Neuv Sermon Subalpin/Podrìa-lo esse mi 'l traditor

Podrìa-lo esse mi 'l traditor?

Tuti nojàutri is foma tante ilusion an sla natura uman-a. I vorsoma nen vëdde vàire che 'l chëur uman a sìa gram, malavi e guast e i disoma ch'a l'é nen parèj. Quand che Gesù, a l'ultima sin-a con ij sò dissèpoj, a j'arvela: "In vrità iv diso che un ëd vojàutri ch'a mangia ansema a mi am tradirà", lor a san nen ch'a sarà Giuda, ma as rendo bin cont che malgré tut, a podrìa bin esse mincadun ëd lor, përchè a conòsso lòn ch'a-i é 'ndrinta 'd lor. Ancheuj i lesoma pròpi 'l tòch dl'Evangeli che Gesù a-j fà cost'arvelassion e i faroma na quàich considerassion.

"Ël prim dì dla Festa dle Frascà, quand ch'as sacrificava l'Agnel ëd Pasqua, ij sò dissépoj a l'han dije: "Andoa veus-to ch'i andoma a fé ij preparativ për toa sin-a 'd Pasqua?". Parèj Gesù a l'ha mandà doi ëd Sò dissépoj a Gerusalem con coste istrussion: "Andé 'nt la sità e n'òm av vnirà 'ncontra portand na gerla d'eva. Andeje dapress. Ant la ca 'ndoa ch'a intra, dije al padron ëd ca: 'Ël magister a ciama: Andoa ch'a l'é la sala a mangé ch'i podrai fé la sin-a 'd Pasqua con ij mè dissépoj?'. E chiel av mostrarà na gran' stansia al prim pian ch'a l'é già pronta. A l'é 'nsilà ch'i prontereve la sin-a". Antlora ij Sò dissépoj a son andass-ne ant la sità e a l'han trovà tut coma Gesù a l'avìa dije, e a l'han prontà la sin-a 'd Pasqua. A la sèira, Gesù a l'é rivà a la ca con ij Sò dódes dissépoj. Antant che a j'ero a la tàula ch'a mangiavo, Gesù a l'ha dit: "In vrità iv diso che un ëd vojàutri ch'a mangia ansema a mi am tradirà". E a l'han comensà a sagrinesse e a l'han dije l'un apress a l'àutr: "L'é-lo mi?". A l'ha rësponduje: "A l'é un dij Dódes, un ch'a moja 'l pan con mi ant la midema scuela". A l'é sicur che 'l Fieul ëd l'òm as na va, second ch'a l'é scrit ëd chiel, ma maleur a l'òm da chi 'l Fieul ëd l'òm a l'é tradì: a saria stàit mej che col òm-lì a fussa mai nassù" (Marco 14:12-21).

Ëd selebrassion religiose dla tradission ebràica antìca a-i na j'era 'd diverse sòrt. Una 'd coste a l'era 'l sacrifissi për la remission dij pëccà. An cola ocasion, ël fedel a fasìa le funsion dël sacerdòt: a portava chiel midem na bes-cia (la vìtima) al templ, a la sgorzava, a na dasìa 'l sangh al sacerdòt e chiel, con col sangh, a lo dovrava për fé n'aspersion an sl'autar. I podoma comparisioné lolì con lòn ch'a l'avìa fàit Giuda, ël traditor ëd Gesù. Gesù a l'era la vitima che Giuda a l'avrìa consignà al lagosin pensand ëd fé na ròba giusta, e che chiel, Giuda, a l'avrìa avune n'avantagi, un benefissi. Tutun, col tradiment a sarìa nen ëstàit n'avantagi, për Giuda, ma la càusa 'd soa danassion.

N'àutra tradission religiosa ebràica, an ocasion ëd la Pasqua (la festa "dij Pan sensa Alvà" o Masòt), a l'era cola 'd mangé ansema, an famija, na sin-a ch'a l'avìa da fesse second ëd régole bin precise, con na precìsa sirimònia. A l'é për lòn che Gesù a l'avìa organisà a Gerusalem n'ùltima sin-a con ij sò dissépoj ant la ca d'un dij sò amis dël pòst. Parèj, Gesù a manda doi dij sò dissépoj a prontela. Na stansia al prim pian ëd cola ca a l'era a soa disposission e lor a son andàit a vardé che tut a fussa a pòst con lòn ch'a-j servìa. Gnun d'àutri, contut, a l'avìa da savèj ëd cola riunion, përché a l'era pericolos për lor. Ij nemis ëd Gesù a stasìo sèmper a l'avàit për ciapeje, meno che Giuda, ël traditor, a l'era an mes a lor. Pròpi për motiv ëd segretëssa, coj doi dissépoj a l'avìo d'andeje dapress a nòm che lor a l'avrìo arconossù dal fàit ch'a-j sarìa vnuje 'ncontra portand na gerla d'eva: a l'era 'l segnal ëstabilì - ël travaj ëd porté d'eva ant na gerla a l'era 'd sòlit quaicòsa ch'a fasìo le fomne.

Parèj i vëdoma che Gesù e ij sò dissépoj a van, cola sèira - ch'a l'era 'l prim dì dla Festa dle Frascà, quand ch'as sacrificava l'Agnel ëd Pasqua - ant la sala 'rzervà për lor e as ancamin-o a fé cola sin-a tradissional. A l'é pròpi an cola ocasion che Gesù a 'rvela a tuti ch'a savìa bin che un ed lor a l'avrìa tòst consegnalo ai sò nemis. Ëd sicur a l'era na ròba che Giuda a l'era bin vardasse 'd fejlo savèj a j'àutri e a lor a-j smijava gnanca possìbil ch'a l'avrìa podù fin-a capité: Gesù, sò magister, ch'a-j vorìo tant bin, tradì pròpi da un ëd lor!

Pura, a penseje bin, lor as rendo cont ëd podesse fidé gnanca 'd lor midem, gnanca 'd sò cheur ëd lor. An efet, as rendo bin cont ëd vàire ch'a son deboj e pien ëd tëmma; che, malgré tute soe bon-e intension, che tuti a l'avìo bin podù dventé 'd traditor, almanch da la mira teòrica. Ëd Gesù as fido, lor a san che chiel a peul antivëdde con precision l'avnì e, dzurtut, che chiel a peul lese ant sò cheur ëd lor. A l'é për lòn ch'a-j ciamo, con granda tristëssa e onestà: "L'é-lo mi ch'i tomberai ant na ròba parèj, ch'it tradirai?".

Ël traditor a fà mach vista d'esse n'amis ëd Gesù e a stërma ij sò progèt: a l'é parèj ch'a pija part a cola sin-a nen mach d'amis, ma 'd granda significassion religiosa, a-i mangia e a-i bev coma se gnent' a fussa, ma ant sò cheur a cova 'd propòsit përvers. Che d'ipocrisìa! Mach la corussion dël chëur uman, ch'a l'é gram, malavi e guast, a podrìa rende possibil na ròba parèj! Fomse gnun-e ilusion an sla natura uman-a! A l'é për lòn che 'dcò ant le gesie a peudo stërmesse 'd fratej fàuss, ëd gent ch'a l'é nen ëd chërdent përdabon e ch'a fà mach finta d'ess-lo.

Vardoma bin ij dissépoj ëd Gesù an cola ocasion: gnun ed lor a ponta 'l dil contra n'àutr dij sò compagn an fasendje l'acusa d'esse chiel ël traditor. An efet, minca un ëd lor a ponta 'l dìl anver lor medésim e, an butand-se a la preuva, a diso: "Podrìa-lo esse mi 'l traditor?".

La paròla 'd Nosgnor an cissa fin-a 'ncheuj a fé na disànima dla condission ëd nòst cheur për ciamesse: "L'é-lo mi?". La paròla a dis: "Mè frej e seur, pijé bin varda ch'a-i sia pa ant quaidun ëd vojàutri un cheur gram ch'a chërd nen e ch'as arvira contra 'l Dé ch'a viv" (Ebreo 3:12).

Lòn ch'a l'é 'l pìi stravis an nòstra conta a l'é che che Gesù a descheuvr pa 'l complòt për ampedilo! Gesù a fortiss na vira 'd pì che a l'ha da esse parèj, ch'a l'é "second ch'a l'é scrit".

Gesù a dis ëd manera ciàira che, bele se 'l tradiment ch'a l'avrìa fàit Giuda a l'era previst, preordinà, predestinà, an gnun-a manera a podrìa esse giustificà: Giuda a resta, an efet, responsàbil e colpèivol ëd col crìmen d'anvìa e 'd gramissia. A l'é për lòn che Giuda a l'avrà da paghé për lòn ch'a l'ha fàit e sò castigh a sarà tan grand che, second le paròle 'd Gesù midem, a sarìa stàit mej che chiel a fussa mai nà: "Maleur a l'òm da chi 'l Fieul ëd l'òm a l'é tradì: a saria stàit mej che col òm-lì a fussa mai nassù".

Ël fàit che Nosgnor Dé a consenta a na përson-a 'd comëtte 'd pëccà e che fin-a coj pëccà a sìo strumentaj a la realisassion dij sò progèt etern, ël pecator a podrà mai dì: "I podìa nen fé d'àutr che pëcché", coma se lolì a fussa 'n destin ch'as peuda nen evitesse e feje resistensa. Tut lòn ch'a càpita a corespond a 'n decret ed Nosgnor Dé stabilì da l'eternità. An cost mond për Nosgnor a-i é gnun-e surprèise; a-i é gnente ch'a peussa pijelo a l'improvista coma s'as rendìa nen cont ch'a l'avèissa podù capité. S'a càpita a l'é përchè Nosgnor Dè a l'ha vorsù ch'a capitèissa për un motiv ch'a l'ha 'n sens da la mira dij sò propòsit etern. Nosgnor Dé a l'é sovran e a l'ha 'n contròl pien ëd tute le situassion ch'a seurto da la creassion. Ant l'istess temp, coj ch'a fan ël mal a resto dël tut responsabij ëd lòn ch'a fan, a n'avran da rendne cont, a na saran giudicà e për lolì a saran sogetà a 'n giust castigh.

Pensoma mach a la mòrt midema 'd Gesù ancovà a na cros. Quand che l'apòstol Pero a prédica l'Evangel ëdnans a 'n baron ëd gent ch'a l'era radunasse për scotelo ant el dì dla Pancòsta, chiel a dis: "Gent d’Israel, sté a sente ste paròle-sì: Gesù ‘d Nasaret, n’òm ch’a l’ha arseivù antrames a vojàutri na ciàra testimoniansa da Nosgnor për d’euvre poderose, maravije e segn miracolos che chiel a l’ha fàit sot' ai vòsti euj për sò mojen - com i lo seve bin; col òm-là, an essend ëstàit tradì conform al propòsit predeterminà e precognission ëd Nosgnor, vojàutri i l’eve massalo ancioandlo a na cros për man ëd gent grama ch’a rispeta nen la lej ëd Nosgnor" (At 2:23-24). A la fin dël discors Pero a dis: "Ch’a sapia ‘d sicur tuta la cà d’Israel che Nosgnor a l’ha fàit e Signor e Crist, pròpi col Gesù ch’i l’eve butà an cros!”. A lolì la reassion ëd la gent a l'era stàita: "Quand ch'a l'han sentì ste còse, tuti a l'han sentusse s-cianché 'l cheur e a l'han dit a Pero e a j'àutri apòstoj: 'Frej! Còsa l’omne da fé adèss?'. E Pero a l'ha di-je: 'Pentive dij vòstri pëccà e che mincadun ëd vojàutri as fasa batesé ant ël nòm ëd Gesù Crist për la remission dij vòsti pëccà e i arseivreve 'l don dlë Spìrit Sant. Përchè la promëssa a l'é për vojàutri, për ij vòstri fieuj, e për tuti coj ch'a son lontan da Nosgnor, për tuti coj che Nosgnor nòst Dé a ciamërà da chiel'”.

E nojàutri? Pijomse la costuma 'd fé na disàmina onesta 'd nòst cheur, ëd nòstra vita, dij nòstri pensé, ëd nòstra condòta, dla nòstra fede, dla qualità 'd nòst angagg anvers ël Crist. Se, quand is butoma a confront con la Paròla 'd Nosgnor, is trovoma an difèt, i l'oma d'avèj gnun-e esitassion a confesselo e a ciamaje përdon a Nosgnor, proponend-se e angangiand-se, con sò agiùt, a marcé an sla vìa 'd lòn ch'a l'é giust.

PREGHIERA

Nosgnor Dé! Giutme a fé na séria disàmina dla condission ëd mè cheur për podèj dësreisene tut lòn ch'at piasa nen ant lòn che mi i penso, diso e faso, lòn ch'a corespond pa a tò volèj, ch'a l'é pa conform ai criteri 'd giustissia 'd toa Lege. Giutme a che mia testimoniansa cristian-a a sia sensa rimpròcc e sèmper mèj conform a la vocassion ch'i l'hai arseivù da l'anunsi dël Vangel. Amen.