Beppe Burzio/Për nen dësmentié: Lòn ch'a conta

për nen dësmentié......

LÒN CH'A CONTA[modifiché]

da: l’"Assion piemontèisa" ëd Fervé / Mars 2003

dal n° 1 dl'ann n° 1

Ël giornal dij piemontèis ch'a mòlo nen!

..... Cost feuj a l'é nassù përché coj ch'a lo soagno a l'han dontré convinsion bin bin anreisà, dont na spiegassion a l'é dovùa.

La prima convinsion a l'é cola che lë Stat Italian a sia stàit samblà con ël sangh e ij sacrifissi dij piemontèis: tant ël prim, monarchich, nassù dal Risorgiment che lë scond, republican, nassù da la Resistensa.

........ La sconda convinsion a l'é che lë Stat Italian, da soa costitussion fin-a a 'ncheuj a l'ha butà tuta soa cura ant ël sërché 'd dëspresié, crasé e destrùe 'l Piemont. Dai mòrt ëd Piassa San Carl dël 1864 ..........

La tersa convinsion a l'é cola ch'a bzògnërìa arpijé 'l temp perdù e che 'l Piemont a 'rcuperèissa ant lë Stat Italian ël pòst ch'a jë speta e sòn lassand ësté rassism e separatism, ch'a sia bin ciàir ............

dal n° 5 dl'ann n° 1

Assion Piemontèisa a veul esse 'n giornal ch'a j' conta ai piemontèis j'afé 'd ca soa e gnente 'd pì. Assion Piemontèisa an pì che stòrich e coltural, a l'é 'dcò 'n giornal ch'a scriv d'atualità e, përtant, a l'é 'dcò 'n giornal polìtich, ma sensa gnun-e liure 'd gnun tipo con gnun.

J'articoj publicà su Assion Piemontèisa, d'abitudine, as fondo su notissie sempe verificà e su opinion ch'a son j'opinion dj'autor ëd j'articoj e nen sempe cole d'Assion Piemontèisa...... përtant ch'i ch'a veul controbate mie opinion a peul sempe felo. Pròpi su cost giornal.

dal n° 2 dl'ann n° 3

An costi ùltim temp a smija pròpi che l'anvìa 'd federalism a sia dventà coma l' "asiatica". A colpiss tuti! Për television as na vëddo dle bele. Dë strop ëd cacam ëd tute le corent e 'd partì dl'arch costitussional, e nò, a rivo ans lë scren a dine vàire ch'a l'é bel sò federalism.

.......dëdnans ëd parlé 'd federalism a bzògna parlé 'd libertà e d'autonomìa. Për sotsigné 'n pat an libertà a vanta, prima 'd tut, esse lìber. E 'ntlora 'n federalista genit as bat përchè minca region italian-a a sia libera d'elege sò govern e, magara, coleghesse con d'àutre ch'a l'àbio dë smijanse stòriche, sossiaj e econòmiche për formé na sola nassion. An libertà. Ël federalism a peul nen esse anponù da l'àut; a dev esse la sernia d'un pòpol. Minca pòpol a dev construvisse soa autonomìa second le carateristiche sossiaj ch'a l'ha savù esprime ant ij sécoj: se mi, pòpol piemontèis, ant ij sécoj, i l'hai esprimù na siviltà fongà an sël travaj dur, cola a sarà la carateristica 'd mia autonomìa. ..........

dal n. 1 dl'ann n. 8

Fin-a dal prim nùmer d'Assion Piemontèisa noi i l'oma dit ciàir che, bele s'i l'avìo nen gnun-e liure con gnun partì polìtich, cost giornal, për le convinsion ëd coj ch'a jë scrivo 'nsima, a l'é ideologicament autonomista .... e as bat, për col pòch ch'a peul, për dësvijé ant ij piemontèis la dignità e l'orgheuj ëd fé part ëd na nassion antica, gloriosa e indipendent.

Dignità e orgheuj ch'a dovrìo porté la gent piemontèisa a pretende da lë stat italian, che da l'unità an peui a l'ha mai chità na minuta 'd derobé e sbefié 'l Piemont, na creusa autonomìa econòmica e sossial. E, an costa bataja , i soma partì da la lenga. Për doe rason.

La prima a l'é che la lenga, bele se nen ël pì anportant, a l'é l'aspet pì vajant ch'a marca e a dessern ël model ëd siviltà esprimù da 'n pòpol e la sconda a l'é che 'l Consèj d'Euròpa a l'ha già arconossuje, a la lenga piemontèisa, lë stat ëd lenga minoritaria europenga ... con ël dirit d'esse dovrà (parlà, scrivùa e mostrà) an tuti ij setor ëd la vita pùblica e privà e, 'd conseguensa, a dovrìa esse bastansa belfé andeje dapress a le pianà europenghe.

Për le mideme rason për le quaj noi is batoma për la lenga piemontèisa, la pùblica ministrassion italian-a, a tuti ij livej, as jë bat contra.

A l'é fin-a ciàir.

Lenga ancheuj a peul vorèj dì autonomìa doman.

dal n. 9 ëd l'ann n. 8

An costi meis ce 'l caud a cheus pere, godron e servej e ch'a-i é gnente 'd neuv o 'd tant anteressant sota 'l sol, fòravìa che coj ch'a l'han vagnà j'elession ëd lë stat a seguito soa campagna eletoral coma se gnente a fussa ....... giusta mach për ëstermé 'l fàit che ij novanta di da j'elession, termo ch'a l'ero pijasse për cangé 'l pais, a son passà e 'l pais a l'é sempe lì con tuti sò dësgust, e fòravìa che coj che j'elession ëd lë stat a l'han përduje, ma, an compens, a l'han vagnà cole 'd Turin, as dedico con soen, e second programa, a la promossion ëd la neuva rassa 'd turinèis genit: j'estracomunitari colorà.

Ël sindich an përson-a a l'é dëscomodasse, con sò bel bindel tricolor an sle fërse, për selebré 'l matrimòni fra doi turinèis ëd l'avnì: na turinèisa bianca e 'n mòro african, con tut ël contorn ëd diciarassion sël vàire ch'a l'é giusta e vajanta la sossietà multietnica.

E antlora, convnù ch'a-i é gnente 'd neuv e 'd tant anportant për ampinì ste pagine, i arpijo ancor na vira n'argoment ch'a më sta a cheur e an sël qual i l'hai già scrivù milanta vire, an garantend, contut, che dòp i taserai.

A l'é na promëssa.

Tuti ij sòcio dla coperativa Pro Piemonte e dl'associassion Confrerìa dël Lambel a son d'autonomista genit ch'a susto n'organisassion federal ëd lë stat andoa che, coma tuti a san, për ëstat federal a s'antend l'union parsial dë svarià "nassion sovran-e" ch'a l'han decidù 'd gestì ansema na part ëd soe atività polìtiche e sossiaj.

Piemont nassion "sovran-a" donca. E për esse nassion sovran-a, 'l prim travaj a l'é col ëd tenté d'arcuperé për ël Piemont soa autonomìa sossial e ministrativa. Pì nen esse italian an tut e për tut, ma esse "piemontèis", sitadin dël Piemont, federà ant la mzura decidùa dai piemontèis ant lë stat italian o padan, ch'a fa franch l'istess.

Cost'ideja a l'é nen nì baravantan-a nì neuva, convnù ch'a l'era nassuje a Turin ant l'otober dël 1864, subit dòp dël ravagi 'd Piassa San Carl, la "Comission Permanent" për la tùa e la dësfèisa, ant la neuva Italia meridionalista, dij dirit ëd le "antiche provinse", cole piemontèise.

A l'é ciàir che dòp dë squasi 'n secol e mes ëd propaganda meprisanta contra ij piemontèis, realisà da tuti ij govern italian, fin-a a rivé a la mira che tanti piemontèis a l'avìo l'onta d'esslo, a vantava fé quicòs përchè che ij piemontèis a arcuperèisso soa dignità e a tornèisso a sentse pòpol. E për fé 's quaicòs i l'oma pensà 'd parte da le doe ròbe positive e sigure ch'i l'oma: drapò e lenga.

Nòst drapò a l'é, tut somà, un drapò onorà.

Onorà për ij tanti mòrt ch'a l'ha quatà e ch'a son ëstàit dësmentià o meprisà.

E la lenga.

Già, përchè nojàutri piemontèis, al contrari d'àutri pòpoj, i l'oma 'dcò na lenga ch'a fa arferiment ai tanti lengagi 'd cioché e ch'a n'arpresenta tuti. Na lenga onorà 'dcò chila coma nòst drapò. Na lenga codificà dal Pipin dël 1783 e giustà ant j'ani apress da 'd përsonagi coma Belfadel, Pacòt, Viglongh, Griva e Bré.

Noi i sercoma ëd dësvijé ant ij piemontis l'orgheuj e la dignità d'esse piemontèis përchè ch'a torno a sentse pòpol.

Partend da la lenga.

An costa guera a pro e contra la lenga piemontèisa ij rapòrt ëd le fòrse an camp a son pì o meno coj ch'i l'oma avù contra ij fransèis a l'Assieta.

Ma gnanca noi i l'oma ancor nen përdù. I soma pòchi, ma i soma 'ncamin a chërse ........

Ardì Piemontèis ...

Beppe Burzio