Cesare Filippi/La scòla seral

La scòla seral (1952)

Na veja tradission civil turinèisa a vorìa che ij professionista ingegné, architet, geòmetra dla sità, a mostrèisso ’nt le scòle professionaj (coma le Scòle ’d San Carlo, cola për ij Capmèistr, për j’Assistent Edij, për Tipògraf, Tolé e via fòrt), nen mach sensa pijé un sòld ma, soens, pagand ancora ’d soa sacòcia për giuté ij sò anlev. A l’era coma un dover ëd solidarietà vers ij pì pòver e a dasìo l’esempi gent coma: Antonelli, Ceppi, Chevalley, Thermignon, Ceradini, Momo, Rigotti, Mollino, con Brayda, Guarlotti, Da Milano e tanti d’àutri, na fila ëd galatòm che ij giovo ovrié a stimavo e a rispetavo con arconossensa.

Così, rivà sò temp, i j’era trovame ’dcò mi dë ’dnans a na tropa ’d quaranta o sinquanta giovnòt dai 16 ai 20 ani che, dòp na giornà ’d travaj, da novèmber a giugn, a eut ore ’d sèira, a vnisìa fin-a da Rìvole, Siriè, Seto, Moncalé, për amprende lòn che la scòla elementar a l’avìa nen mostraje. A óndes ore a surtìo e a piòte, an bici o an tranvai tornavo a ca. Fieuj dëgordì, un pòch barabòt ma ’d bon-a veuja, a l’era nen sempe fàcil tenje an rëdna sì che, minca tant, a-j volava an aria quàich ëscopass. Gnun-a tragedia (antlora a l’avìo ancor nen dëscurvì ij «complessi»), chi ch’a l’era tirassje as je tenìa sensa banfé. Ma lòn a capitava da ràir e mach ant ël prim cors: a fasìa part dël rodagi. Peui le còse a marciavo da lor. Pitòst, a capitava che, dòp na spiegassion ëd quàich problema técnich, fàita an italian, ai sautèissa fòra un a ciamé: «Adess, professor, ch’an lo spiega an piemontèis, përchè as capiss mej!».

Ròba da sinquant’ani fa...

Dòp doi o tre ani a finìa ’l cors e l’ùltima lession a l’era për j’adieu: as arcordavo j’ore passà ansema, ij travaj fàit, coj ch’a l’avìo chità la scòla prima dël temp. Così, a podìa capité che ’l «profe» a arcordèissa coma, l’ann prima, a fusso stàit pitòst dëscadnà. «Ma a sà...» a jë spiegavo «eravamo grami përchè eravamo tròpi!»

Opura për ringrassié col ch’a l’avìa mostraje un pòch ël mësté, a capitava ’d sente n’àutr a dì: «Lei, professore, in principio ce le ha mollate secche, ma poi ci ha mostrato proprio bene e noi lo ringrassiamo!...». E quand, tanti ani dòp, as na trovava quaidun për la stra, a l’era bin difìcil ch’as fërmèissa nen a saluté e a ringrassié. Gent ëd Turin...

Cesare Filippi