Carlo Ellena/Costitussion dël Regio Politècnich ëd Turin

Costitussion dël Regio Politècnich ëd Turin

Dal volum "Le ore povere e ricche del Piemonte," publicà da la "Bottega d'Erasmo" con ij vot dёl Lions Club Torino Castello – Edission ёd l'otòber dёl 1982.

1° luj 1906: la Càmera dij Deputà a dis che 'd si a la costitussion dël Regio Politècnich ëd Turin.

Ël prim Politècnich ëd Turin a nassìa con ëd bon-i vot, butand ansema l'esperiensa teòrica dla Regia Scòla e cola pratica dël Real Musé, con l'apòg ëd la borghesìa sitadin-a e la completa autonomìa aministrativa e didattica.

Mach ël president a l'era nominà con Decrèt Real, su propòsta dël Ministeri dla Pùblica Istrussion e col ëd l'Agricoltura; për l'Industria e Comersi tra ij component dël Consèj d'Aministrassion.

Ij sòld a rivavo për na part dal Govern, për j'àutri a l'era 'l Politècnich ch'a duvìa troveje, mostrand an pràtica a la società sivil ch'a na fasìa part, soa utilità e ij valor ch'a disponìa. Tut sòn a l'avìa vorsù dì 'n total riordinament didàtich ch'a comprendìa:

doi ani ëd preparassion e tre ani d'aplicassion për j'ingegné sivij,
j'ingegné industriaj mecanich, *j'ingegné industriaj elettrotécnich,
j'ingegné industriaj chimich e j'architet.

A l'era stàita n'organisassion ch'a l'avìa mostrà lòn ch'a valìa për pì dë 70 ani e che gnanca la “contestassion” a l'ha pa podù dëstrùe.

Al contrari a l'era stàje da manca 'd dé vita a 'd cors superior për rësponde a le vàire esigense ch'a vnisìo fòra; parèj a s'ero creasse 'd cors superior d'Elettrotécnica, d'Ingegnerìa mineraria, d'Elettrochimica, un cors superior d'Ornamentassion industrial ch'a durava tre ani, ij cors liber ëd Telegrafìa e Telefonìa, neuve Tecnologìe për impiant elettrich, Ventilassion e Riscàudament, Tecnologìa dla carta, ij cors ëd përfessionament ëd le Industrie mecaniche e elettriche e...via fòrt.

Ansema a l'atività didàtica, ij vàire ufissi particolar a l'avìo costituì ij laboratòri 'ndoa le neuve industrie turinèise a podìo trovè 'l supòrt ch'a j'era da manca për preuve e consulense. As giontavo dcò struture ch'a fasìo part dël sotrà Real Musè Industrial, me 'l Musé 'd Geologìa e Mineralogìa, la Mostra permanent d'Igene Industrial e vàire d'àutri.

Tute se complicà atività ch'a l'avìo contribuì an manera fondanta a formè, 'nt le person-e e 'nt le esperiense, la Turin industrial, a l'era mancaje pròpi pòch ch'andèisso a rabel pen-a finìa la guèra. Për dificoltà finansiarie a l'ero sarasse ij laboratòri e ij cors, mandand a ca ij magìster, portand, sota la diression ëd vàire Comissari governativ, a ridùe 'l Politécnich a na Regia Scòla d'Ingegnerìa, peui Regia Scòla Superior d'Ingegnerìa, peui Regio Istituto Superior d'Ingegnerìa, eliminand jë studi d'Architetura. Costi-si a l'avìo peui trovà pòst, an via provisòria, ant na Regia Scòla Superior d'Architetura, peui Regio Istituto Superior d'Architetura 'd Turin, organisà dal prof. Caradini, Diretor ëd la Regia Academia Albertina, peui arconossù 'n manera ufissial mach ant ël 1931.

Architet e Ingegnè a j'ero peui artrovasse tuti 'nsema ant ël 1935-36, cand a l'era stàit ricostituì ël Politècnich ëd Turin; col ch'a-i é ancheuj.

Federico Filippi

(Tradussion an piemontèis ëd Carlo Ellena)