Adriana Querio/Deurme al pian marcà
Deurme al Pian Marcà
[modifiché]Cand che mia mare a l’era giovo, a l’avìa sëddes agn, a l’é andàita, për tant temp a deurme da soa granda Lachin, a feje companìa, dòp ch’a l’era stàita sola. Ëdcò j’àutri anvod pì grand a j’ero stàit a deurme da chila , ma peui a l’era tocaje fin-a a la pcita: mia mare. La granda a vivìa ’nt un canton a la ponta d’un brich ciamà Pian Marcà, lì a-i era ancora nen la lus, parèj për vëdde as dovrava ’l chinché.
Tute le sèire mia mare da sola a montava su al brich, e an ponta a-i era la granda ch’a la spetava con la lanterna ’nvisca. A pijava un senté daré ’d ca e peui la stra topa a montava an mes a j’arbre àute, pien-a ’d curve tant ëstrèite che a scondìo còsa ch’a-i era daré. Mia mare a marciava ’mpressa e a cantava për nen pensé ’d còse ch’a-j fèisso por. Na vòlta sola, antramentre ch’a montava ’l brich, a l’é drocaje adòss ëd pere. Tut sùbit a l’é sburdisse, ma peui a l’ha ’ntravist an mes a le piante un folaton ch’a conossìa. Mia mare sensa perdse ’d coragi, la sèira dòp a l’ha montà ël truch pì prest, a l’é stërmasse daré d’un ciuch e cand ch’a l’ha vist-lo rivé a l’ha renduje le pere adòss. Col gest, ëd bòt an blan, a l’ha falo vnì furb e a l’ha mai pì fàit gnun ëschers. Tutun a-j fasìa por e sgiaj a vëdde sempe ’nt l’istess pòst le piovan-e (laserte giàune e nèire). mCol senté-lì a l’era na scursa che la gent a dovrava për rivé a piòte al Pian Marcà, nopà la stra pì larga andoa a passavo con ij carton a l’era da n’àutra part. Cand che chila a rivava an ponta andoa ch’a-i era la pian-a a-j dava na vos a soa mare ch’a l’era stàita a speté sot al porton, daré ’d ca soa, che la fija a-j brajèissa d’esse rivà.
Da invern as trovavo tuti ’nt la stala dl’avzin, andoa ij fieuj con j’òm a gieugavo a le carte, le fomne a filavo e le fije a ricamavo. Da istà chila a stasìa sla lòbia con la granda o sl’èira con tuti. Granda a l’avìa avù quatr fije e un-a, ch’a së s-ciamava magna Mainòta, a l’era andàita con sò òm an Mérica. Sòn a l’era na neuva për la famija e për tut ël canton. Tuti a vorìo savèj coma ch’as vivìa là: còsa ch’a mangiavo, coma ch’as vestìo, còsa ch’a fasìo ’nt un Pais parèj distant. Doe vire a l’ann magna Mainòta a jë spedìa ij pachèt con andrinta vàire cadò a la mare e a le seur. A soa mare a-j mandava ’dcò ël cafè an gran-a e a le seur ëd la stòfa e dle veste. Ël cafè an gran-a la granda a lo portava a brusé, peui a muliné e parèj as fasìa scaudé ’l cafè ’nt na cassaròla d’eva càuda. Grassie a magna Mainòta ’nt ëcà dla granda as beivìa ’l cafè. An col canton prima dla sconda guèra, cand ch’a-i rivava ’l pachèt da an Mérica a l’era festa, la granda a-j fasìa tasté ël cafè a tuti.
Na còsa che a mia mare a-j piasìa tant a l’era mangé la supa con ij ghërsin da la granda. A la matin, anans ëd calé dal brich, mia mare a tirava su dal poss un sigilin d’eva për bèive, fé da mangé e lavesse. Ël poss a l’era motobin përfond, trantases méter. Mama a tribulava tant e parèj as arcomandava ’d nen sgairé l’eva. Për mia mare monté tuti ij di da sola ël brich a l’é stàit grev, ma parèj a l’ha podù giuté soa granda e avèj ëd bej arcòrd. A sarà për lòn che mia mare a l’ha mostane a nojàutre fije a giuté j’àutri, combin che sòn, chèich vòta, a sia fatigos.