Globalisassion campagnin-e

Passaròt, cornajass e bèrte, virariond ëd manere diferent d’afronté ij temp modern

Ij passaròt...? Si, pròpi lor! Coj doss e car passaròt ch’a virojavo daspërtut ant le campagne, ‘nt ij paìs e ‘nt le sitadin-e e che ‘nt ij nòst arcòrd masnaìn a l’han un grinor grand e pien ëd nostalgìa. Pròpi lor, coj oslòt che con ij sò gieugh ant ël cel blussiel at fasìo sté ambajà con ël nass arbiocà anària, fin-a a che ‘l còl at fasìa mal. Sempe svìcio e frissant a vòlte con ël piumage na frisa dëspënnà e spòrch, a vòlte sfaragià ansema a un trop d’àutri simij a sgatajé e sgasojé antrames al paston ëd le galin-e, lagiù ant ël canton pì quatà ëd l’èira. Sempe bin atent anvers a coj brut-cefo con le braje dë vlù e ’l capel ëd paja, ch’a tarabascavo longh l’èira pì sgnora; përchè dla mira a-j butavo dle tràpole për ciapeje, con an ment ëd fé na sucolenta bagna për la polenta…

Passaròt ëd na vòta con ëd le paùre vere, ma gropà s-ciass a na rason scadensà da la vita e da la sgheusia sempe gròssa. E ij passaròt d’ancheuj? ‘Dcò lor anvertojà ‘nt la globalisassion dël mond ch’a fa Doimila a bërgiabaulo miraco pì che na vòta e pì lontan che na vòta, ma con le piume pì sfaragià e j’euj pì sbaruvà che maj. A san gnanca pì còsa ch’a l’è na cassin-a, l’èira e le galin-e picatèra come cambrade. A sfrisòto - ambotijà da j’automòbij e da j’armor pì dròlo - an chèiche vansòiro ‘d plasticasse colorà e ‘d carton mars, da mira ‘d na montagna d’amniss. Almeno a-i fèissa un brut-cefo con ‘l capel ëd paja a feje vnì un pòch dë sgheusia dij bej e viv temp passà.

Pi-gnon a-j varda, pì-gnon a-j dis chèich’òsa, pì-gnon a-j fà scapé fasendije senti ‘dcò lor part dël mond ancheuj. Quand nopà, as parla franch dij cornajass-furbàcio o dle bèrte-ficapocio, la vira a l’è motobin meno magonanta e spërfumà ‘d tristëssa. Prima còsa da sbanfé a l’è cola ‘d dì che sti doi mascheugn dal grign blagheur, sensa gena e da la pansa d’assel temprà a son maj ëscapà - al contrari dij pòvri passarotin e piciaross - da la midema ca veja, visadì la distèisa piata dle campagne e ‘d j’anviron nòst. A son - disoma parèj - emancipasse e perfessionasse ‘nt l’elaborassion e ‘nt l’arsèrca dla bòba për la pansa crijosa ‘d fam.

Le neuve noanse ch’as presento minca chèiche di, a treuvo ij cornajass sempe sl’atenti e preparà a l’event. An d’àutre paròle a san adatesse a lòn che la globalisassion campagnin-a a cheuj da la cabèrna-anvisca ëd l’òm dla new economy.

Sensa gnun-e gene, miraco, noi trovoma sempe pì soens ij cornajass o mej ancora na cobia ‘d bèrte a pastissé longh le bordure dle carzà. Lì tute gasose ch’a dësbelo un botiòt ross e giàun ëd na veja majonèis, o magara na scatòla pien-a ‘d panolin…lassa-la ambelelì da na cabèrna-d’òm ‘gnoranta e maleducà. Ma costi osej sensa gnun problema a vivo e viro sempe pì fòrt e sempe pì dësgenà ‘nt la veja meison.

A l’è ‘d chèiche giornà fa che antrasvërsand na strajòla ‘d campagna ch’a pòrta al paìs d’Airasca, da mira d’un maciron ‘d drugia e d’amnis a-i era, cheto cheto, un cornajass che con fé da blagheur a batìa con ël bèch ij tast ëd na veja tastiera d’un compiuter campà lì a moribocion. Chiel, ‘nt la soa testa a sperava ‘d troveje bon da mangé sti tast, ma a noi che passavo das-për-da-lì a në smijava ch’a fèissa ancamin a mandé na meil a un cornajass ëd la Califòrnia.

Alegher!

Glossari

bërgiabaulo = gironzolano
brut-cefo = gente della cascina (letteralmente: brutto ceffo)
cabèrna-anvisca = cervello
grinor = amore
meil = e-mail
moribocion = malamente
neuve noanse = situazioni diverse
sbanfé = dire
sgheusia = fame, voglia
trop = gruppo

(tratto da: Il Piccolo, mensile del pinerolese, 2000)