Guido Musso/La stòria dla griva
La stòria dla griva[modifiché]
Costa stòria am la contava mia magna Rita quandi a stasìo a la cassin-a Tor lovera dë Spinëtta, na frassion davzin a Coni.
Na vòta a j'era na griva 'nsima d'ën moré ch'a subiava tanto bin che a l'era n'amor a sentila. Mentre a l'era lì ch'a subiava dla pì bela për fesse sente da tuti, a l'é passaje da lì la volp che a l'ha ciamaje: "Che diav subìes tant bin?". La griva a l'ha rësponduje: "Subìo da la pì bela përchè i son tant contenta, a j'é gnun pì content che mi, a l'hei quat griveut sì ant ël nì ch'a son na blëssa, e da sì a chej dì a piaran ël vòl". La volp, sentù lò-lì, a l'é vegnuje sùbit, sùbit la tentassion d'andeje a pijé për mangessje, e l'ha spetà che la griva 'ndèissa a pijé la bëccà e cora a l'é stèta da lògn, lesta lesta l'é sautà sël moré e a l'ha pijà ij griveut. Cora la griva a l'é aruvà a l'ha trovà la nijà bele vòida, l'é pro vegnuje 'n ment la volp, ma ora cò peusìa fé? L'é butasse a pioré, e a piorava fòrt da s-cianché 'l cheur e a fasìa pròpi pen-a a sentila.
Antramentre l'era lì ch'a piorava, a j'é passaje da lì 'l can ch'a l'ha ciamaje përchè a piorava 'n che manera lì. La griva, alora, a l'ha contaje: "Mi a j'ero sì ch'a subiavo tant contenta e l'é passaje la volp, l'ha ciamame përchè a j'ero tant ëd bonimor, mi a l'hei dije ch'a j'ero contenta përchè ij mè griveut tant bej da sì a chej dì l'arìo pià 'l vòl, e chila a l'ha spetà ch'a mi 'ndèisso a pijeje la bëccà e l'é vegnuva a portemje vìa, e mi ora a sei pì nen cò fé". Ël can, sentù lò-lì l'ha dije: "Stà mach tranquila, lass-me 'l sagrin a mi, e vedaras che ij teu griveut a torno a ca". E sùbit l'é butasse a susné la pianà dla volp e arivà aramba në liamé l'ha vist la volp ch'a l'era 'ncamin ch'as pariava për mangé ij griveut. Ël can l'é sautaje a còl e a l'ha daine findi ch'a bastava, e cora la volp a l'ha possù scapé da 'l grinfie dël can l'ha mach pì dàila a gambe 'lvé. Alora 'l can a l'ha pià ij griveut e a l'ha portaje a la griva ch'a savìa pì nen coma fé për ringrassielo dl'agiut ch'a l'avìa daje, e a l'ha dije: "Tì a l'has portame ij mè griveut e mi ora i veuj arcambié 'l piasì gròss ch'a l'has fame. Scotme bin, l'é squasi mesdì, e mi sei ch'a ti l'has cò sempe l'aptit bon e ancheu a veuj fete mangé 'n bon disneròt, ven mach con mi".
Tuti ij dì a j'era na fijëtta ch'andasìa a porté da mangé a sò pare ch'a travajava 'nt ij camp, cora la griva a l'ha vistla aruvé a l'é volaje dnans e la fiëtta l'ha tirà a ciapela, ma la griva a l'ha fèt ën sàut anans e l'é torna fermasse, la fiëtta l'ha torna tirà për ciapela, ma l'avìa 'l tolin dël cojette ch'a j'ambarassava, alora për ciapé la griva l'ha posà 'l tolin ëd tèra e a l'é butasse a core apress a la griva ch'a-j volava sempe dnans. Antramentre 'l can l'é antèt e a l'é mangiasse tute ël cojëtte, cora la griva l'ha vist che 'l can l'avìa finì l'é volà s'na albra àuta e la fijëtta a l'é stera con na branca al nas e cora l'é tornà 'ndaré a pjé 'l tolin dël cojëtte a l'ha trovalo bele vòid, l'ha mach pì vist ël can ch'as bërlicava ij barbis.
La griva l'é tornà 'ndèta dal can e a l'ha dije: "Ora a l'has mangià bin, ma mi veuj 'dcò fete fé na bela cimpà 'd vin bon". Tuti ij dì, për la vìa a-i passava 'n vinaté con ël carton carià 'd damigiane piene 'd vin, la griva cora l'ha vistlo aruvé l'é volà 'nsima 'd na damigiana, 'l vinaté cora l'ha vistla, pian, pian l'ha pià 'l foèt e a l'ha piantaje na foëttà për ciapela, ma la griva lesta l'é volà vìa e 'l crep dël foèt l'ha s-ciapà la damigiana e 'l vin a l'é versasse tut ant ël bialòt dacant a la vìa. Ël can a l'ha mach pì avù da manca 'd butesse a lapé, e a l'ha bevù findi ch'a 'l vin a-j sortìa da j'orije, e l'è stèe bele cioch, e l'é 'ndèt a sloiresse sota l'ombra d'ën moré. La griva l'é torna 'ndaje aramba e a l'ha dije: "Ora a l'has mangià e bevù bin, ma mi a son anco nen contenta, a veuj 'nco fète grigné na vòta parèj at na staras ëd bonimor, ti sta pura sì tranquil a l'ombra".
Da lì për la vìa, tuti ij dì a-i passava tre monsù ch'a 'ndasìo a spass, la griva a jë spetava s'na rama 'd na nosera, e cora lor a son stèt dnans al can, chila a l'é volà sla testa d'ën monsù ch'a l'avìa la testa plà, chël ch'a l'era pì aramba e l'avìa 'l canin për pontajesse a l'ha dije: "Ma bèica mach che bel osel ch'a l'has ësla testa, sta mach ferm, mi a-j don en crep con la cana parèj a lo ciapoma". Apress l'ha pià ben la mira e alé, l'ha piantaje 'n crep pì fòrt ch'a peusìa, ma antramentre, la griva l'é volà vìa e la cana l'é calà sla testa plà dël monsù che a l'é trovasse con na bërgnòcola gròssa parèj 'ma na patata sla testa, mentre 'l can là, a l'ombra dël moré as pijava la pansa an man a fòrsa 'd grigné, e apress ëd la grignada a l'é 'ndurmisse dla quarta, e la griva l'é tornasne a la soa nià dai seu griveut tuta contenta.