Arrigo Frusta/L'òm e sò destin
L'òm e sò destin
[modifiché]Quand che ’l sol dla matin
së spòrz daré dël brich a fé babòja,
e tuti quanti j’erbo dël giardin
e le piante ’d trafeuj
’s dësvijo e a slargo j’euj,
sota ’l seren, ch’a lus
e a spantia daspërtut color e giòja,
la furmija a seurt fòra dal përtus.
Nèira, lusenta, ardìa,
madama la furmija
comensa sò travaj
sensa fërmesse mai.
Chila a tròta, chila a va
tuta quanta la giornà;
cor da sì – cor da là
për serché – për trové
lòn ch’a-j fà.
Ij fij d’erba son trav sul sò camin,
le gran-e ’d sabia a son rocass pontù,
le cite feuje ’d pin
e le frise ’d ressiura
divento tanti such.
Ma chila a fila anans sensa paura,
’s na cala ant ij ravin, a cor su e giù
dle preus e dij montruch,
a rampia sle caussagne,
traversa le filagne,
për sùit e për pautass
as fica ant ij rivass,
tapin-a tut arlongh dle bussonà,
va për drit e për travers,
cor për cost o për col vers
fin ch’a treuva lòn ch’a-j fà.
-
Dle vòlte l’é la greuja ’d na siala,
dle vòlte a l’é lë schéletro d’un grì;
ma lòn che ’d pì che tut a-j fà piasì
a l’é la pansa còtia ’d na farfala.
Ma se peui treuva un moscon
o na gata – o un galavron;
ma s’as trata – d’un tavan,
’d na granin-a ’d mèj, o ’d gran,
sensa tante distinsion
as bërlica cost bocon.
Lo ciapa bin sarà con le pëssiòire
lo possa anans, lo tira an arculon;
ma ’l zibié, ch’a l’ha drinta le mangiòire,
sovens a la fà andé për strabaucion.
E marcia e tròta e strabàucia e robata
e fà tre pass anans e tre andaré,
ògni moment a j’é un problema: as trata
d’andviné la maneuvra për passé.
Pura, sensa esse mai andàita a scòla,
sensa avèj pijà la làurea o pijà ’l brevèt,
madama la furmija – tira e mòla –
ij problema a-j risòlv zichin zichèt.
E a torna a ’ncaminesse trionfanta,
portand sò grass bocon coma un drapò.
La stra l’é ancora longa e fosonanta,
bsògna për rivé a ca troté un bel pò...
e anlora a s’ànima,
pija la sbruvëtta,
sgàmbita, s’ìrita,
fà la fusëtta,
s’insìnoa, as rìsiga,
va su... va su...
a sghija e pàfate!
Rotola giù.
-
Ma la giornà a finiss. Sul bleu dël cel
a s’anvisco le giòle dl’orisont...
A l’é un moment e, sùbit dòp, bel bel
la neuit a cala a dëstissé ’l tramont.
La neuit a ven e a spantia dzora ’l pra
soa gran tranquilità.
Le piantin-e ’d trafeuj
pian pianòt a s’andeurmo, a saro j’euj.
Ant l’ombra an mes dij pin
e drinta ’l bleu dle rive
’s coro apress ij lumin,
parèj dë spluve vive.
-
Madama la furmija
’s na riva finalment con sò pachèt.
As sent le còste rote, a l’ha ij pé strach
e ’l cheur drinta ij garèt;
ma l’é fiera e contenta ’d soa giornà.
E pròpi an cost moment
na bruta bestia nèira – ciach, ciach, ciach! –
sauta fòra da ’nt l’ombra d’un busson,
la bëcca e sensa tanti compliment,
- ciamla Dio, Diav, Fatalità –
la mangia ant un bocon.
-
La giornà l’é finìa.