Franco Antonel/Stòria 'd n'amor përdon
Stòria 'd n'amor përfond[modifiché]
Costa a l’é la stòria ’d n’amor përfond, ma contrastà tra Tristan e Iseut. Ricavà da l’Òpera musical omònima. Ël racont a l’é ’n compendi fedel ëd la stòria completa. Ij nòm dij protagonista ch’a son arportà, a son coj originaj ëd l’Òpera, j’àutri a son adatà an piemontèis. La vicenda a finiss an manera tràgica coma tute le stòrie d’amor ’d coj temp.
Ël pare e la mare ’d Tristan a son mòrt quand che chiel a l’era ancora cit, parèj a l’ha chërsulo sò barba ’l Rè March ëd Còrnovaja, padron ëd cola region che però antlora a l’era sota l’Irlanda e për sòn a l’era obligà a paghé tuti j’ani na taja fin-a tròp gravosa al Rè ’d cola nassion. Passand j’ani Tristan a dventa ’n giovo guerié motobin vajant, a decid ëd liberé soa tèra da costa sotmission e a part con un bastiment për l’Irlanda. An bataja a riess a massé ’l frel dël Rè, ël gigant Moròld, parèj a riess a liberé la Còrnovaja. Belavans, ant ël combatiment a ven ferì pròpi da na scaja dla spa ’nvelenà ’d Moròld e, miraco, a sarìa fin-a mòrt se a fussa nen ëstàit cudì da la fija dël Rè, Iseut la Bionda, ch’a l’avìa già butaje j’euj adòss e che però a l’ha avìa nen savù che sò barba a l’era stàit massà pròpi da chiel. Tristan, na vòlta guarì, a torna a sò pais për pijesse j’onor. Tornand a ca as pòrta con chiel midem un bron dij cavèj longh e biond d’Iseut la Bionda, parèj sò barba, ch’a l’é ancaprissiasse ’d chila mach a vëdde coj cavèj e dal moment ch’a l’era già da temp pressà da soa gent a mariesse për garantì a sò pais na sucession, a manda Tristan a convincc-la a sposelo. Nòstr amis Tristan a part coma ambassador ma, pen-a rivà a destinassion, a së scontra con un dragon. A riess a masselo, ma as pija ’n bel brusaton da le fiame ch’a-j surtìo da la boca e, ancora na vòlta, a l’é soagnà da Iseut la Bionda che belavans adess a sà ch’a l’é stàit chiel a massé sò barba ma, dal moment che segretament a-j veul ancora bin, a arnonsia a vendichesse.
Contut, për sané la rivalità tra ij doi règn, a aceta d’ambarchesse con Tristan. Antant la Regin-a, soa mare, ch’a pensava che la fija a fussa nen tant d’acòrdi con col mariagi, a-j buta an sle croste soa doméstica Branganìa, con na possion anmascà da feje bèive a jë spos la neuit ëd le nòsse fasend an manera ch’a s’annamorèisso pers, parèj ël matrimòni a sarìa nen ëstàit combinà mach për conveniensa.
Durant la navigassion Tristan e Iseut la Bionda a bèivo për ësbalio la possion ëscambiand-la për na copa ’d vin, parèj as an-namoro coma doi colomb. Contut Iseut la Bionda a sposa Rè March, tutun as fà sostituì da Branganìa ’nt lë scur ëd la prima neuit ëd nòsse e chiel, bonòm, as n’antaja gnanca. Ij mèis ch’a ven-o apress a son pien ëd marminele apassionà, dë scondion tra ij doi, con l’arzigh d’esse dëscuvert dai Baron ëd la Cort dël Rè. Tutun dòp un pòch ëd temp ël nano bufon Frocin, a-j fà la spia e ’l Rè March a-j cuca ’nsema, ëdcò se pròpi nen an sël fàit, ant la sèra dle fior e a-j condana a mòrt. Ij doi amant a riesso a scapé e a së stërmo ’nt la foresta.
Ël Rè a-j dëscheurv, alora Tristan për salvé la vita d’Iseut la Bionda, a fà ’n manera che ij doi a ’rtorno ansema sensa conseguense. Contut chiel a l’é obligà a scapé e as na va via ’n Bretagna. Là a treuva la manera ëd marié la fija d’un comerciant bin piassà, ch’a-j diso Iseut da le Bianche Man, però sensa consumé mai ’l matrimòni. Antratant l’inossensa dla Regin-a ’d Còrnovaja a l’é continuament butà ’n dubi dai Baron ëd la Cort dël Rè, an manera che chila a l’é squasi obligà a pretende n’ordalìa, ch’a sarìa peui na dësfida tra un cavajer ch’a rapre- senta la Regin-a e ’n cavajer ch’a rapresenta sò contrari. Chi ch’a vagna a pòrta la rason a sò sgnor. Tristan a ven a savèj ëd la dësfida e a cor a giuté soa Iseut la Bionda ch’a-j veul sempe bin. As presenta travestì, an manera da nen fesse conòsse, e a massa l’aversari por- tand la rason a sò amor. Vàire vòlte ancora a va dë scondion a trové la Regin-a. Un-a ’d cole vòlte sò cugnà Caerdin, ch’a sà tut lòn ch’a l’é staje tra chiel e soa seur Iseut da le Bianche Man e a l’é ancora nen andaje giù ’l truschin ch’a l’ha faje la prima neuit e tute j’àutre, a veul compagnelo an Còrnovaja për comprové con ij sò euj la blëssa ’dseut la Bionda e sò amor për Tristan.
Coma ch’a l’ha conossula, a l’ha capì sùbit che sò amis a l’avìa rason e a l’é pasiasse e, già ch’a l’era lì, a l’ha pensà bin ëd fidansesse con Branganìa, che antant a l’era dventà la doméstica ëd chila. Tristan a continua con soa vajantisa con la spa an vàire bataje e a ven ferì an manera bin greva. Sta vòlta as rend sùbit cont che mach soa Iseut la Bionda a podrìa guarilo, bele mach con soa presensa e a la manda a sërché, pregand-la ch’a ven-a pì an pressa ch’a sia possìbil e ciamandje ’d buté tut ël compless ëd le vele dël bastiment ch’a torna ’ndarera, bianch se a l’é an tren ëd ven-e a soagnelo o nèir se as arfuda. Soa fomna, Iseut da le Bianche Man, ch’a l’é motobin gelosa ’d Iseut la Bionda, da quand che sò frel Caerdin a l’ha contaje ëd sò amor pers për sò marì, a-j combin-a ’l truschin, fasendje savèj a Tristan che ’l bastiment ch’a l’é spontà a l’orisont e ch’a sta për rivé a l’ha le vele nèire. Tristan tut sagrinà, chërdend d’esse stàit abandonà da sò amor, as lassa meuire.
Iseut la Bionda, tuta sconsolà për esse rivà tròp tard për cudilo, a meuir ëdcò chila për ël dolor ambrassand-lo bin ës-ciass. Iseut da le Bianche Man, pentìa për le conseguense tràgiche ’d soa busiardarìa, a armanda ’ndarera ’n Còrnovaja tuti doi ij còrp, an pregand ël Rè March ëd përmëtte ch’a ven-o butà ’nt l’istessa tomba. Ël Rè March a përdon-a soa fomna e a-j fà sotré ansema.
Virà ’n piemontèis da Franco Antonel