Ël sàut ëd la Bela Àuda[modifiché]

Ant le giornà splendriente, quand che ‘l cel a në spècia con ardor la blëssa dle nòste care montagne, se antraversoma la val ëd Dòira tra la punta Caprasio e la punta Pirchiriano o pì dë sghignarda, la bassa val ëd Susa i podoma nen fene a meno ‘d resté ambajà a vëdde ‘nt la soa magnificensa, la alvà dla Sagra ‘d San Michel.

A l’é sensa gnun ëspatuss o galanterìa, un-a dle pì bele costrussion che l’òm a l’àbia ancalasse fé. Ant ij sècoj ch’a son andass-ne, cost marsòch a l’é gropasse con fòrsa a tante vicende religiose, anvërtojà dantorn a l’ancreusa figura ‘d na taragna, ch’a varda anvèrs ël cel. L’imponensa dë sto grandios tòch ëd pera, con an ponta un colossal monasté pien ëd pont e ‘d bastion a l’ha fàit fosoné al pòpol ëd le vaj ëd j’anviron, na sòrta ‘d còsa Divin-a. Longh ël temp, come d’ancant a son nassù-je (chèiche d’un-e con un pòch ëd vrità, àutre con la man ëd la fantasìa popolar) tante conte, tante fàule, tanti scrit che pian pianòt a l’han formà cost àngol subrasëtta a le nivle, vnisand un pòst da legenda.

Fra le tante na arcordoma doe ch’a son ëdcò le pì contà e cole ch’a l’han lassà na signadura bin sostnuva a le generassion. As conta che...

Un nòbil fransèis tal Ugone d’Alvernia e soa sposa Ismengarda a j’ero andàit a Roma dal Papa për fé confession dij sò pëcà, ‘l Papa come penitensa a l’avìa comanda-je doe condission; o stè lontan da la Pàtria për sèt ani, o fé alvé un monasté sle montagne alpin-e. La legenda a arconta, che ‘l nòbil a l’avìa contentà Soa Santità fasend ël monastè ‘nt le vicinanse ‘d l’oratòri ‘d San Michel. Ma la prima neuit, apress dël prim di ‘d travaj, passà a preparé le fondamenta sla punta Caprasio, leu destinà a la faità dla gròssa euvra e con la benedission dij frà senòbiti, tut ël travaj a vnìa cancelà da le fòrse Divin-e e manovaj, murador e architèt ant ël seugn e sensa arcorsiss-ne a vnìo trasferì da l’àutra part, ësla punta Pirchiriano. Ël di dòp la midema còsa, parèj ëscotand la volontà Divin-a la maestosa Badìa a l’ha pijà-pé sla punta Pirchiriano vzin a un pressipissi ch’a drocava giù fin-a a la bërlècia dla Dòira. Cost òrid an sël davanti dla Sagra ‘d San Michel a ven ëdcò ciamà sàut ëd la Bela Àuda, con tant ëd legenda gropà a na bela contadinòta. As conta che...

Na grassiosa contadin-a, ciamà giustapròcc Bela Àuda, na sèira ch’a rivava sola dai camp, apres dij faticos travaj a l’é antrucasse con në strop ëd brigant, ch’a vorìo feje la festa... Anlora, chila spaventà a la tacà a cori fòrt, fòrt, fin-a al pressipissi ‘d San Michel e crijand: Vèrgin Santa, giut-me..! a l’é campasse giù. Ma, nopà ‘d meuire sbërgnacand-se sle pere... Càndia come na piuma d’Angel a l’é posasse an pé sël fond, sensa na pcita sbërlifada sël sò bel corpicin. Ij brigant, ësbalordì da col event a l’han brajà al miracol e la vos a le spatarasse daspërtut. La Bela Àuda, nopà ‘d ringrassié la Madòna ch’a l’avìa salvala a l’é butasse a fé la smorfiosëtta vanitosa, disand a la gent che chila a podìa rifé-lo col miracol minca tuti ij di. E parèj, chèiche di apres a la presensa ‘d tanta gent a l’é tornà lassù an sël pressipissi e con na gròssa blaga a l’ha crijà: Vèrgin Santa, giut-me..! e va-là, torna campasse giù. Trè scond pì tard a l’era mòrta sfracërlà an sij ròch sota la Sagra ‘d San Michel. Na giusta moral ch'a serv ëdcò a le përson-e tròp egoiste d'ancheuj.

La vision panoramica da le cort ëd la Sagra a l’é un godiment për grand e citin, it peule toché con j’euj da le pì àute sime dle montagne a lë stërmìnio ‘d paisòt longh le vaj, con ij sò torent e arianòt e peui giù, fin-a a la grandiosità ‘d Turin con la Mòle Antonelian-a e la Basìlica 'd Supèrga, lì an prima fila. L’ària frësca e sempe motobin carià a dà në spërfond achit a na bon-a marenda sinòira, tra ij bòsch ch’a sircondo col paradis.

Alegher!

Glossari[modifiché]

alvé = costruire
bërlècia = letto
leu = luogo

(tratto da: Il Piccolo, mensile del pinerolese, 2001)