Enrico Bussolino/An sla polémica ’d Dòira Gròssa

Artorn

---

Stanse

(An sla polémica ’d Dòira Gròssa)

Oh, mi pòvr’òm che dann! Oh, che darmagi
Ch’le Muse piemontèise ch’a podrìo
Slansesse ant j’àute sfere e fé ’d gran viagi,
A sghèiro an Dòira Gròssa tut sò brio,
Lassandse anvërtojé dai comaragi
Dle sene popolar, mentre a dovrìo
Con quàder pì grandios e d’èitre tinte,
Mostresse com a son, cioè distinte.

Un sà ch’a squaquaré certe storiele
Romàntiche-amorose dij student,
Opur copié ij telégrafi dle bele,
Ch’a pròdigo ij segnaj dël sentiment
A certi svaporà, già mes fumele,
Për ’d riss, për ’d bust, për ’d ciòndoli pendent,
Son ’d còse ch’a solético ’l Poeta;
Ma pur as dev serchesse n’àutra meta.

Ij temi a manco nen a chi l’ha ’d verva,
La verva a manca nen a chi l’ha scrit,
Ma ’l genio profanà prest as ësnerva,
E anlora l’amor pròpi a perd ij drit.
S’un veul ch’l’opinion pùblica ’n conserva
Soa grassia, ’l sò favor, l’é bel e dit,
Ch’a venta ch’ij nòst part sio ’d natura
Robust a sfidé ’l temp e la censura.

L’é vèi che ’d gran pitor, là giù ’nt le Fiandre,
A l’han brilià ’dcò lor comicament
Copiand ij tira-borde, ij cioch, le plandre,
Ch’as mòlo ant le taverne ’d pugn sij dent;
O ij pòver carià ’d piaghe e pien ’d filandre
Ch’a van spërpojinandse gentilment
Ma Rafael, Tissian e Bonaròta
L’han mai fërmà sò genio ’nt na gargòta.

Iv parlo nen dij vati ’d piassa d’Erbe;
Sti geni dle boteghe e dij mërcà,
Cantand ij pòis, ij còj, le frute aserbe,
A peulo fesse un mérit rimarcà.
Ij tross, le feuje fiape, ij brin dle gerbe
A l’han ’dcò lor sò bon e sò dlicà
Për chi sà digerì ben la materia -
Ma l’apetila, a preuva gran miseria.

Tùit vëddo ch’a l’é inmensa la distansa
Tra ij vòst pensé faceti, e ij sò triviaj;
Ma pur i treuvo ancora quèich nuansa
’D leger ant vòstri scrit: mentre ch’i sai
Ch’i peule fé dle còse d’importansa,
Ch’av costa pòch o gnente ’l rendve uguaj
Ai celebri scritor, ai gran poeti
Ch’as mostro a la palestra com d’atleti.

La ment e ’l cheur uman a veulo vive
’D concet interessant e ’d sensassion,
E ’l mùsich e ’l pitor, e chi veul scrive
A treuvo ant cost assiòma ’l ver timon
Capace ’d sostnì ’l genio ’l pì proclive
Al géner men profond, chërdendlo bon;
E chi rispeta ij dògmi dla prudensa,
Sacrìfica sò gust a l’esperiensa.

La mùsica snervà, la men robusta,
L’é ’d mòda al di d’ancheu’ pì ch’la marsial;
Ma ’l dòrich a l’ha sempre chi lo gusta,
S’a seurt con un’impronta original;
Se ’l cheur viv ant l’amel, l’ànima ’s frusta :
L’abus dij mesi ton a ’n fà che ’d mal.
Con sta lessiosità mai pì finìa
As gòd, l’é vèi, ma as meuir in etisìa.

O cigni fortunà, ch’iv bute al vòli
Sul màrgine dël Pò! sensa timor
Slanseve; e andé tant àut, ch’i vëdde ij pòli
E nen mach Dòira Gròssa: ’l vòstr
Av ciama su le trasse dij Saviòli,
Dij Tassi, dij Petrarchi, dij cantor
Ch’a l’han celebrà ’l cel e la natura,
J’eròi, e la Virtù sublime e pura.

J’é tanti ch’a trovran na stravagansa
Ch’i scrive ’d preferensa ’n piemontèis,
Avendne dàit ël cel sitadinansa
Co’ ij pòpol italian, e ’n pò ’d fransèis
Ma st’opinion l’ha nen ’d preponderansa
Për chi sà medité com tut l’é antèis
Ant l’órdin veneràbil dla natura :
S’un lo violenta, un perd la stra sicura.

[da: L’AMIS DLE MUSE PIEMONTÈISE 1827]