Alberto Masino/La Marcia dij Coscrit

Artorn

---

La Marcia dij Coscrit

Da na cansonëtta dij prim dël ’900, componùa an temp ëd marcia dal musicista piemontèis Raffaele Cuconato s’na poesìa scrita da Giovanni Gastaldi (giornalista e poeta an dialèt nà a Agrigento, ma da famija piemontèisa), a l’era nassùa la «Marcia dij Coscrit». A-i son vàire ipòtesi an ordin a l’orìgin e a la vita tribulà dla marcia: për la pì verosìmila a smija ch’a sia stàita scrita për dé neuva vita al rit ëd la coscrission, quand che për efet ëd la arlaborassion ëd le lej an sl’ordinament militar as vorìa desse n’ategiament fier al fluss dël reclutament dij giovo, për alimenté l’arnovà Regio Esercito. An coj temp, an efet, a capitava nen da ràir che na pcita e pì o meno sconquassà banda a intrèissa ’nt le borgà e ’nt ij pais, cantand a squarsa-ganassa: «l’é ’l Piemont ch’a dà a l’Italia soa pì bela gioventù», con al seguit un pàira ëd réduce ch’as ocupavo dël reclutament.

Chila, comsëssìa, a l’avìa fàit l’aparission an pùblich, për la prima vòlta, ansima a un feuj volant stampà da la «Tipografia Artale» ëd Turin, an sël qual a arzultava l’indicassion «canzonetta premiata al concorso di Porta Susa (1908)». Combin ëd sòn a l’avìa nen avù un gròss sucess e quasi a l’era scomparìa. A l’era tornà a fesse vëdde ’nt ij prim ani ’20 inserìa an vàire cansonié ëd montagna spantià an Piemont, soens con ëd variassion ant ël test e ’nt ël tìtol; a l’era fin-a staje na soa utilisassion durant na campagna eletoral. Ant ël test orìginal e con ël tìtol «La marcia d’ij coscrit» a ven confermà e torna stampà ’nt ël 1931 ant l’archeujta «Chitarade, Strofe piemônteise». Apress la cansonëtta a l’avìa subì ancora ’d variassion e gionte ’d sola mùsica ’nt l’introdussion e ’nt ël final për adatela a d’esecussion strumentaj, an manera da podèjla soné con na banda ’nt l’ocasion ëd manifestassion militar.

Ant lë scond dòpguèra j’esecussion a j’ero nen ëstàite tante fin-a al 1982, quand che ’l Maressial Magior Agiutant Sergio Bonessio1 - Magìster Diretor ëd la Fanfara dla Briga- da Alpin-a Taurinense - ch’a disponìa d’un test cantàbil, a l’avìa avù la bon-a intuission ëd fé canté le paròle da pì che la metà dij component ëd la Fanfara. La preparassion e lë studi a j’ero ancaminà dal mèis ëd mars dël 1982, ël debut a l’era staje ’nt ël mèis ëd magg, ant l’ocasion ëd la trasferta an Sicilia dla fanfara për partessipé a le celebrassion garibaldin-e.

Da col moment bonurà «La marcia dij coscrit» a l’era arnassùa coma për incant, eseguìa ’nt na serie sensa fin d’ocasion con ël tìtol ëd «La Marcia dei Coscritti Piemontesi», coma ch’a ven normalment ciamà ancheuj, dventand ëd fàit ( o essend artenùa parèj) l’Imn ëd la Brigada Alpin-a Taurinense.

1) Tenent an congé d’artijarìa da montagna (5a baterìa dël Grup Aosta), përfond conossitor ëd canson popolar piemontèise e provensaj, cant militar piemontèis, canson dël Risorgiment italian e colaborator da pì che 25 ani con la Fanfara dij Congedà dla Brigada Alpin-a Taurinense.

---

LA MARCIA DIJ COSCRIT

Test orìginal ëd Giovanni Gastaldi, pijà dal feuj volant publicà da la Tipografìa Artale ’d Turin, e da le pàg. 92 e 93 ëd «Chitarade», arstampa dël 1930. A ven rispetà tuta la puntegiatura orìginala. Scritura rangià second a la «Gramàtica Piemontèisa» ëd Camillo Brero.

Fieuj, partoma! Senti le fanfare,
cole trombe ch’a son-o d’antorn;
sensa gnògne ’mbrassé vòstra mare,
peui, an marcia al segnal dij tamborn!
J’é d’invidia, nen ëd làcrime ’nt j’euj
d’ij compagn ch’a në strenzo la man.
Sù, marcioma! Cantoma, bej fieuj!
Rataplan! Rataplan! Rataplan!
Difensor dla nòstra tera,
gnun nemis an fà tramblé,
sentinele dla frontiera,
fior d’alpin e canonié.
Gnun ramì dla cera spalia
tribulà dal mal-cadù:
nòst Piemont a dà a l’Italia
soa pì bela gioventù.
Gnun, d’Italia, desidera guèra,
né massacri, né scene d’oror:
son emblema dla nòstra bandiera
la Speransa, la Fede, l’Amor.
Ma col di, ch’a n’ariva ’d difende
o ’l bon drit o l’onor d’Italian,
i l’avroma ’d coragi da vende...
Rataplan! Rataplan! Rataplan!
Difensor dla nòstra tera, ...