Anònim/Ël babi e la prinsipëssa
Ël babi e la prinsipëssa[modifiché]
(da na conta dij frej Grimm)
A col temp, an sla colin-a ëd Brunichela, as alvava un grand palass ëd màrmol e d'òr, anté ch'a vivìo un re e soe fije, tute bele coma na matin ëd prima. Soa pel a l'era bianca coma 'l làit, e soa taja tant fin-a, sò cavej tant còti, coma la seda, che a sò passage la gent a l'era ciapà da l'amirassion ëdnans a tanta grassia. Ma Berangera, la pi giovo ëd lor, a l'era ancor pi bela che soe seur. As contava an pais che, s-ciairandla, j'erbo as cinavo, le nìvole a sugnavo, ël sol a vnisìa spali për la gelosìa.
Na sèira d'istà carià ëd tuf, la prinsipëssa a andasìa a spass davzin a n'armeuj andoa la frescura a l'era squsìa. Tirà fòra da soa sacòcia na bala d'òr, a l'é butasse a gieughje ansema. A l'era sò passatemp preferì. A la campava motobin an àut, batend soe man, a la ciapava con na viravòlta, a rijìa a s-ciòp.
Er-lo distrata? Cola sèira, la bala d'òr a l'é scapaje e a l'é tombà ant l'eva.
Berangera a l'era disperà. L'armeuj a l'era profond, la dësmora a l'era përdùa! Che 'd pior. A l'amprovista, na vos a l'ha arsonà davzin a chila:
- Oh, che sagrin comovent!
Sorprèisa, la prinsipëssa a l'ha voltà la testa. E a l'ha s-ciairà un babi, pogià an s'na feuja ëd ninfeja.
- Suva toe larme, a l'ha seghità ël cit animal. I pëschërai toa bala d'or. Ma dis-me, lòn ch'i t'ëm daras ti an cambi?
Berangera a l'era tant contenta ch'a l'ha promëttù d'òr, d'àrgent, ëd bisó.
Ma l'àutr a l'ha sopatà la testa.
- I veuj gnente ëd tut lòn, mia bela prinsipëssa.
E, dnans a la cera sburdìa dla giovnòta:
- I desìdero che ti 't fasse ëd mi tò cambrada, mach sòn. I partagërai tò let, ij tò past, ij tò gieugh, tò palass.
La prinsipëssa a l'era tant desiderosa d'artrové soa bala d'òr ch'a l'ha acetà sensa esité. E an n'àtim ël babi a l'ha artrovà la bala e a l'ha fala rolé an sla riva dl'armeuj. Pien-a ëd bòj, Berangera a l'ha cujila e, sensa pi sagrinesse dl'animal, a l'é tornass-ne al palass, dësmentiand (testa d'articiòch!) soa promëssa. E ël babi a l'ha pro rudà pi ch'a podìa, ma a l'é servì a gnente.
L'andoman, antramentre che ël re e soe fije a ciaciaravo ant ël parch dël palass, a l'han nonsià un visitador. E a l'han ës-ciairà rivé ël babi, sautrignand e rudand. Berangera a l'ha sbiancà a soa vista, a l'amprovista inchieta. Ma ël re a l'ha anvità con tanta cortesia l'animal a smon-e la rason ëd soa vnua.
- Lòn ch'i veuj, na përson-a a savrìa dijlo, ambelessì, Maestà.
E a l'ha sautërlà fin-a ai pe ëd Berangera, spalia coma mai.
- Lòn ch'a l'é donca 's mascheugn, mia fija? a l'ha dit ël re.
- Pare, mia onta a l'é granda! I l'hai dàit paròla a 's babi ëd pijelo coma cambrada e i l'hai nen mantnù mia promëssa, antant che chiel a l'avìa fame un grand servissi.
Ël re a l'era drit e giust. A l'ha aussà je spale.
- Eh nò, mia masnà. Sgnor babi a sarà giumaj un frel për ti. It partagëras tut con chiel e parèj it mantniras toa promëssa.
Berangera a podìa fé gnente d'àutr che ubidì. A l'ha fàit djë sfòrs disperà për costumesse a l'arpugnant animal. Ma a tramblava mach a la vista ëd cola pel viscosa, pien-a ëd brosse, e ël pi cit rud dël babi a la fasìa frissoné. A l'ha fàit ëd plenta al re. Ma sò pare a restava inflessìbil.
- St'animal a l'ha giutate cand ti it j'ere sagrinà, dësment-lo nen, Berangera! Manten donca toa promëssa! a chitava nen d'arpete.
La giovnòta a l'ha arzistù 'me ch'a podìa durant tut ël di. Ma rivaje la sèira, cand ël babi a l'é sautà su sò let, a l'ha scasi avù un mancament. Soportelo davzin a chila a l'era già nen fàcil, ma avèjlo tacà, an dij linseuj ëd satin, tuta na neuit, che oror! Pijà da na rabia amprovisa, a l.ha ciapà l'animal për na piòta.
- It veule deurme, brut babi? Antlora deurm! a l'ha crià.
E a l'ha campalo con violensa contra la muraja.
- Signor! lòn ch'i l'hai fàit? a l'é butasse a pioré.
A argretava già sò gest e as pressipitava për socore l'animal, ma a l'é fërmasse, sburdìa: al pòst dël babi a-i era un prinsi, vestì dë vlu e d'òr, e tant bin fàit che Berangera a l'é dlongh an-namorass-ne.
- Na stria gelosa a l'avìa condaname a dventé babi, bela Berangera. E mach ti it podìe libereme da st'ancantament maledet, s'a- era pòst për n'onsa ëd pietà an tò cheur.
Cioca da la gòj, la prinsipëssa a l'é andàita a trové ël re.
- I mantnirai mia promëssa, pare, e tuta la vita s'a-i na j'é damanca!
Ël re a l'é sburdisse dël brusch cangiament ëd soa fija, ma cand a l'ha vëdù ël prinsi e jë sguard doss ch'a l'avìa për Berangera, a l'ha capì che, contacc! fé d'un babi sò gënner a l'era giumaj na còsa possìbil.
As conta che j'àutre fije dël re a son andass-ne a spassëgé soens davzin a l'armeuj ëd Brunichela, con na bala d'òr an man, për lassela fonghé ant l'eva sombra. Che maladrete! O peul desse ch'a l'avìo chèica idèja an testa?