Neuv Sermon Subalpin/Na furfa ch’a crija “Osana!”: Ma lòn ch’a veul dì “osana”?

Da Wikisource.

Artòrn a la tàula


Na furfa ch’a crija “Osana!”: Ma lòn ch’a veul dì “osana”?[modifiché]

I la ciamoma “La Ramoliva” la Duminica che la comunità cristian-a ‘d tut ël mond a fà la selebrassion dl’episòdi che Nosgnor Gesù Crist a intra ‘d manera trionfal ant la sità ‘d Gerusalem. Na furfa, un baron ëd gent, pien-a dë speransa, a-j fà trionf a Gesù magnificàndlo coma ‘l grand condutor, ël "leader" ch’a l’avrìa portaje a la liberassion dal giov grev ch’a-j crasava. Pì ‘d lòn: a lo aclama tanme ‘l Mëssìa, ël Crist, ël Salvator, l’òm che a la fin a l’avrìa stabilì lë shalom che da tant lor a spetavo, e ij sò crij d’osana, d’eviva, a në son la testimoniansa.

E-lo ch’a l’avrìo pijane na delusion, coma s’a l’avèissa mincionaje cola gent? Tanti ‘d lor a l’avrìo pensà ‘d sì, përchè Gesù a sarìa nen arvelasse precis coma col Mëssìa che lor a lo spetavo. Gesù ‘d Nasaret, contut, a l’era e a resta l’ùnich e ver Mëssìa, ël Salvator dël mond, ch’a corispond a lòn che le antiche professìe d’Israel a nunsiavo tant temp prima. La manera che Gesù a realisa, a compiss, ël but dël Mëssìa, la salvëssa dal pëccà e da soe conseguense afrose, a l’é diversa, a l’é nen l’istessa ‘d lòn ch’i soens i pensoma nojàutri, ma a l’é cola ch’a l’ha ‘l pì gran e sicur efet. L’istessa conta evangélica dl’intrada ‘d Gesù a Gerusalem a l’é pregna, satìa dj’arferiment a le Scriture antiche d’Israel. Ël mëssagi ch’a stërma an tra soe pieghe a l’é ciàir, i podoma nen ësbaliesse a sò riguard e a peul nen ëscapene. I lo trovoma già an cola esclamassion, “osana” ch’i trovoma ambelessì. A l’é, an efet, bin da pì che n’eviva, ‘n tòpa. Lòn ch’a veul dì? Andomne a la dëscoerta apress la letura ‘d cost’episòdi evangélich, an Maté 21:1-10.

La vnùa trionfal ëd Gesù. “Ora, quand che lor a son stàit davzin a Gerusalem, e ch'a son rivà a Betfage, Gesù a l'ha mandà doi dissépoj e a l'ha dije: ‘Andé a cola borgià-là ch'a sta an facia, e sùbit i trovreve na sòma gropà e sò asnèt ansem a chila; dëstacheje e mnemje. E se quejdun av dis quajcòsa, i direve che 'l Signor a n'ha da manca, e sùbit a-j lassëran andé’. Ora, tut lòn a capitava për ch'a fussa compì lòn ch'a l'era stàit nunsià dal profeta: ‘Dì parèj al pòpol ëd Sion: Varda, tò Rè a l'é an camin ch'a-i riva, bon com' ël pan e montà ans na sòma e sl'asnèt ëd na sòma'’. Ij dissépoj, donca, a son andàit e a l'han fàit conform a lòn che Gesù a l'avìa comandaje. E a l'han mnà la sòma e l'asnèt, e a l'han butàje adòss dij mantèj e a l'han faje monté sù Gesù. Antlora un mondass a l'é butasse a stende për la strà dij mantej, e d'àutri a tajavo dle frasche da j'erbo e a-j sbardlavo për la strà. E la gent ch'andasia ëdnans, e cola ch'a seguitava, a crijava: ‘Osana al fieul ëd David! Ch'a sia benedì col ch'a ven ant ël nòm ëd Nosgnor! Osana ant ël pì àut dij céj!’. E quand ch’a l'é stàit intrà an Gerusalem, tuta la sità a l'é tombà ant na granda agitassion e tuti as disìo: ‘Ma chi e-lo mai sto-sì?’. E la gent a disìa: "A l'é Gesù, ël profeta, da Nasaret an Galilea" (Maté 21:1-10).

La vnùa trionfal ëd Gesù ‘d Nasaret a Gerusalem a càpita ‘l saba anans ëd la Pasca, e a l’é ciamà da j’Ebreo “ël gran Saba”. Ij fàit che costa conta a ‘rpòrta, parèj coma ch’i l’oma ant ij vangej, a son carià d’arferiment biblich ëd ël Testament Vej. A veulo dimostrene com a tuti j’efet Gesù ‘d Nasaret a l’é pròpi ‘l Mëssìa che la fej israelita a spetava e parèj ch’a l’era stàit profetisà. Ëd sòlit, coma ‘d letor modern, ës arferiment an ëscapo, is arcorzoma pa ch’a-i sìo e ch’a l’abio ‘d pèis, d’amportansa.

Për lòn, a podrìa ess-ne d’utilità parlé ‘n pò dël contest dë sti fàit-sì, për mej comprendje. Conform al Talmud, un dij test sacrà dël Giudaism, l’inissi dla surtìa dël pòpol d’Israel da l’Egit a l’era dël dì ch’a fà 15 dël mèis ëd Nisan. Antlora ‘l pòpol a l’avìa sernù ‘l babero da smon-e an sacrifissi quatr dì anans, dël 10 ëd Nisan, che, an col agn là a l’era ‘d saba (Surtìa 12:1-6). Col saba a l’é ciamà “Ël Saba Grand” (שבת הגדול shabat ha gadol) përché j’Israelita a l’avìo ciapà ij babero da j’Egissian për sacrificheje, malgré l’umiliassion dla divinità ‘d lor (ël dio belié Amon). Conform al midrash (l’interpretassion ch’a na dan j’ebréo), j’Israelita a dëspiego che lor a intendìo sacrifiché ‘l babero për órdin ëd Nosgnor, Nosgnor ch’a l’avrìa peui massà tùit ij prim-génit dj’Egissian. Quand che ij prim-génit egissian a lo ven-o a savèj, a sùplico ij sò pare ëd lassé parte j’Israelita, ma ij sò crij a ven-o ignorà fin-a a tant ch’a na seurt na guèra sivil an Egit, e tanti a na resto massà. Costa guèra an tra j’Egissian a l’é ciamà “la guèra dij prim-génit”, e a l’é considerà n’àutr miràcol ch’a giuta j’Israelita a chité l’Egit. A l’é për coste rason-sì che ‘l saba anans ëd la Pasca a l’é ciamà “Ël Saba Grand”.

Conform a la testimoniansa ‘d Maté 21:1-5, Gesù e ij sò dissépoj a van a Gerusalem an passand për Betfage, da le part ëd ël Mont dj’Ulivé, anté che Gesù a-j dà l’ancombensa ‘d troveje na sòma con sò asnèt, ch’a-i servo për soa intrada trionfal a Gersalem dël dì 10 o 11 ëd Nisan.

Ël Saba Grand a l’é la prefigurassion ëd l’oferta dl’Agnel ëd Nosgnor ch’a gava (o leva) ij pëccà dal mond. "Vardé-sì l'Agnel ëd Nosgnor ch'a leva 'l pecà dal mond!” (Gioann 1:29). Gesù a intra ‘d manera trionfal a Gerusalem montà an gropa ‘d n’asnèt për dè a intende che chiel a l’é pròpi ‘l Mëssìa, conform a lòn ch’a dis ël profeta Sacharìa: “Argiojiss, sità ‘d Sion, crija ‘d gòj, Gerusalem. Varda, tò rè a fà camin anvers ëd ti. A l’é giust e vitorios; a l’é ùmil e a cavalca ‘n borich, n’asnèt somòt” (Sacharìa 9:9). An col temp-là, l’ora ch’il pelerin a vnisìo për serne ‘l babero da sacrifichesse për la Pasca, lor a vëddo Gesù e a-j fan l’aclamassion an crijand “Osana!”.

L’esclamassion “Osana!” a ven dal términ ebràich  הוֹשִׁיעָה נָּא (oscija-na). הוֹשִׁיעָה (oscija) ch’a veul dì: “Salv-ne! Liber-ne!” e il נָּא (na) ch’a l’é n’espression ch’as dovra për cissé, për ancoragé, coma s’a disèisso: “Fòrsa, salv-ne! Liber-ne! Decid-te!”. As trata dl’espression dël Salm 118:25-26 “Ah, Nosgnor, dane la salvëssa! Ah, Nosgnor, dane la vitòria! Ch'a sìa benedì col ch'a ven ant ël nòm ëd Nosgnor! I l'oma benedite da la ca ‘d Nosgnor!”

An ësta Duminica ch’i ciamoma “Ij Ramuliva”, nojàutri is giontoma, i podrìo dì, a l’aclamassion dla furfa ‘d col dì-là e i proclamoma con fej che Gesù ‘d Nasareth a l’é ‘l përdabon ël Mëssìa, ël Salvator dël mond, l’Agnel ëd Nosgnor. Chiel, Gesù, an efet, a l’é sacrificasse an sla cros për fé l’espassion dij pëccà ‘d tuti coj che nel mond, bele ancheuj, as fido a chiel pr’ esse salvà dal pëccà e da soe conseguense afrose e pr’ esse parèj arconcilià con Nosgnor Dé.

Gesù ‘d Nasareth a l’era e a resta ‘l Mëssìa, ël Salvator dël mond, ël Salvator ëd ti ch’i sente o lese bele adess coste mie paròle. Se Nosgnor Dé at dà la grassia ‘d fonghé ancreus, d’aprofondì costa chistion, ëd fonghé ancreus ël mëssagi dla Bibia, it podras fé la dëscoerta dla vrità e dl’efet ëd la përson-a e dl’euvra ‘d Gesù ‘d Nasareth.