa né vin né posca.
E, tra miton mitena
A son mai bon a nen.
17. Ai gan la gnìfa[xii] a j’òimo
E a veulo gnanc guardéje
E, manc ancor, parléje
Se a j’è quàich sugestsion;
Ma, se a quatr euj a peulo
Avèj cól lì che a veulo,
A l’è un bel seugn se a lasso
Scapé c´l’ocasion.
18. A son d’umor bisbétich,
Caciarde[xiii] e gramignose,
Moschen-e e caprissiose,
S’ofendo d’ògni pòch;
L’han ‘d lenghe da pëssiòire
Ò, për dì mej, tëzòire:
Ch’a foro, tajo e squarso
E a pòrto vïa ‘l tòch.
19. A van pro tant ch’a peulo,
Tute cóste luchin-e[xiv],
An gésia, a le duttrin-e,
A prèdiche, a fonsion
E fin a j’esercissi:
Ma a pòso pa ij so vissi,
Quandbin ch’a vanto an pùblich
Tuta la divossion.
20. Ai n’è d’un àutra stampa
Dësdà a fé le pitòche:
E a l’han ëd bon-e gnòche
E ij so quajat da part;
Ma a son usà a adoréje,
E, prima d’antamnéje,
Mi chërdo ch’as farìo
Buté pi prèst an quart.
21. E-vnomo a le matòte
Che, a istigassio dle matre,
Sensa gnanch dijlo al pare,
Fan vót ëd castità:
Ma cóste pòvre fije,
Da lì a pòch temp pentìe,
A dàn peui an matéria
Ch’a smijo aspirità.
22. O, vïa là, furniomla,
Ché veuj pa pi inoltreme
Përchè i podrïa féme
Ancor rompe ‘l mostass.
Tra tant, për mi, i dirìa
Che ‘l mej ripegh sarìa
Tute ste bigotasse
Campéje là ai crovass.
[1763].