Neuv Sermon Subalpin/Na protesta costrutiva o dëstrutiva?
Na protesta costrutiva o dëstrutiva?[modifiché]
Nojàutri i vorìo tant crijeje contra ‘d la sòrt ëd società anté ch’i vivoma, pien-a coma ch’a l’é d’angiustissie. I lo foma soens, contut, ëd manere ch’a l’han gnun efèt, e lolì a contribuiss fin-a ‘d pì a nòstre frustrassion. D’àutri a sta società as arviro ‘d manere irrasional e ‘dcò sens’ efèt. Dov é-lo chi podoma trovela na fòrsa ‘d cangiament génit ëd la società e, dzurtut, ëd nojàutri medésim? An ësta sconda riflession an sl’episodi dla liberassion dl’andemonià ‘d Gadara i seguiteroma ‘ncheuj a dëscheuvre ij sò tesòr.
- “A son rivà da l'àutra banda dël lagh ant ël teritori dij Gadarenian. Pen-a che Gesù a l'é surtiss-ne da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm ch'a l'era dominà da në spirit maléfich, n’òm ch'a seurtìa da le balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri, ël leugh anté ch'a vivìa, gnun a podìa ten-lo tacà, gnanca con ëd caden-e, përchè soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo. A l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’a andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere. Pen-a ch'a vëd Gesù da leugn, a cor da chiel e as campa 'n ginojon dë 'dnans a chiel e crijand con tuta soa fòrsa a dis: "Còs i-e lo antra 'd noi, Gesù, Fieul dël Dé ël pì àut? I të scongiuro për amor ëd Nosgnor ëd nen tormenteme". A disìa parèj përchè Gesù a l'avia dije: "Spirit maléfich, seurt fòra da col òm!". Antlora Gesù a l'ha ciamaje: "Coma ch'a l'é ch'it ciames?". Col-lì a-j rëspond: "Mè nòm a l'é Legion, përchè ch’i soma an vàire". E a lo scongiurava ch'a lo mandèissa nen fòra da col teritori. A-i era lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura. E tuti coj demòni a lo pregavo disendje: "Mand-ne ant ij crin përch'i intro ant lor", E dun-a Gesù a l'ha përmetujlo. Antlora, essend surti, coj spirit maléfich a son surtì da l'òm e a son intrà ant ij crin, e lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Ij crin, ch'a j’ero apopré doimila, a son nijasse ant l'eva. Coj ch'a pasturavo ij crin a son scapass-ne e a l'han portane la neuva ant la sità e tut dantorn, e la gent a l'é surtìa për vëdde lòn ch'a l'era rivaje. A son vnù da Gesù e a l'han vëddù l'andemonià, col ch'a l'avìa la legion, ch'a l'era setà e vestì, e ch'a l'avìa 'rcuperà la rason, e a son ëstàit ciapà da la pàu. Coj ch'a l'avìo vëddù a l'han contà lòn ch'a l'era rivaje a l'andiavlà e l'episòdi dij crin. Antlora a son butasse a supliché Gesù ch'as n'andèissa vìa da col pais.Quand ch'a l'é montà torna ant la barca, col ch'a l'era stàit andemonià a l'ha suplicalo 'd përmettje 'd resté ansema a chiel. Ma Gesù a l'ha nen përmetujlo e a l'ha dije: "Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti". Donca, col òm a l'è andass-ne e a l'é butasse a fé savèj daspërtut për la Decàpoli tut lòn che Gesù a l'avìa faje, e tuti a son restane sbërlondì” (March 5:1-20).
I arpijoma ancheuj nòstra riflession an sël test ëd March 5 ch’an parla dla liberassion ëd l’òm ëd Gadara ch’a l’era tormentà da në spirit maléfich. Pensoma a chi ch’a l’era col òm ant na situassion ch’a l’era nen tant diversa da cola ‘d tanta gent ëdcò ancheuj.
Pen-a che Gesù a l'é surtiss-ne da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm, un “dëschilibrà” che ìl vangel a definiss coma un ch'a l'era dominà da në spirit maléfich. A va diret a l’incontr ëd Gesù e as prostërna dëdnans a chiel. A parëss ch’as na renda bin cont ëd chi ch’a sia Gesù già dal prim moment che Gesù a buta ‘l pé an sla riva dël teritòri anté ch’a sta. Ij demòni a son ëd creature spirituaj ch’a vëddo bin lòn ch’a së stërma daré dl’aparensa dla realità. I soma pitòst nojàutri ch’i soma bòrgno e ch’i lo vëddoma pa. I podrìo dì mej ch’a sio pròpi ij demòni ch’a ‘mbòrgno la gent da la mira spiritual, “për tëmma che an chërdendje, a Gesù, a sio salvà” (Luca 8:12). A-i é, an efet, na diferensa ‘d sostansa an tra Gesù e d’àutri ch’a rivavo ambelelà ‘d sòlit con soe barche, magara ‘nt l’istess leugh, për andé a fé comersi con ij Gadarenian. Lor-lì a l’avrìo ‘d sicur nen ësgairà sò temp con ëd gent dëschilibrà e d’almosinant: a dan mach ëd fastidi e as na tira fòra gnente! Gnun profit!
Fòrse col òm tormentà da në spirit maléfich a vorìa mach trové quaidun da parleje ansema e ch’a l’avèissa compassion ëd chiel, për doverteje ‘l cheur e feje savèj ëd tùit ij sò sagrin. As na trova nen vàire ‘d përsone ch’a sio dispòste a steje a sente. Con Gesù, contut, col òm a treuva quaidun che, al pòst d’arposselo vìa, a lo stà a scoté con compassion e disponibilità. Costa diferensa an tra Gesù e la pì part dla gent, tanti a l’ero rivà a conòss-la. Col òm a l’avìa fàit l’esperiensa méra che soa gent a peirava pa dë scotelo, përché a j’ero mach angagià ant ij sò afé, ant ij sò comersi. As anteressava mach dij sò profit e col òm tormentà a-j na dava gnun ëd profit. Col òm a l’era “mach” n’andecapà, a l’era nen “produtiv”, a l’era “un pèis për la società”. Parèj a l’avio confinalo, relegalo, butà da banda, fòra da la vista e fin-a ancadnalo, ma “gnun a podìa ten-lo tacà, gnanca con ëd caden-e”.
Col òm dëschilibrà a abitava an na quai balma natural o artifissial ch’a l’era lonta n-a da la sità, anté ch’a podìa nen dé tròp ëd fastidi, an tra ij mòrt! A l’avìa, contut, na fòrsa strasordinaria: a l’era tant agità che soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo”. A vorìo tnilo an caden-e fintant ch’a fussa varì. Për un quai temp, la società a l’avìa avù l’ilusion d’avèjlo “domëstià”, sogiogà, ma mach a la fin, tant ch’a l’era stàit inùtil, gnun a l’avia pì provà torna a ‘ncadnelo. A podìo pròpi nen tnilo fòra da la vista: as arfudava dë stess-ne bon e stërmà! Col òm “l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’a andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere”. A stava “an tra la mòrt e la vita”, disperà, a crijava con tuta soa fòrsa sò òdio për l’esistensa. Pì ‘d lòn “as dava sèmper ëd bòte” con ëd pere, a l’era “autolesionista”, a l’era na vìtima ‘d chiel istess. A l’avìo nen segregalo, butalo da banda përchè ch’a l’era ‘n violent ant soe relassion con j’àutri, ma për tëmma ch’a lo dventèissa. Da coma ‘l test evangélich a na fà la dëscrission, a parëss che cost òm a pativa ‘d na lacerassion greva ant tra soe anvìe nen sodisfàite e la realità esterna, ch’a j’era nemisa.
Ël vangel a smija ‘mbelessì ‘d sugerì che st’òm a l’era na pòvra vìtima dla società anté ch’a vivìa. La società chiel a l’arpossava e a n’era chiel istess arpossà. A l’era n’òm ch’a l’avìa “surbì”, “ciucià” ij demòni medésim ch’a la fasìo da padron an soa società materialista e idolatra, e parèj a riva a la folairà. Ant na manera o n’àutra ij demòni a l’avìo intension ëd dëstruvila cola società. Coj demòni a lo bolversavo, a lo dësquinternavo përché a riussìa nen a “aceté” ij valor ëd soa società, na società che chiel a giùdica arbutanta e n’alienassion. Nen volendse integré ant un sistema che chiel a aceta pa, a-j fà oposission ant na manera che ancheuj a sarìa considerà psicòtica: a dventa sensa ‘d fren e ‘d control. Soa contestassion a la società anté ch’a viv a l’é, për lòn, nen costrutiva, ma istitiva, primitiva, individualista.
Quand Gesù a-j ciama ch’a-j disèissa sò nòm, chiel a veul ch’as na renda cont che l’identità che ij demòni a l’han daje a l’é mach alienassion e dëstrussion. A-i é quaicòsa ‘d “fòra ‘d fase” an tra la cossiensa che chiel a l’ha che la società anté ch’a viv a l’é malàvia e soa capacità positiva ‘d cambié la situassion. Soa reassion a l’é nen “costrutiva”, ma “auto-dëstrutiva”.
Pì ‘d lòn, ël fàit che an chiel ij demòni a sio nen mac un, ma “na legion” a smija indiché che tanti a la pensèisso tanme chiel, ma che mach chiel a lo dasìa a vëdde e a lo pagava ‘d përson-a. E-lo che soa folairà a l’era l’esigensa, da soa banda, ëd manifesté, ëd dé la dimostrassion ëd soa oposission a “lë stil ëd vita” dij sò consitadin ch’a son bin sodisfàit ëd lor medésim? I podrìo antlora dì che cola dël “mat” a l’era na provocassion irrasional contra ‘d soa gent. Gesù, donca, a lo sta a sente. Soa “protesta”, contut a l’ha da passé da àutri senté, diferent da col ch’a l’avìa pijà.
An prim leu, col òm a l’ha da esse liberà drinta ‘d chiel pr’ ël mojen ëd l’euvra che mach Gesù a peul fé an chiel. Mach antlora a podrà torné andrera an tra soa gent con në spirit e na potensa neuva.
PREGHIERA
Nosgnor Dé! It ringrassio ch’it ses vnùit a troveme pròpi anté ch’i stasìa e ch’it l’has pairà dë scoteme e ‘d pijete soen ëd mi. I sento tut ël pèis ëd mè pëccà e dle ingiustissie ch’i vëddo tut dantorn ëd mi, e vorìa crijeje contra. Ëdcò mi, contut, i l’hai da esse liberà an mè spirit. Mach apress ëd lòn i podrai fé na diferensa an tra la mia gent. Con determinassion, it na prego, compiss an mi toa euvra ‘d liberassion. Amen.