Beppe Burzio/Onta ai giudes
silensi dij magistrà an sla fijëtta sequestrà a Lejnì
ONTA AI GIUDES![modifiché]
Da "l’Assion piemontèisa" ëd mars 2002
I l'oma sercà 'd savèj quàich neuva an pì ëd Margarita Garlòne, cola fijëtta 'd quindes ani 'd Lejnì, sequestrà dai carabinié a soa famija e portà ant n'istituto përchè ch'a l'é "introversa" e "pòch portà a la comunicassion" convnù ch'a parla 'd preferensa an piemontèis.
Tut lòn ch'i l'hai podù savèj a l'é che, ant l'istituto andoa ch'a l'aviò sarala, un pòch për ël magon e 'n pòch për lòn ch'a j' dasìo da mangé, a l'é calà ëd na sinchen-a 'd chilo e a l'é vnùa malavia, tant ch'a l'han dovula arcovré a l'ospidal ëd Savijan.
As ved ch'a-i na j'era gnun pì tacà a Lejnì.
Gnun bon a fesse dì cole ch'a son la diagnosi, la prògnosi e le cure ch'a j' fan.
Gnanca ij parent che, second la "giustissia" a l'han la contenta 'd visité la malavia (a Savijan - 160 chilométro fra andé e vnì - na vira a la sman-a, ma che j'assistent sossiaj a l'han subit modificà ant "na vira minca quindes di".
Convnù che costa, pì che na normal assion giudissiaria për la tùa dij dirit dël sitadin, a smija sempe 'd pì a na përsecussion contra 'n sitadin, butà an tren da 'd malfasant, i l'hai vorsù savèjne 'd pì e, fissà 'n randevó për telefono, i son andàit a trové la famija Garlòne.
La cassin-a, piassà an mes a 'd pra bin ëtnù, a l'é na carateristica cassin-a piemontèisa con n'amplia cusin-a a pian tera archincà da 'n gròss fornel da sala, butà lì nen për fé figura, ma për esse dovrà regolarment e da 'n bel potagé an sël qual a cusìa 'l mangé.
An sël praiòt dëdnans a la ca a virolava 'n vailet. Òm e fomna Garlon a l'han arseivume bin (a saralo pa përchè 'dcò mi i parlo piemontèis?) e, intrà anteca, i soma butasse pasi a ciaciaré:
La ruso con j'assistent sossiaj a l'é na ruso veja: a 'rmonta adritura a quand che Margarita a l'é nassùa. A sente monsù Garlòne, chiel a l'avìa dovù separesse da soa prima fomna përchè ch'a ariessìa pì nen a 'ndé d'acòrdi nì con chila, nì con ël fieul e a l'avìa adritura avù 'l sospet ch'a voreisso anvelenelo për ardité la cassin-a.
Falìa costa prima union, Garlòne a l'avìa anandià 'l rapòrt con la fomna ch'a l'ha adess e a l'era nassùje Margarita.
Margarita a l'era nassùa a l'ospidal ëd Sirié e, convnù che la mare a l'avìa nen ëd lait da deje, a l'era stàita mandà a ca con n'arseta precisa ëd lòn ch'a l'avrìa dovù mangé e ch'a consistìa an tre mzurin ëd lait an poer e nen ëd pì.
A l'é a sta mira ch'a son calaje an pista j'assistent sossiaj.
An efet, pòchi di dòp che la cita a vivìa an soa ca, a l'é rivaje la visita 'd n'assistent sossial (mandà da chi e përché?) ch'a l'ha avertì pare e mare che s'a l'avèjsso nen modificà la dieta, an portandla a set ëmzurin al di, a sarìo andàit ancontra a 'd "provediment grav".
Monsù Garlòne a l'é tornà a l'ospidal ëd Sirié andoa ch'a l'han confërmaje che na quantità tant bondosa 'd lait a l'avrìa squasi sigurament provocà na stomiera, e na stomiera për na masnà 'd pòchi di a l'é squasi sempe mortal.
Për tute 'ste rason, la convinsion ëd monsù Garlòne che tuta st'atension da part ëd j'assistent sossiaj a feissa part ëd le assion gabolà da soa ex fomna për liberesse 'd n'ardité lagal, a l'é fasse pì creusa e anreisà. Giusta o sbalià ch'a fussa.
Da col moment la përsecussion ëd la lege e dj'assistent sossiaj ant ij confront ëd la famija a l'é fasse continua e costant.
A parte dal 27 ëd fërvé dl'87 a rivé al 4 ëd luj dël 2001, j'antervent ëd la pùblica ministrassion sossial e giudissiaria a son ëstàit 44.
Antervent ch'a veulo dì: arcesta d'anformassion ant ël pais, perissie, anterogatòri arpetù, convocassion ant j'ufissi giudissiari, visite a sorprèisa a ca o a scòla e via fòrt.
Pròpi coma ch'a arzulta da la relassion dij servissi sossiaj e da la consulensa tecnica consignà al tribunal dai dotor Gallino e Longo Albanese con le valutassion psichiatriche an sij component ëd la famija, che monsù Garlòne a l'ha consigname an fòtocòpia.
An costa relassion e ant le perissie as pitura monsù Garlòne coma 'n violent ch'a dòmina psicològicament fomna e fija, ma a-i é nen sità n'at ch'a fortissa costa valutassion.
A 'rzulta 'dcò che ant ël '94, ël tribunal a l'avìa, provisòriament, archivià j'at përchè d'antorn a la famija Garlòne a l'era creasse na solidarietà popolar (vox populi, vox dei) condividùa dai giornaj locaj e da la "Stampa" dont ël diretor a l'era antervenù con në scrit.
Dël 2001 la përsecussion a l'é arpijà. Ël motiv dëscadnant a l'é stàit l'arfud dël Garlòne a lassé andé la fija a quat (quat!) "laboratòri" organisà da la scòla për ocupé 'l dòp mesdì ai cit che, sedësnò, a starìo a virolé për le stra.
Laboratòri për cuse, cusiné, fantasia(?) e noaté.
Tuti facoltativ. Për tuti meno che për la famija Garlòne.
La relassion dij servissi sossiaj a l'é ciàira. A vorìo dëstaché la fija da la famija për tuta la sman-a.
Lassela andé a ca con ij sò mach a deurme e për ij fin ësman-a. Për ël bin ëd la fija, përchè vivend anteca a sarìa 'dventà na campagnin-a, magara istruìa, përchè a l'é anteligenta e a s'aplica ant jë studi, ma mach na campagnin-a.
Ma lòn ch'am lassa pì dësgustà a l'é la "perissia" dij doi dotor.
A scrivo "Garlòne a l'é 'n violent". A l'ha comëttù quaich violensa? Nò, ma a parla fòrt! E gnanca un dij doi a l'ha consederà che Garlòne a parla 'n pò pì fòrt dël normal përchè a l'é 'n pò ciòrgn da n'orija. Già, ma a l'ha 'dcò diciarà: "Dòp ëd quindes ani a l'é ora ch'i la piante lì 'd grateme le bale!"
A mi am piasërìa savèj vàire përson-e "normaj", dòp ëd 15 ani 'd përsecussion sensa rechie, a sarìo limitasse a na diciarassion parèj.
Mare e fija a l'han fortì dë sté bin a ca soa con òm e pare e ch'a l'é nen d'anteresse nì dla fija nì dla famija d'andé a noaté.
Nòsti medich a l'han conclodù che cola diciarassion a l'é mach la conseguensa dël teror ch'a l'han ant ij confront dl'òm; gnanca passaje për ël servel ch'a podeisso avèjlo dit për convinsion përsonal,
Pòch da fé: a l'han costruì 'n teorema e as rampio ai veder për dimostrelo. E un për salvesse da 'sta situassion a dovrìa spende 'n sach ëd sòld për procuresse, coma consulent ëd part, un dotor pì avosà ch'a arcasseissa 'ste conclusion baravantan-e. Ma përchè?
Sòn am pòrta a pensé che Garlòne a l'avejssa nen tuti ij tòrt quand ch'a l'ha diciarà: "Tuti coj ch'i l'hai conossù mi, ch'a l'avìo studià, a dovravo soa sapiensa për trocioné la gent".
E 'dess?
Ancaminoma con le considerassion.
Disoma pura che la ca 'd Garlòne a podrìa esse pì ordinà e con quàich comodità an pì, ma ij doi a son campagnin e a travajo 'n campagna, na campagna che, për contra, a l'é motobin bin ëtnùa.
Ant le cassin-e 'd na vira a l'era la granda ch'a s'òcupava dla ca, përchè ch'a 'ndasìa pì nen an campagna, e se mare granda a-i é pì nen as fa lòn ch'as peul.
Contut a l'é nen lë stat o 'l giudes o l'assistent sossial o 'l parco ch'a peulo oblighé chicassìa a ramassé o a ciadlé antëca o a caté 'l frigo.
A son decision ch'as devo pijesse a l'interior ëd na famija e mach ambelelì e, a cost propòsit, i anandieroma ant ij meis a vnì, su cost giornal, ëd servissi su chi a son e coma ch'a vivo i campagnin ch'ì l'oma ancor a Turin.
Ël tribunal a l'ha portaje via la fija a 'sta gent con ëd motivassion che la gent normal a ariess nen a comprende. Adess ël giudissi a passa an Cort d'Apel. Mi i l'hai sercà 'd savèj almen le date 'd cost giudissi, ma tant ël pressident, dotor Losana, che 'l giudes ancaricà dël cas, dotor Gandolfo, a l'han arfudà 'd parleme.
A son convint che ij rapòrt fra magistratura e gent a sio limità a la notificassion ëd le condan-e e pro.
I speroma, ma sensa tanta fiusa, che, për na vira, la giustissia a fasa sò cors con coretëssa e che, për na vira, a sia giusta.
Ch'a pòrta visadì a l'arzultà che tuti noi, compreis ël sindich ëd Lejnì, dotor Còral, i sustoma. I speroma 'dcò, ma con ancor meno fiusa, che assistent sossiaj e giudes ch'a l'han, sensa motivassion valide, ruvinà na famija a sio ciamà a rësponde 'd soe assion.
Noi, për esprime nòsta opinion, i l'oma organisà na manifestassion dëdnans al tribunal ëd cors Vitòrio për saba 6 d'avril a 10 ore 'd matin.
Vnì an tanti e che Nòsgnor an la manda bon-a e ch'a 'nlumin-a coj giudes.
Ardì Piemontèis
Beppe Burzio