Giovanna Menzio/La prédica
La prédica
[modifiché]Ant un paisòt ëd nòstre valade as festegiava San Giòrs Martir e Patron. La popolassion neuv di prima dla festa a comensava la noven-a a San Giòrs con ël parco don Carlon. Pì che tut a l’ero le dòne a preghé ’n ginojon ciamand al Sant ëd grassie për la famija, për la stala e ’l grané e anans... anans ëdcò për na bon-a vëndëmmia a l’oteugn. Ij prior e doe o tre d’àutre përson-e a l’avìo ’l badò ’d soagné la festa: a-i era ’l magìster Berto Quajn ch’a mostrava a le masnà dla quinta, Angelin Carel impiegà dla Comun-a, Gelòto l’imbianchin, ël médich dotor Gal , ch’a l’avìa l’incàrich d’anvité la banda musical. Ël magìster, d’acòrdi con ël parco, a pensava ai sonèt e për gionta ’dcò a sërché un predicator motobin an gamba, Gelòto, ant sò cit a-j tocava ambardé la gesia. A onoré l’anvit, un forësté ch’a rivava da lògn, ël canònich Tòni Bërteul, un tòch, gròss, an tute le manere.
Ël di dla festa ’l pais a l’era tut soagnà, giù da le fnestre a svolassavo ij linseuj ricamà dle spose, sfaragià da l’ariëtta tëbbia dël mèis d’Avril. Ij musicant, con le braje bianche e la giaca bleu galonà, a virolavo ’n sa e ’n là con j’oton lucid sota al brass. An gesia, ëd fior daspërtut, ëd drap damascà con le frange d’òr, sl’autar magior ij candlé dorà, la toaja candia con ël pissèt fàit al crochèt.
La statua ’d San Giòrs, gavà fora da ’nt la nicia andoa a stasìa tut l’ann, a l’era finìa su ’n trabìcol con ij përtus për anfilé ij baròt da pogé sle spale dj’òmini ch’a la portavo arlongh a le stra dël pais, soagnà con ëd garòfo ross e ’d liri bianch .
Da la pòrta spalancà dla gesia a-j rivavo le vos dij cantor, ël son ëd l’òrgo, ch’as capìa nen da bin lòn ch’a sonèissa. San Giòrs a l’era parà për seurte fòra: la guardia comunal e doi carabinié tuti sudà, a tenìo andaré la gent për feje ’d pòst al Sant ch’a surtìa. Ël sol splendrient a sbalucava, ij cerichet con ël sotanin nèir, le priòire a portavo la tòrcia a malasi essend ch’a stissava ’d sira bujenta. Le monie a l’ero dapress a ij masnà dl’asilo, tuti con ij faudalin reusa e celest lavà e stirà ’d frèsch , stonà coma ’d ciòche rote, a cantavo le làude a àuta vos. Peui la procession a seguitava con le Fije ’d Marìa, con la vesta bianca e na fassa celest coma sentura, ël bindel bleu la midaja dla Madòna e ’l vel bianch. Dacant le Companìe: òmini e dòne infagotà andrinta ai càmus fàit ëd tèila ’d ca, con lë stendard anfiochëtà. Darera la banda musical, con ij sonador da le ciafele gonfie e rosse ch’a-j dasìo drinta a soné an mes ai colp dël tamborn e dij piat. Un bataclan da nen chërde!
La statua ’d San Giòrs a vnisìa anans bin piassà an sle spale ’d quatr fiolastron tuti afarà e sudà, antramentre che le masnà a mostravo con ël dil ël drago ferì a mòrt.. Le ciòche a scampanavo a dëstèisa, j’oton a fasìo a gara për fé pì ’d rabel.
A l’era giumai óndes ore e dël predicator gnanca la marca . Ël magìster, ògni man virà a scanuciava la stra: tut afanà... Speta.... speta...
«S’an ancapita, chiel – là a l’é dësmentiasse ’d San Giòrs e ’dcò ’d nojàutri !» Peui...
«Òh canònich! I j’ero pròpi an pen-a për chiel! Për bon-a grassia a l’é rivà. Benone, benone! A l’ha ancò fin-a ’l temp ëd bèive un bon cafè e ’d mangioté quaicòs, se a n’ha veuja!»
Antramentre che ’l canònich a beivìa con gust sò cafè, ël magìster a-j disìa:
«Canònich, mi l’hai da feje na confidensa... L’ann passà tuti a l’han trovaje da dì al predicator. A l’é nen piasù e ij prior a vorìo nen paghelo».
«Cò ch’a dis magìster? Përchè s’a l’é lecìt?».
«Përchè a parlava sensa tochene ’l cheur, ma dzortut a l’ha nominà San Giòrs na vòlta sola ’n tuta la prédica. Vist ch’i soma ’t ël dëscors, an confidensa, un dij prior a l’é setà sota al pùlpit e a marca s’un librèt tute le vòlte che San Giòrs a ven nominà e chiel , canònich, a pija n’euro ’d pì për vòlta ’d bon-a man».
«A lo sa che costa a l’é galupa?».
«A l’é parèj canònich, ch’a sapia regolesse...».
Tut lòn a l'avìa faje giré un pòch ij ciap al canònich.....ma...
«Bin, bin magìster! Ch’a staga tranquil, ch’am lassa fé a mi».
La procession a l’era tornà an gesia e tuti a l’avìo j’euj virà ’n su vers ël pùlpit, visadì andoa ’l canònich gròss e pompos a l’era piassasse. Tuti a l’ero chet e ’n silensi... Ël canònich a l’ha dit na giacolatòria, a l’é s-ciairisse la vos, a l’ha vardà sota al pùlpit. Ël magìster a l’era nicià pròpi lì sota, con carta e matita ’n man.
«Magìster falabrach, it rangio mi...» a l’avìa pensà ’l canònich...
A l’ha vardà fiss San Giòrs e peui con na vos ch’a smijava në s-ciòp ëd tron:
«Òh San Giòrs, San Giòrs Sant! Giòrs, soldà ’d Nosgnor! Giòrs, esempi ’d fé e ’d coragi! Giòrs, it ses màrtir, òh, pòvr Giòrs! Ancheuj ëdcò mì i son ambelessì për parlé dle toe virtù Giòrs... Fortunà ’l pais ch’a l’ha viste nasse San Giòrs, fortunà chi a l’ha parlate ansema Giòrs! Giòrs at prego j’òmini, Giòrs at prego le dòne, Giòrs at ciamo le masnà! Giòrs at sùplico ij pòver, ëdcò ij rich at arcòrdo... Giòrs, Giòrs, Giòrs.....it ses ant ël cheur ëd tuti!!
A l’é fërmasse un moment për passesse ’l fassolèt an sla front, a l’ha vardà ’l magìster ch’a marcava tant ch’a n’avìa, peui con calor a l’é arpijasse:
«Car fedej! Tuta la Tèra a conòss San Giòrs... Giòrs a ciamo le stèile, Giòrs a bësbijo le feuje, Giòrs a canto j’osej, Giòrs a diso le fior, Giòrs a dis la valanga rotolanta, Giòrs a sbërgiasso ij fium, Giòrs, Giòrs, Giòrs a sofia ’l vent. E noi ancheuj ambelessì tuti ansema i disoma fòrt... San Giòrs, San Giòrs, san Giòrs... giutene!!
«Basta, basta , basta parèj , canònich!!» a l’é butasse a ganassé ’l magìster ch’a rivava pì nen a marché tuti ij Giòrs «còma ch’i foma a paghé la supa ch’a l'ha fane monté chiel-sì ?».
Un ciusion general a l’é nà da banda a banda dla gesia: a-i era chi ch’as suvava le lerme, chi a sofocava ’l rije, chi a vardava stravirà ’l canònich lassù sël pùlpit.
Da lì un pòch ël canònich a l’ha seguità la prédica, con fé e calor ma dzortut sensa tanti Giòrs. A l’avìa vorsù deje na bela lession ai cristian ëd col pais e ai prior ch’a vardavo mach la faciada dla festa, sensa gavene gnun costrut.