Giusep Gorìa/An broa dël sentenari 'd Luis Olivé

Artorn

---

AN BROA DËL SENTENARI 'D LUIS OLIVE

Doe dëscoerte frapante

Bele che për longa (e fiamenga ) tradission l'Armanach a soagna mach ël piemontèis, im pijo  na cobia 'd feuj për partessipé nòsti letor ëd doe dëscoerte gropà a j'arserche che i fas  giumai da temp antorn a l'euvra general d'Olivé, memoriand ant l'istess temp lòn che fà Gioann Delfino su senté che a coro - disoma mej, a marcio-  anval.

I chërdo che tuti ij letor  - mancomal ij pì antivist - a sapio che Olivé a l'ha publicà 'd lìber an italian, tuti 'd bon esit ëd pùblich e 'd crìtica.  Si lìber a l'han avù 'd tradussion prestigiose da fòra dl'Italia, oltra che 'd bele veste editoriaj. Lòn che a l'era mai savusse fin-a adess, ëdnans ëd j'arserche dzordite, a l'é che apress la prima edission ëd «Babilonia stellata» ( 1941 ) a l'ha colaborà -con splanghe e splùe- a la polemica an sj'USA nen ëd meno che Ezra Pound, con ëd notassion che as rëscontro pontuaj ant la quarta surtìa , finìa dë stampé ai 10 ëd giugn dël 1943. Ancora na dëscoerta sël midem lìber: val-a-dì n'edission alman-a dël 1944 che a l'é giumai fasne paròla ( e i vëdroma  'l përchè) ant la tradussion d'un përsonagi che a l'ha tute le nuanse dl'aventurié nèir.

Doe paròle ansima «Babilonia stellata»: ancaminoma a dì che Olivé a l'ha viagià e sogiornà ant jë Stat Unì anans e apress ëd la guèra ma, për adess, i l'oma nen d'element da fortì cand con precision.  Ambrassoma  comsìa 'l temp tra  soe corispondense da la Guèra Sivil ëspagneula, sò sogiorn an Persia (1939), col an Fransa ( 1939 e 1940)  e la diciarassion dël 10 ëd giugn 1940, e  i podoma inmagineslo - ant  un ës-cianch ëd cost vaiven per mar, tèra e cel - ëdcò dalà dl'Atlàntich. Ël fàit che për noi a conta, tutun, a l'é che ai 20 ëd giugn dël 1941 a surtìa cost ansagg «al brusch» ansima 'l pais ëd le «stars and stripes» , lìber che a fortìa na vision antlora dominanta ant la comunicassion ëd massa dël regim, sensa dësmentié che a j'ero pen-a surtìe le lej an sla rassa, e a ventava dì për fòrsa cheicòs contra cola leugna democrassia che a lassava tanta piassa a l'inissiativa e a la finansa ebràica.

Ël lìber a rëscontrava 'l favor dël pùblich e as rivava tòst a fene na sconda, na tersa e na quarta edission, giontand për costa 'd tòch amportant che a rivo da la colaborassion ëd na piuma d'òr dël XX sec. literari mondial: as agiss d'Ezra Pound, antlora resident an Italia e beleben ambalinà 'd Mussolini, passion, costa, che giontà a soe trasmission antimerican-e a dovrà peui costeje assè cara.

Cò a fà Ezra për nòst  Olivé? I l'oma dëscuvrilo ant un fondo dla biblioteca dl'Università 'd Yale. As agiss ëd 12 feuj batù a màchina da Pound midem con chèiche cit antervent a man. Belelì as adressa a l'Olivé slargandje sò pensé an mérit a cosc-cion dë stòria merican-a e an fasend arferiment a soe teorìe econòmiche anticapitaliste che as oponìo a le lògiche dël profit sël valor e dlë strossinagi a l'istessa mira. Ël tut condì da le giolà antiebràiche che a avzinavo 'l fieul ëd la democrassia merican-a a j'òmini dle ditature europenghe con un fil mal fé troveje 'l cavion, se nen an sert  integralism protestant ëd la veja frontera. ...E memoriomse dël volum ëd Pound «Jefferson and/or Mussolini», che a la dis longa sël problema.

L'apressiament dël poeta transoceànich al Duce a nassìa dzortut dal taj antimonopolista e anticapitalista che Mussolini a vorìa deje a serte soe sernie, tantopì a guèra ancaminà; taj  che as artreuva tut arlongh ël volum d'Olivero ant soe vàire edission, giustificand l'entusiasm d'Ezra. I  sito chèich toch dël manoscrit, rangiand ij boro d'italian che a fasìa, lenga che a conossìa pro, ma che a l'ha mai metrisà fin-a an fond.

Sarà per caso ma il libro d'Olivero è il primo libro italiano contemporaneo, capitato nelle mie mani, che dimostra un desiderio serio di analizzare e presentare l'America vera d'oggi. È il primo libro non infetto dalla propaganda controllata dagli stessi ebrei e dai loro sottoprodotti (fra i quali s'elenca 99% delle pubblicazioni americane, e quasi tutte le riviste e giornali di grande diffusione).

L'Olivero conserva l'aria di superficialità, ma il libro non è superficiale.(...) Oggi sotto le natiche di Roosevelt "Il mercante di Venezia" è bandito dalla scena dei teatri degli S.U.A. Tutto si collega. Luigi Olivero ha raccolto un bel mazzo di fiori dal giardino yanko-yittesco. Ma vorrei ch'egli continuasse e ch'egli ci presenta(sse) non delle foto ma un cinema "nel rallento" (sic) (...) un po' il processo di sparizione dell'America americana  (...) ch'egli ha visitato.

Com as disìa, ij papé a l'han pì che tut ëd notassion adressà a Olivero antorn a j'idèje che a fërmiolavo ant ël lìber, notassion dë stòria polìtica e stòria econòmica merican-a, ma për sossì a sarà mej speté le publicassion che as faran për ij sent agn da la nassensa dl'Olivé. Pr'adess, sercoma 'd capì mej  j'arpòrt dël vilastlonèis e dël yankee.  Coma al sòlit, ël nòst an ven pòch an agiut. A na fà paròla an sl'Armanach ëd Viglongo dël 1982, pag. 115, anté a dis che a dovìa a chiel sò anteresse a la poesìa giaponèisa, e a chiel a-j dédica 'l «Trionf dle reuse dij samourai». E pòch ëd pì, ma franch pa nen për rivé a na mej conossensa. A mi përsonalment a l'avìa dime che a l'avìa vedù Ezra Pound spicassesse mes bochet ëd fior a un party a Roma, parèj, con naturalëssa, tajandse fòra da le ciapëtte e le mondanità 'd se ocasion.  Lòn che as peul disse a l'é che dël temp che Olivero a stasìa sempe 'd pì a Roma, Ezra a chitava soa residensa a Rapallo na sman-a/des di  tuti ij mèis për soe trasmission...ant la capital. Donca a podìa essie franch bin la giornà che as trovava con la fior (...nen cola dël party) ëd la stampa tricolor.

Sossì a fortiss coma nòst autor a fussa an contat creativ con col përsonagi e a campa na lus neuva ansima la mira che a pijava cola soa «Babilonia stellata» ant la coltura politico-economico-sossial dël temp ëd la guèra,  tnisend le giuste distanse an sj'afermassion ëd taj antiossidental e/o antisemita che nòst Olivé  a l'ha cambià murand ant j'agn e ant l'esperiensa 'd vita.

....Ma restoma an temp ëd guèra e restoma con «Babilonia stellata» an man...ansi nò...i lo posoma e i pijoma «Babylon unter Davidsternen  und Zuchthausstreifen»...che a l'é peui sempe l'istess lìber, ma ant l'edission-ombra mai diciarà, cola che  gnun a na savìa l'esistensa, da già che le  nòte bibliogràfiche a dasìo mach cola d'Otto Müller, che mi - a esse sincer- i l'hai mai vëddù nì bianca nì nèira.

La curiosità d'ës lìber a l'é ant la përsonalità dël tradutor, Johan von Leers, professor a Roma ai temp ëd l'amicissia italo-germànica. Doe paròle ansima von Leers: a nassìa 'l 25 ëd gené dël 1925 a Vietlübbe (Mecklenburg), a studiava ant j'università 'd Kiel. Berlin e Rostock, laureandse an giurisprudensa ma soagnand comsìa d'anteresse lenghìstich. A conossìa 'l russ e 'l polonèis, l'ungherèis e 'l giaponèis, e fin-a  l'jiddisch (o yiddish, coma ancheuj a l'é pì comun).  Ëd chiel a l'avìa dane un giudissi bin positiv Julius Evola, che a na cujìa la tesi dla diferensiassion dl'umanità an rasse, dl'origin nòrdica dla siviltà nopà che oriental, che ij nòrdich a l'avèisso anandià 'l monoteism e pa j'ebreo. A l'ha marià dël 1932 Gesine Schmalz (1891-1974) che a l'era stàita sechërtaria d'Herman Wirth (1885-1981) l'erudì olandèis che a fortìa la tesi  iperbòrea e polar  ëd la rassa nòrdich-atlàntica, arciamandse  ’dcò a l'Atlantide 'd Platon. A l'é stàit attaché dël Minister ëd j'Esteri alman fin-a al 1929, quand a intra an contat con Goebbels e a passa cap-redator ëd «Unser Wille und Weg» (Nòst vorèj e nòsta stra), che a l'é surtì a München dal 1931 al 1941. Tramudà a Berlin, la cobia von Leers a ancamin-a l'arvista «Nordische Welt», òrgo dla Sossietà për la Protostòria e la Preistoria germànica , con Wirth pressident, che a l'avrìa dcò presentaje a Heinrich Himmler. Soa atività antiebràica a pija sempe pì fòrsa ma - a venta dì-  nen an diression dël genossidi,  pitòst anvers la solussion dël tramud an Madagascar. Ant ël 1933 Von Leers a sostnìa un ciacòt ideològich con Oswald Spengler ( col dël Calabrun ëd l'Ossident) che a fortìa 'l privo dij pòpoj extraeuropeo che a aussavo la testa, oponendje soe tesi dla continuità d'anteresse tra Almagna nassista e Giapon imperial, e bele con la Cin-a e l'India già assià d'indipendensa....Dël 1938 a l' é nominà professor dë scambi a Roma, anté a l'ha colaborà con «Difesa della Razza» e «La vita Italiana», e anté a l'ha tnù vàire conferense. Roma a l'é stàita la mira dla conossensa con Luigi Olivero, che a portrà  a l'edission alman-a 'd «Babilonia stellata»; al temp ëd Pearl Harbour a l'era ancor a Roma. Tornà an patria,  ant ël 1944 a fasìa seurte «Babylon unter Davidsternen und Zuchthausstreifen», val a dì «Babileugna sota la stèila 'd Dàvid e le righe (dla divisa) dël penitensiari». Ël tìtol a l'é stàit cambià ant la diression ideològica 'd sò tradutor/promotor, a va sensa disse...

Apress,  mila sopaton a lo taparo da sì e da là : a ven internà dai merican, a scapa, a ciama agiut a Ernst Jünger,  a torna an Italia, sempe dë scondion, a riva an Argentin-a e a-i resta fin-a che a comanda Peròn...peui...peui as gava 'l capel da nassista e la svàstica për anreisesse al Càiro anté as buta 'l fez e as fà musulman con ël nòm d'Omar Amin, angagiandse ancor contra j'ebreo dël neuv ëstat d'Israel, lòn che a j'andasìa da pòcio a coj che a lo ospitavo. A muirìa al Càiro ai 3 'd mars dël 1965.

A më smija ciàir che Olivero a podèissa avèj gnun-e anvìe 'd parlé, apress la guèra, tant ëd soa edission alman-a che 'd sò tradutor!

Sa ciaciarada, che a së spera a dventa relassion dë studi për ël sentenari,  a veul nen arciamé  a  'd moment dij meno bej ant la stòria dël Piemont e dij sò autor, ma ai fij che a l'han gropà nòsta tèra e nòsti scritor a la stòria d'Europa, cola stòria che, bela o bruta, a l'é la nòsta.