Gianni Davico/Edmondo De Amicis, Cheur
Edmondo De Amicis, Cheur – Cuore[modifiché]
Ël piasì ‘d lese an piemontèis ai nòsti fieuj a chërs ancheuj, përchè Michel dij Bonavé a l’ha cudì l’edission an piemontèis ëd Cuore, d’Edmondo De Amicis, un lìber ch’a l’ha nen damanca ‘d tante presentassion, për l’editris Il Punto. La tradussion a l’é ‘d Gioanin Magnani.
Come tanti gioiej a costa pòch – neuv euro.
Michel a l’ha avù la bontà ‘d mandeme la Prefassion. Ambelessì a segue a-i son ij tòch scond mi pì significativ.
E për tuti l’invit a l’é un sol: caté cost lìber, lesijlo a vòstre masnà. «Mej che la revalenta», për dila con barba Tòni.
As ven semper a trovesse a parlé ’d lòn ch’a l’ha contane Enrico, an famija mach Rico, a propòsit ëd col ann dë scòla, dantorn al 1884, e a rasoné su tute cole figure ’d magìster e magistre, dë scolé e ’d soe famije che a dan forma a ’n bel quàder ëd vita turinèisa dòp vintesinch ani da l’unità. I l’hai dit ch’as trata ’d vita turinèisa përchè tute le vicende a son ambientà a Turin, gavà cola dël viagi fin-a a Condòve për trové ’l vej magìster Crosetti. Un dëscors a part a l’é da fé për le conte dël mèis che, butà coma ’d tema an classe, a son la dimostrassion ëd la volontà dl’autor d’afidé a la scritura ’d messagi patriòtich e pien ëd cola moral ch’a ventava spantié.
Arlesend pì che na vira le pàgine ’d Cheur, ant ël soagné na revision dal ponto ’d vista dla grafìa e dla gramàtica piemontèisa, i son ancorsume che le descrission ch’a fà Edmondo De Amicis, ij përsonagi ch’an fà conòsse, ij pòst andoa ch’an fà ’ndé (con na colocassion precisa ’nt la capital sabàuda) a riesso nen a dëstachesse da Turin, na Turin ch’a l’é pì nen capital dël règn ma na sità qualsëssìa.
An trasparensa as antërved la nuansa dij caràter piemontèis gropà al sens dël dover, ëd na dignità ch’a ven nen a meno gnanca ’nt ij moment ëd la disperassion pì nèira. La dignità guernà fin-a ’nt ij moment dël maleur, l’orgheuj discret ant ël butesse dë ’dnans a la povertà, la fedeltà al travaj, ël dolor e ’l magon afrontà con coragi e fé (bele se costa a pija nen la forma esterior ëd na Cesa o dij sò ministr), ël rispet ëd la dissiplin-a e dle régole dël vive sivil, la presensa dj’aveniment militar, ij valor creus ëd la famija, costi-sì a son tuti element descritiv che l’autor a cheuj da la normalità e a l’ha nen dabzògn d’anventesse, a son lì e a son pien ëd caraterisassion tìpiche piemontèise e ch’a peulo ’dcò esse smonùe coma esempi ’d comportament a col’Italia ch’a l’é ancora an camin ch’a serca ’d fesse nassion. […]
Vorend trové na conclusion a cost mè dëscors i podrìa fërmeme a na considerassion sël fàit ëd coma la figura dël magìster a l’abia përdù coj valor che, miraco, a j’ero fin-a na frisa esagerà ai temp ëd De Amicis. Belavans a-i é semper dabzògn për ij giovo ch’a chërso d’avèj ëd ponto d’arferiment, col tradissional ëd la famija a l’é smasisse e sfrisasse bonben sota ij crep dij cambiament ëd nòstra società moderna, ma ’dcò col dij magìster a l’é finì ’nt ël canton dij ringret e ’nt ël tirol ëd j’arcòrd. Lòn ch’an resta? Un veuid che a l’é mal fé da ’mpinì.