Neuv Sermon Subalpin/A l'é në scàndol

A l'é në scàndol!

Lòn ch'a l'é në scàndol? Nosgnor Gesù Crist a dis le paròle le pì severe contra chi as rend colpèivol ëd dé scàndol, dzurtut s'a son ëd gent ch'as treuvo ant la cornis dël pòpol ëd Nosgnor, la gesia. Lòn ch'a dis Gesù a sto propòsit? A-i d'avèjne tëmma. Lesoma lòn ch'a dis an March 9:35-41.

"Tutun, chionque a sarà dë scàndol a un ëd coj pcit ch'a chërdo an mi, a sarìa mej për chiel ch'as butèissa na pera da mulin al còl e ch'as campèissa 'nt ël mar. E se toa man at fà pijé 'n broncc, tajla via; a l'é mej ch' it intre ant la vita eterna con na man ëd manch, ch' avejne doe e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai. E se tò pé at fà pijé 'n broncc, tajlo via: a l'é mej ch'i t'intre ant la vita eterna sòp ch'avèj doi pé e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai. E se tò euj at fà pijé 'n broncc, s-cianch-lo vìa: a l'é mej ch'i t'intre ant la vita eterna con n'euj sol, che avèjne doi e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai, lì andoa ch' ël verm a meuir nen, e ch' ël feu as dëstissa nen. Ognidun a sarà butà a la preuva con ël feu. La sal a l'é bon-a për dé 'd savor, ma se la sal medésima a l'é sensa savor, con còsa mai a podrìa rendje sò savor? A venta ch'i l'àbie 'd sal an voi medésim, e ch'i staghe 'n pas tra 'd vojàutri" (March 9:39-51).

Ël tèrmin "scàndol" e le parole derivà: scandalisé, scandalisesse, scandalos, e j'espression "dé scàndol" e "pera dë scàndol", a deriva dal grech σκάνδαλον (skàndalon), ch'a veul dì: antrap, ambreuj, impediment, ostàcol, trabucèt, tràpola. An pràtica, l'idea original a l'era cola 'd fé antrapé, fé antruché.

Ëd manera figurà, scàndol ëd sòlit a pija 'l sens ëd na provocassion mirà a conturbé la cossiensa 'd quaidun, a butelo an confusion, a bolverseje a pòsta la sensibilità con quaicòsa ch'a sìa contrària a la moral ëstabilìa, a la dignità, a l'onor, o a la giustissia. Për esempi, le dimostrassion dël "Gay Pride" a son ëd provocassion arbutante e për fé scheur ël pì possibil, fàite a pòsta për esse na dësfida al mond (lor a diso: "contra 'l mond dij binpensant") coma për dì "I l'oma gnun-a onta: i-i soma 'dcò nojàutri e i fasoma lòn ch'i vorsoma, ch'av piasa o ch'av piasa nen". Ëd cola manera a son përdabon ëd dimostrassion ëscandalose.

Pì 'd lòn, lë scàndol a l'é na paròla, n'assion, un discors, o n'omission ch'a sia cativa, grama, e ch'a cissa o ch'a daga l'ocasion për comëtte 'n pëccà. An ësto sens lë scandol a l'é quaicòsa ch'a l'é mirà a corompe, a tiré d'àutri a fé 'd mal. Parèj, në scàndol a l'é dirèt quand che un, an soa malissia, a cissa n'àutr (ch'a l'avrìa nen falo daspërchiel) a fé lòn ch'a va contra la moral, contra lòn ch'a l'é giust conform a la lege 'd Nosgnor, quaicòsa ch'a l'é na përversion dël bin, e che, parèj, a guasta cola përson-a, a l'antamna, a la coromp. An ësto sens në scàndol a l'é la corussion, dzurtut ëd minor, pr' esempi, cissé a caté 'd dròga, l'aviament a la prostitussion o a comëtte 'n quai crìmen. Costa sòrt dë scàndol a dovra 'l mojen ëd la sedussion, ëd la tentassion.

Lë scàndol a podrìa disse indirèt quand che un, për negligensa o për serve d'anteresse privà, a dà n'esempi cativ e a parèj càusa disonor a soa përson-a, ai prinsìpi ch'a dis d'avèj, a soa profession e via fòrt. A dà scàndol, për esempi, un giùdes ch'a përvert la giustissia, un polìtich coròt ch'a veuja fesse stra con la dzonestà, l'ipocrisìa, l'angann, o le manipolassion, opura un minister ëd Nosgnor ch'a fassa nen sò dover, lòn che Nosgnor e la gent a së speta da chiel, e che parèj a slontan-a la gent da la religion. Lor lì "a dan ëscàndol".

Jë scàndol, coma ch'i l'oma fane la dëscrission, a son bin tratà da tuta la Bibia. Dé scàndol a l'é na facenda motobin séria për Nosgnor Gesù Crist, e coj ch'a na son responsabij, chiel, com 'i l'oma sentì an nòstra letura, a-j condan-a dla manera la pì fòrta. Prima 'd tut, Gesù a fà arferiment a coj che, sincer, as afido a chiel con tut ël cheur - ch'a podrìo esse fin-a 'd masnà nossente, ch'a-j ciama ij pcit. "Chionque a sarà dë scàndol a un ëd coj pcit ch'a chërdo an mi, a sarìa mej për chiel ch'as butèissa na pera da mulin al còl e ch'as campèissa 'nt ël mar".

Càusa dë scàndol a podrìa fin-a esse, second le paròle 'd Gesù, quaicòsa an nojàutri medésim ch'i soma nen bon a ten-e sota contròl , coma pr' esempi la lenga, ël parlé, quand a l'é costumà a dì 'd busiardarìe, cativèrie, quand a "scriv an sla schin-a" dla gent . Dé scàndol a l'é na facenda csì grev che s'a fussa na man, un pé, n'euj ch'a fà "pijé 'n bròncc" nojàutri o d'àutre përson-e. A sarìa mej tajess-la via che d'avèj, për conseguensa "l'esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai, lì andoa ch' ël verm a meuir nen, e ch' ël feu as dëstissa nen". Gesù ambelessì a parla ciàir dla realità dl'infern, ch'a l'é nen na fàula, ma na condission afrosa, stabilìa da Dé an soa giustissia, che nòstra ànima a podrìa bin cascheje 'ndrinta, s'i foma nen la màssima atension a nojàutri, a lòn ch'i foma con ël còrp che Nosgnor a l'ha dane e ch'i na soma responsabij.

L'avertiment ch'a dà Gesù a riguarda nen mach ij mischërdent, ma ij cristian medésim, la comunità cristian-a ch'a peul fé 'dcò 'd darmagi grev s'a fà nen atension, e ch'a peul fin-a esse arzigosa! Pensoma, për esempi, a jë scandol ëd la pedofilìa ch'a dan certi prèive, o 'd minister ëd religion ch'a son mach tacà ai sòld e al podèj, o fin-a ignorant e gargh a fé ij sò dover.

A l'é për lòn che ij cristian a deuv fé tanta atension a lòn ch'a fan e a diso për dé sèmper un bon esempi, për esse 'd bon-a testimoniansa. A-i veul nen tant: nòstra condòta a podrìa, pr' esempi, esse d'antrap a la chërsùa spiritual ëd coj ch'a son nassù da pòch ant la fede cristian-a. A l'é vera che un cristian génit a podrà mai dëscade da la salvëssa che Nosgnor Dé a l'ha acordaje për grassia an Gesù Crist (ch'a l'é na decision che Nosgnor a l'ha pijala da l'eternità e ch'a porterà a 'n sicur compiment), ma costa sicurëssa a podrà mai dventé na scusa pr' esse negligent ant ël dover ëd dé sèmper na bon-a testimoniansa a la glòria 'd col ch'a l'ha salvane. Na condòta esemplar e sensa rimpròcc a l'é nen belfé, ma, con l'agiut ëd Nosgnor, a deuv esse nòst proponiment e angagg. Ël cristian génit coma podrìa-lo mai ofende Nosgnor e porté 'd dann a d'àutri con na condòta scandalosa?

Belavans, ëd testimonianse cative a càpito përché le comunità cristian-e, për soa natura 'd lor, a saran sèmper ëd società mës-cià andova 'l bon gran a chërs con ël gramon e nojàutri i lo podoma mai ranchelo vìa del tut, ma trist a cola gesia anté ch'a càpito dë scàndoj. Ant na paràbola Gesù a dis: 'Signor, has-to pa sëmnà 'd bon-a smens an tò camp? Coma va-lo donca ch'a-i é 'd gramëgna?'. E a l'ha dije: "A l'é 'l nemis ch'a l'ha fàit lòn". E i servitor a l'han replicà: 'Veules-to ch'i andom' a sarbielo?'. 'Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie 'dcò dësreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson. A la mësson i diraj aj mëssoné: 'Levé prima la gramëgna e gropela an gerbe për brusela, ma peui fé 'l gran e ambaronelo ant ij mè grané'" (Maté 13:27-30).

L'apòstol Pàul a scriv a propòsit dël pòpol antich ëd Nosgnor: "...coma ch'a l'é che ti ch'it mostre a d'àutri, it mostre nen a ti medésim? Ti ch'it prédiche ch'a venta nen robé, ti 't robe? Ti ch'i dise ch'a venta nen comëtte adulteri, it comëttes adulteri? Ti che tl'has ëscheur dj'idoj t'has nen gen-a a portene via 'd ròba dai sò templ? Ti ch' it ses orgojos d'avej la Lej, it la rispete nen e parèj it fase disonor a Nosgnor? A meravija nen, antlora, che lë Scritura a disa: "Ij pagan a bëstëmio 'l nòm ëd Nosgnor për colpa vòstra" (Roman 2:21-24). Sossì a val ancora për nojàutri ancheuj. La responsabilità ch'i l'oma ancheuj coma 'd cristian a l'é motobin granda, coma granda a l'é nòstra condan-a. Ël proverbi piemontèis a dis: "A falisso fin-a ij prèive a dì mëssa", ma lolì a peul nen dventé na scusa. "A venta avèj sal" an noi medésim, a disìa Gesù. A venta esse savi, prudent, giudissios. A l'ha da esse coma la testimoniansa dl'apòstol, ch'a disìa: "Antramentre ch'i l'oma predicave l'Evangeli, i soma stàit neuit e di a l'euvra për nen esse 'd pèis a gnun ëd vojàutri. I na seve testimòni - coma ch’a l’é ‘dcò Nosgnor, ch'i l'oma comportasse anvers tuti vojàutri ch'i chërde, sèmper an manera santa, giusta e sensa rimprocc. Com' i seve, i soma stàit për ciaschëdun ëd vojàutri com a l'é 'n pare për ij sò fieuj: i l'oma consijà, ancoragià e ansistù ch'i vivèisse an manera degna ‘d Nosgnor, ch'a l'ha ciamave a sò regn e a soa glòria" (1 Tessalonicèis 2:12).

PREGHIERA

Nosgnor! Giutme a vijé an mia condòta parèj ch'a sìa sèmper na bon-a, na testimoniansa e d'esempi, fin-a ant le còse pì cite, sensa rimpròcc. I veulo dé gnun ëscàndol, ma edifiché, mostré bin. I veuj pa dzonoré la gesia e la càusa cristian-a, ma dé a Ti e a tò Vangel minca onor e glòria, sèmper. Amen.