9 La fin arzervà a Bonomeri, Pigrissia e Presunsion

Ore i l’hai vëddù, sèmper an mè seugn, che lor a son andàit anans an sël camin, e ch’a son rivà 'nt al leugh anté che na vira a l’ero cogiasse për deurme Bonomeri, Pigrissia e Presunsion, e 'ndova che Cristian a l’avìa ancontraje durant sò Pelerinagi. E varda-lì ch’a l’ero stàit ampicà e a pëndìo ancadnà ‘n pòch pì anans da l’àutra banda dla stra.

Misericòrdia. Alora Misericòrdia a l’ha ciamà a col ch’a-j fasìa da scòrta e ch’a l’era soa guida: “Lòn ch’a son coj tre òm e përchè ch’a son ëstàit pendù là?”.

Gran-Cheur: “Coj tre òm a l’ero ‘d qualità motobin grama. A l’avìo gnun-a 'ntension d’esse ‘d Pelerin coma tùit j’àutri e a tuti coj ch’a podìo a-j butavo ‘dnans d’antrap. A l’ero ‘d gent garga e fòla e a sërcavo ‘d fé che d’àutri a vnèisso esse tanme lor. Lor a chërdìo ch’a l’avrìo fàjla a rivé fàcil a la fin dël camin. Cand che Cristian a l’era rivà lor a durmìo e adess i-j vëdde ch’a son ëstàit ampicà”.

Misericòrdia: “Ma son-ne riussì a përsuade cheidun d’avèj soa opinion ëd lor?”.

Gran-Cheur: “Si, a l’han dëstradane vàire. A son riussì, për esempi, a përsuade a dëstradé dal camin e dventé tanme lor: Marciapian, un ch’as ciamava Fiacort, n’àutr ciamà Sensacheur, n’àutr ciamà Lussùria Cafatard, n’àutr ancora ciamà Ansugnochì, e na fomna giovo dont ël nòm a l’era Tardiva. Pì ‘d lòn a l’han dëscredità l’arputassion ëd vòst Signor, an disand ch’a fussa ‘n padron sever. A l’han ëdcò spantià la malignada ch’a-i fussa gnun-a bon-a tèra d’arsèive e che, an tùit ij cas, a fussa nen bon-a coma cheidun a pretendìa. A l’avìo ‘dcò ancaminasse a sparlé dij Sò servitor, an considerand ij mej ‘d lor coma dij ficanas e d’antrigant fastidios. A ciamavo ‘dcò ‘l pan ëd Dè "greuja veuida"; le consolassion arzervà a Sò fieuj " d’ilusion" e ’l viage e ‘l travaj dij Pelerin: "ëd ròbe sensa sust’".

Cristiana: “Nò,” a l’ha dit Cristiana, “se lor a son parèj, i podìa mai compatije: a l’han avù lòn ch’as meritavo, e i penso ch’a sia giust ch’a sio pendù tant davzin a la stra prinsipal, parèj che tuti a peudo vëdd-je e pijene avis. Ma a sarìa stàit ëdcò vantagios ëd gravé ij sò nòm an sna placa ‘d fer o ‘d bronz, e lassela pròpi sì anté ch’a l’han comëttù soe malfàite. coma n’amonission për la gent grama”.

Gran-Cheur: “A l’é parèj, coma i peule fàcil armaché s’i v'avzin-e ‘n pò a la muraja”-

Misericòrdia: “Nò, nò, lasseje perde e che ij sò nòm a marso, mentre che ij sò crìmen a vivo për sempe contra ‘d lor. I penso ch’a sia na grassia che lor a sio stàit ampicà anans che noi i rivèisso. Chissà còsa ch’a l’avrìo podù fé a pòvre fomne parèj 'd nojàutre!”.

Peui a l’ha trasformà tut ant na canson, an disend:
Ore, donca, vojàutri tre, resté pendù lì e ch'i sie na marca
Per tuti coj ch’a fan oposission a la vrità divin-a.
E col ch’a vnirà apress, ch’a l’àbia tëmma ‘d fé cola fin
Se ‘n nemis dij Pelerin a veul esse.
E ti, ànima mia, vard-te da tuti costi òm,
Ch’a s'opon-o a la santità e al bin.

10. La colin-a dla dificoltà

Alora a l’han seguità a marcé fin che a son rivà ai pé dla Colin-a dla Dificoltà, anté che sò bon amis Gran-Cheur a l’ha pijà l’ocasion për dije lòn ch’a l’era capità cand che Cristian a l’era ‘dcò rivà a cola mira-lì. Parèj a l’ha faje vëdde la sorgiss che Cristian midem a l’avìa beivù d’eva. “Vardé,” a l’ha dije, “costa-sì a l’é la sorgiss ch’a l’avìa pasià la sèit ëd Cristian anans ch’a montèissa sù costa colin-a. Anlora soa eva a l’era ciàira e bon-a, ma ora a l’é stàita antërbolà dai pé ‘d vàire ch’a veulo nen che ij Pelerin as gavo la sèit ambelessì^[1]”.

Alora Misericòrdia a l’ha dit: “Përché tanta 'nvìdia, m’im ciamo?”. Ma la guida a-j rëspond: “A j’andrà bin s’as buta col' eva ant un recipient net e adat; an col cas-lì, lë spòrch a calerà al fond e l’eva a në seurtirà pì lìmpida”. Parèj, donca, Cristiana e soa companìa a l’han dovù fé. A l’han ampinì ‘d cola eva ‘n vas ëd tèra cheuita e a l’han lassala lì fin-a tant che lë spòrch a fussa posasse an sël fond. Mach antlora a l’han beivune.

Peui a l’ha mostraje doe stra al fond ëd la colin-a e ch’a smijavo dlë scurse, ma ch’a l’ero pa. A l’era ‘l leugh anté che Formalista e Ipocrisìa a l’avìo ciapà, ma ch’a l’ero përdusse. E chiel a l’ha dit: “Cosi-sì a son doi vieuj pericolos: a l’era pròpi ambelessi che coj doi a l’ero ancaminass-ne cand che Cristian a l’avìa rëscontraje. E bele se, coma ch’i vëdde, coste vie a son giumai blocà da ‘d caden-e, ‘d bare ‘d bòsch e da ‘n fossal, a-i é comsëssìa ‘d coj ch’a preferisso arzighess-ie pitòst che fé lë sfòrs ëd monté an sù costa colin-a”.

Cristiana: “Ël vieul dij përvers a pòrta a la dëstrussion^[2]. A l’é nen da maravijesse che coj-lì a peulo intré an coj senté e arzighé ‘d romp-se l’òss dël còl”.

Gran-Cheur: “Pròpi vera. Pura s’a-i é cheidun dij sërvent dël Rè ch’a-i vëdd e ch’a-i buta an sl’avìs che coj lì a son ëd senté sbalià e ch’a l’han da schineje, lor a-j rëspondo: “Për lòn ch'a riguarda le paròle che ti 't l'has dine ant ël nòm ëd Nosgnor, nojàutri i l'oma gnun-e 'ntension ëd deve da ment. Nen mach, ma i faroma franch lòn ch'i l'oma dit: i androma anans, etc.^[3]”. S’i bèiche ‘n pò pì anans, i peule vëdde ch’a-i son nen mach ëd cartej ‘d pericol, ma ch’a-i é ‘n fòss, e fin-a na palissada, e pura lor a përsisto ‘d vorèj passé pròpi da lì!”.

Cristiana: “A son ëd gent poltron-a ch’a vorìa pa fé dë sfòrs qualsëssìa. Marcé an sna rampa a-i farìa colé ‘d sudor. As compiss parèj lòn ch’a l’é scrit: ‘La stra dël pìgher a l'é parèj ëd na përson-a ch’a l’abia da passé an mes a na cioenda dë spin-e^[4]’. A l’é ‘d gent ch’a passerìa pitòst ant un pòst pien ëd trabucèt che monté an sla colin-a e përcore ‘l rest dël camin fin-a a la Sità”.

Alora tuti a son ancaminasse a monté an sla colin-a, ma anans ëd rivé an sël cò, Cristiana a l’ha 'ncaminà a tranfié e a dì: “I dirìa che costa-sì a l’é na colin-a ch’a fà perde ‘l fià. A-i é pa da stupisse se coj ch’a-j pias stess-ne còmod pì che ‘d soagné ‘l bin ëd soa ànima, a serno për lor na ruà pì confortèivola”. Anlora Misericòrdia a l’ha dit: “Mi i l’hai pròpi da fé na sosta e buteme a stesse”. Ëdcò ‘l pì pcit dij fiolin a l’é butasse a pioré. “Ven, ven,” a l’ha dit Gran-Cheur, “Setevne nen ambelessì përchè ‘n pò pì an àut a-i é ‘l Bërsò dël Prinsi”. Peuj, a l’ha pijà ‘l fiolin për man e a l’ha mnalo làssù.

Cand ch’a son rivà al Bërsò, a l’avìo pròpi anvìa ‘d butesse a sté, përchè ch’a l’ero tuti scaudà e strach. Anlora Misericòrdia a l’ha dit: “Coma ch’a l’é doss l’arpòs ëd col ch’a fatiga! E coma ch’a l’é brav ël Prinsi dij Pelerin a provëdde për lor ëd leu coma sto-sì^[5]! Ëd cost bërsò i l’hai sentune parlé bin, ma i l’hai mai podù vëdd-lo anans. Ma foma atension a nen andormiss-ie, përchè i l’hai sentù che Cristian, povròm, a l’é costaje tant cand ch’a l’ha falo”.

Anlora monsù Gran-Cheur a l’ha dit ai fiolin: “Vnì, car ij mè car fiolin, coma ch’i steve? Còsa ch’i në pense adess dël viage da Pelerin?”. “Monsù, “a l’ha dije ‘l pì pcit,” i j’ero csi an sël pont ëd perde ‘d corage; ma i la ringrassio për avèjme dàit na man cand che i n’avìa da manca. E ora i sovnisso ‘d lòn ch’a l’avìa dit mia mare, visadì: ‘La via për ël Cel a l’é tanme monté na scala a man, e la via për l’anfern a l’é coma vnì giù da na colin-a’. I preferisso, tutun, monté la scala vers la vita, pitòst che calé giù da na colin-a vers la mòrt”.

Alora Misericòrdia a l’ha dit: “Ma ‘l proverbi a dis: ‘Calé giù da na colin-a a l’é belfè’. Ma Giaco, ‘l fiolin, parèj as ciamava, a l’ha rëspondù: “A vnirà ‘l di che, scond mi, calé da la colin-a a sarà la còsa pì malfé ch’a-i sia”. “Brav, mè car fieul,” a l’ha dit sò Magìster, “it l’has dane la rësposta giusta”. Alora Misericòrdia a l’ha soridù, e ‘l gagno a l’é dventà ross”.

Cristiana: “Ven,” a l’ha dit Cristiana, mangé ‘n pò, tant da fé la boca pì dossa, mentre ch’i steve sì a fé arposé le gambe. I l’hai sì ‘n tòch ëd pom granà, che Monsù l’Antërpret a l’avìa butame an man giusta cand ch’i son surtìa da soa pòrta. Chiel a l’ha dame ‘dcò ‘n tòch dë stòrsa dj’avije e na fiola ‘d licor”.

“I l’hai pròpi pensà ch’a l’avìa date cheicòsa,” a l’ha dit Misericòrdia, “përchè ch’a l’avìa ciamate da banda”. “Vera, a l’é parèj,” a l’ha rësponduje l’àutra; “ma, Misericòrdia, coma ch’i l’avìa dite cand ch’i soma partìe da ca, i farai part con ti ëd tùit ij beni ch’i l’hai, përchè ch’it l’has csì volonté sernù ‘d dventé mia compagna”.

Alora chila a l’ha daje da mangé, e sia Misericòrdia che ij fiolin a l’han mangià. E Cristiana a l’ha dit a monsù Gran-Cheur: “Monsù, fé coma nojàutri, ch’a ven-a 'mbelessì a mangé?”. Ma chiel a l’ha rëspondù: “Vojàutri i seve an viagi da Pelerin, mentre che mi bin tòst i artornerai. Ch’av fasa bin lòn ch’i l’eve arseivù. A ca mia i mangio l’istess minca di”.

Apress d‘avèj mangià e beivù, e dòp d’avèj fàit ancora na ciaciarada, soa guida a l’ha dije: “Ël di a sarà bin tòst a la fin. S’i pense ch’a sia ‘l moment, prontomse a ‘rparte. Parèj, a son aussasse për seguité ‘l camin, e ij fiolin a son andàit anans ëd lor; ma Cristiana a l’era dësmentiasse ‘d pijé con chila sò amolin ‘d licor e a l’ha mandà un dij sò fieuj a ‘rpijela.

Alora Misericòrdia a l’ha dit: “I penso che sto-sì a sia ‘l leugh anté ch’as perd sempe cheicòsa. A l’era, an efet, cost-sì ‘l leugh che Cristian a l’avìa perdù sò ròtol ëd bergamin-a. Monsù, cola ch’a l’é la càusa dë sto fàit-sì?”. E soa guida ‘d lor a l’ha dije: “La càusa a l’é la seugn o la dësmentìa. A-i é cheidun ch’a deurm cand ch’a l’avrìa da resté dësvij, e vàire a dësmentio cand ch’a l’avrìo da arcordesse. E a ‘é pròpi për cost motiv-sì che soens a-i é ‘d Pelerin a finisso për dësmentiesse ‘d cheicòsa. Ij Pelerin a dovrìo vijé e arcordesse ‘d lòn ch’a l’han già ‘rseivù ant ël moment ëd soa gòj pì granda. Nen fasend parèj, contut, soèns soa gòj a finiss an lerme, e sò sol ant na nivola, coma ch’a mostra la stòria ‘d Cristian ant ës leugh midem”.

Cand ch’a son rivà al leugh anté che Tëmros e Malfiant a l’avìo ancontrà Cristian për përsuadlo a torné andré për tëmma dij leon, a l’han vëddù na sòrta ‘d palch. Anans ëd chila, anvers ëd la stra, na gròssa plancia a l’avìa dij vers scrivù ansima e, pì an bass, la spiegassion dël përchè col palch a l’era stàit butà an pé an col leu.

Ij vers a disìo: Chicassìa ch’a vëdd ës palch / ch’a fasa atension a soa lenga e sò cheur. / Përchè s’a lo farà nen, a-j capiterà / lòn ch’a l’é capità già a nojàutri”.

Le paròle sota 'd costi vers a dëspiegavo: “Cost palch a l’é stàit butà ‘n pé për castijé coj che, për tëmma o mancansa ‘d fiusa, a l’avran pàu d’andé anans an sò Pelerinagi. Pì ‘d lòn, dzora ‘d cost palch Tëmros e Malfiant a son ëstàit marcà an sla lenga con un fer afoà për avèj tentà ‘d buté d’antrap a Cristian an sò viage”.

Anlora Misericòrdia a l’ha dit: “Lolì a smija a lòn ch’a l’avìa dit ël Binamà: “I sareve trapassà da ‘d flecie aùsse e brusà da ‘d carbon sfiamà^[6]!”.

Nòte

↑ Esechiel 34:18 - “É-lo nen pro d'avèj ciapà 'n bon pastoragi mach për vojàutri? Veul-ne 'dcò sbërgnaché lòn ch'a-i resta? É-lo nen pro për vojàutri 'd bèive d'eva ciàira? Veule 'dcò antërbolé lòn ch'a-i resta con vòstri pé?”.
↑ Proverbi 13:15: “Bon sens a procura rispèt e favor, ma 'l vieul dij përvers a pòrta a la dëstrussion”.
↑ Geremìa 44:16-17 - “Për lòn ch'a riguarda le paròle che ti 't l'has dine ant ël nòm ëd Nosgnor, nojàutri i l'oma gnun-e 'ntension ëd dete da ment. Nen mach, ma i faroma franch lòn ch'i l'oma dit: i androma anans a smon-e d'ancens, a fé 'd libagion a l'Argin-a dël cel, coma ch’i l'òma fàit e a l'avìo fàit ij nòstri antich, ij nòstri rè e ij nòstri prinsi ant le sità 'd Giuda e ant le piasse 'd Gerusalem: antlora i s'arpatavo pro ëd pan e j'ero content sensa vëdde maleur. Dova ch’a stà ‘l problema?”.
↑ Proverbi 15:19 - “La stra dël pìgher a l'é parèj ëd na përson-a ch’a l’abia da passé an mes a na cioenda dë spin-e; la stra dj'òm giust a l'é na stra lìbera an pian”
↑ Maté 11:28 . “Vnì da mi tuti vojàutri ch'i seve strach e carià, e mi iv darai l'arpòs”.
↑ Salm 120:4.

[1] Esechiel 34:18 - “É-lo nen pro d'avèj ciapà 'n bon pastoragi mach për vojàutri? Veul-ne 'dcò sbërgnaché lòn ch'a-i resta? É-lo nen pro për vojàutri 'd bèive d'eva ciàira? Veule 'dcò antërbolé lòn ch'a-i resta con vòstri pé?”.

[2] Proverbi 13:15: “Bon sens a procura rispèt e favor, ma 'l vieul dij përvers a pòrta a la dëstrussion”.

[3] Geremìa 44:16-17 - “Për lòn ch'a riguarda le paròle che ti 't l'has dine ant ël nòm ëd Nosgnor, nojàutri i l'oma gnun-e 'ntension ëd dete da ment. Nen mach, ma i faroma franch lòn ch'i l'oma dit: i androma anans a smon-e d'ancens, a fé 'd libagion a l'Argin-a dël cel, coma ch’i l'òma fàit e a l'avìo fàit ij nòstri antich, ij nòstri rè e ij nòstri prinsi ant le sità 'd Giuda e ant le piasse 'd Gerusalem: antlora i s'arpatavo pro ëd pan e j'ero content sensa vëdde maleur. Dova ch’a stà ‘l problema?”.

[4] Proverbi 15:19 - “La stra dël pìgher a l'é parèj ëd na përson-a ch’a l’abia da passé an mes a na cioenda dë spin-e; la stra dj'òm giust a l'é na stra lìbera an pian”

[5] Maté 11:28 . “Vnì da mi tuti vojàutri ch'i seve strach e carià, e mi iv darai l'arpòs”.

[6] Salm 120:4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]