Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-7

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21

7. Ël Bin-ëvnù a la Ca dl’Antèrpret

Parèj, ore, cand ch’a l’avìo parlà un pò ‘d pì, a son avzinasse a na ca ch’a stasìa an sla stra ch’a fasìo. A l’era na cà fabricà për deje d’arlass ai Pelerin, coma ch’i treuve dëspiegà pì an detaj ant la prima part ëd cost lìber. Cand ch’a son rivà a la pòrta dla ca, ch’a l’era dl’Antèrpret, a l’han sentù che ‘ndrinta a-i era ‘d gent ch’a ciaciarava fòrt ëd cheicòsa. A l’han butà l’orija a la pòrta e a jë smijava ch’a parlèisso pròpi ‘d Cristiana e ch’a la mënsionèisso ciàir për nòm. A l’era parèj evident che a coj-lì a l’era già rivaje la neuva che chila con sò fieuj a l’ero butasse an marcia për andé an pelerinage. Ëd lolì cola gent a l’era motobin arlegrass-ne. A savìo che chila a l’era la fomna ‘d Cristian, pròpi cola fomna che anans a l’era arfudasse ‘d parte. Parèj Cristiana e j’àutri a son restà lì maravijà ‘d sente lòn che cola brava gent a disìa e le làude ch’a-j fasìo. A l’a fin, Cristiana a l’ha ancalasse a tambussé a la pòrta, coma ch’a l’avìa fàit anans a l’àutra. A col tambussament a l’é presentasse, dovertand la pòrta, na fijëtta ch’a l’avìa për nòm Nossensa, e a l’ha beicà cole doe fomne con n’ària ‘d sorprèisa.

Giovnëtta. Alora la giovnëtta a l’ha dije: “Con chi ch’i vorìe parlé an cost leugh-sì?”.

Cristiana. Cristiana a l’ha rësponduje: “Nojàutre i capisso che sto-sì a sia ‘n leu privilegià për coj ch’a son ëdventà ‘d Pelerin, e nojàutre, ch’i stoma a costa pòrta, i lo soma. Për lòn i ciamoma ‘d podèj pijé part a lòn ch’i në soma rivà an cost moment. E peui, ël di, coma ch’it vëdde, a l’é giumai a la fin, e stassèira i vorìo pròpi nen arzighesse a ‘ndé anans an nòst viage”.

Giovnëtta: “Për piasì, dime col ch’a l’é tò nòm, parèj ch’i lo peuda arferì a mè signor sì-drinta”.

Cristiana: “Mè nòm a l’é Cristiana. Mi i j’era la fomna ‘d col Pelerin che chèich agn fà a l’era ‘dcò passà da sì, e costi-sì a son ij sò quatr fieuj. Costa giovna a l’é mia compagna ch’a va ‘dcò chila an Pelerinagi.

Nossenta.

Anlora Nossenta, col-lì a l’era sò nòm, a l’é ‘ndàita ‘d corsa antëcà e a l’ha dije a coj ch’a-i ero: “Voreve-ne pa savèj chi ch’a-i é a la pòrta? A l’é Cristiana e sò fieuj, ansema a soa compagna, tuti ch’a speto d’esse antërtenù ambelessi”.

Anlora coj-lì a son sautà da la gòj e a son andàit a dilo a sò padron. Parèj chiel a l’é vnù a la pòrta e, apress d’avèj beicala bin, a l’ha dije: “Ses-to cola Cristiana che Cristian, col brav òm, a l’é lassasse dré cand ch’a l’é ancaminasse a fé la vita dël Pelerin?”.

Cristiana: “Vera, mi i son cola fomna ch’a l’avìa ‘l cheur tant dur da dëspresié ij sagrin ëd mè marì e ch’a l’ha lassalo ch’as në partèissa daspërchiel; e costi-sì a son ij sò quatr fieuj. Ore, contut, i son ëdcò vnùa mi, përchè ch’i son rivà a la conclusion che gnun’ àutra via che costa-sì a sia la giusta”.

Antèrpret: “Anlora a l’é compisse lòn ch’a l’é dcò scrit ëd col òm ch’a l’avìa dit a sò fieul: ‘'Fieul, ancheuj va a travajé 'nt la vigna', e chiel a l’avìa dit a sò pare: ‘I veuj nen andeje’, ma che peui a l’é arpentisse e andaje^[1]”.

Cristiana. Alora Cristiana a l’ha dit: “Ch’a sia parèj, amen! Che Dé am renda n’esempi e ch’am conceda che a la fin i sia trovà an pas sensa macia e d’arpròcc”.

Antèrpret: “Ma përchè ti të stas parèj a la pòrta? Ven drinta, ti, fija d’Abraham. Nojàutri i stasìo pròpi a parlé ‘d ti, përchè ch’a l’ero rivane la neuva che ‘dcò ti ‘t ses dventà na Pelerin-a. Vnì, masnà, vnì; ven cara giovna, ven!”. A l’é parèi che chiel a l’ha arsevùje tùit antëcà.

Parèj, cand ch’a son tùit intrà, a l’han anvitaje a butesse a sté e arlamesse ‘n pò. Cand ch’a l’han falo, coj ch’a l’ero al servissi dij Pelerin ant la ca a son intrà ant la stansia ‘nte ch’a j’ero për vëdd-je. Tuti a-j fasìo ‘d grand soris da la gòj che Cristiana a l’era dventà ‘dcò chila na Pelerin-a. A l’han ëdcò vardà le masnà e a l’han carëssaje an sla facia coma ‘n segn genit ch’a fusso rivà ‘dcò lor. A son ëdcò comportasse con grinor e con Misericòrdia e a l’han dàit a tuti lor ël bin-ëvnù ant la ca ‘d sò padron.

Ëd lession

Dòp un pò - da già che la sin-a a l’era ancó pa pronta, l’Antèrpret a l’ha mnaje a vëdde còs ch’a j’era ant le stansie për l’istrussion, e a l’ha mostraje lòn che Cristian, ël marì ‘d Cristiana a l’avìa 'mbelelà ‘mprendù chèich temp anans. A l’han donca vëddù l’òm ant la gàbia; l’òm e sò seugn; l’òm ch’a l’avìa fasse stra travërs ij sò nemis; e ‘l quader dël pì grand an tra ‘d lor; ansema al rest ëd cole ròbe ch’a l’ero staite ‘ntlora ‘d gran’ profit a Cristian.

Fàit lolì, e dòp che coste ròbe a l’ero stàite digerije, coma ch’as dis, da Cristiana e soa companìa, l’Antèrpret a l’ha separaje torna e a l’ha mnaje prima ant na stansia ‘ndova ch’a j’era n’òm ch’a riussìa a vardé nen d’àutr che an bass, con un rastel da liam an man. A-i era ‘dcò Un ch’a stasìa an pé con na coron-a dël Cel an man e ch’a vorìa dëscambiela con sò rastel da liam. Col òm, contut, a l’era pa aussasse nì a l’avìa vardà, ma a l’era butasse a rastlé le paje, ij tochetin ëd bòsch e la póer dal paviment.

Alora Cristiana a l’ha dit: “I chërdo ‘d savèj lòn ch’a sia la significassion ëd lolì: a l’é la figura 'd n'òm ëd cost mond. Pa vera, monsù?”.

Antèrpret: “It l’has dila giusta,” chiel a l’ha dit, “e sò rastel da liam a mostra soa ment carnal. E damentre ch’it lo vëdde coma ch’as daga da fé për rastlé le paje, le buscaje e la póer dal paviment, pitòst che vardé a lòn ch’a dis col ch’a lo ciama da l’àut con la coron-a dël Cel an man, a l’é për mostré coma che ‘l Cel da certa gent a sia considerà mach na fàula e che le còse dë sto mond për lor a sio j’ùniche ch’a l’àbio ‘d sostansa. Ore, ël fàit che l’òm a podìa vardé nen d’àutra banda che an bass, a l’é për fete savèj che le còse d’ës mond, cand ch’a l’han podèj an sla ment ëd la gent, a pòrto via dël tut sò cheur da Dé”.

Cristiana. Alora Cristiana a l’ha dit: ‘It sùplico: Ten leugn da mi cost ëliam^[2]!”.

Antèrpret: “Cola preghiera, “a l’ha dije, “a l’é stàita lassà csì da banda tant da feje pijé 'l ruso. ‘Dame nen ëd richësse’ a l’é përnunsià mach da un an tra mila. La pì part ëd la gent a s'òcupa mach ëd le paje, dij tochetin ëd bòsch e dla póer”.

A lòn, Misericòrdia e Cristiana a son butasse a pioré e a l’han dit: “Belavans, tròp soens a l’é parèj”.

Cand l’Antèrpret a l’avìa mostraje lolì, a l’ha faje intré ant la mej stansia dla ca (a l’era na stansia motobin particular). Parèj a l’ha ordinaje ‘d vardesse dantorn e vëdde se ambelelì a podèisso trové cheicòsa d’util. A son vardasse dantorn për un pò ma a-i era nen da vëdde lì meno che ‘n gròss aragn an sla muraja, ma ‘d lolì a l’han fane gnun cont.

Misericòrdia.

Alora Misericòrdia a l’ha dit: “I vëddo pa com a podrìa sërvime”. Ma Cristiana a l’é restass-ne ciuto.

Antèrpret.

Ma l’Antèrpret a l’ha dit: “Bèica ‘ncora”. Alora chila a l’ha beicà torna, ma a l’ha dit: “Ambelessì a-i é nen, con l’ecession d’un brut aragn ch’a stà tacà an sla muraja”. E chiel a l’ha replicà: “An costa stansia spassiosa i l’avrìa donca mach n’aragn?”. Alora ‘d lerme a son ëvnuje ant j’euj ëd Cristiana, e chila a l’ha dit: “Vera, monsù, an efet a-i në j’é pì che un d'aragn. Pì ‘d lòn, a-i é d'aragn dont ël tòssi a fà ‘d ravagi bin ëd pì che col-lì a pòrta con chiel”.

L’antèrpret, anlora, l’ha vardala con binvolensa e a l’ha dije: “It l’has dit la vrità”. Lolì a l’ha fàit ëvnì rossa Misericòrdia e le masnà a son quatasse la fàcia, përchè tuti a l’avìo comensà a comprende l’enigma”.

Anlora l’Antèrpret ancora a l’ha dit: “A l’é coma la laserta, ch’as peul ciapesse con le man, ma ch’a l'é bon-a a intré fin-a ant ij palass dël rè^[3]. E përchè lolì a l’é stàit ëscrivù, se nen për mostreve che, malgré ch’i sie pien dël tòssi dël pecà, i peule, con la man ëd la fede, ciapé e abité ant la mej stansia ch’a aparten a la ca dël Rè là dzora?”.

Cristiana. “I l’hai pensà,” a l’ha dit Cristiana, “a cheicòsa coma cola-lì, ma i la podìa pa imaginé. Mi i pensava che nojàutri i soma coma d’aragn, e ch’i smijoma coma ‘d creature grame, a fà nen s’i stoma an chèica bela stansia; ma che, parèj 'd cost’aragn, na creatura velenosa e malèfica, noi i l’avìo da ‘mprende coma comportesse con fede. Lolì a l’é nen ëvnume an ment. Pura, col aragn as ten a cola muraja con soe piòte,e, com i vëddo, a stà ant la mej stansia dla ca. Dé a l’ha fàit nen a dzoneus”.

Alora tuti a smijavo esse content, ma ‘d lerme a stasìo ant ij sò euj. Pura a son vardasse l’un l’àutr e a son ëdcò prostërnasse dë ‘dnans ëd l’Antèrpret.

Chiel a l’ha peui mnaje ant n’àutra stansia anté ch’a-i era na ciossa con ij sò pipì, e a l’ha dije dë sté a beicheje bin. Parèj un dij pipì a l’é andàit al bassin për bèive, e minca vira ch’a beivìa a aussava soa testa e ij sò euj al cel. “Vëddeve,” chiel a l’ha dit, “lòn ch’a fà cost pcit pipì. Amprende da chiel a ‘rconòsse da ‘ndova ch’a rivo vòstre grassie, an arseivendje vardand an àut. Vardé peui ancora bin”.

Anlora a l’han falo e a l’han armarcà coma che la ciossa a comunica con ij sò pipì an quatr manere^[4]. Un: a l’ha n’arciam comun ch’a deuvra për tut ël di. Doi: a l’ha n’arciam ëspecial ch’a dovra mach an chèich’ ocasion. Tre: A l’ha ‘n cant ëd cova. E quatr, a la fin, a l’ha ‘n crij d’alarma.

Antèrpret. “Ore,” chiel a l’ha dit, “paragoné costa galin-a con tò Rè, e costi pipì con ij sò fieuj ubidient. Përché Chiel a l’ha ij sò métod, ch’a deuvra anvers ëd soa gent. Con sò arciam comun Chiel a dà nen; con sò arciam ëspecial Chiel a l’ha sempe cheicòsa da dé; a l’ha ‘dcò na vos pì bassa për coj ch’a son sota ‘d soe ale; e a l’ha ‘n crij për dé l’alarma cand ch’a vëdd ël nemis ch’a riva. I l’hai sernù, mie care, ‘d mneve ant la stansia andova ch’a son còste ròbe, përché ch’i seve ‘d fomne e a son fàcil për vojàutre”.

Cristiana: “Éh, monsù,”a l’ha dit Cristiana, “fane vëdde ‘d pì, s’it peule”.

Parèj a l’ha faje intré ant ël massatòjo, anté che ‘n maslé a l’era ‘n camin ëd massé na feja. E, vardé, la feja a l’era chieta e a acetava soa mòrt con passiensa. Alora l’Antèrpret a l’ha dit: “I l’eve da ‘mprende da costa feja a patì e a soporté ij tòrt sensa ‘d mormorassion e ‘d lamente. Vardé coma ch’a pija soa mòrt an silensi e, sensa obiession; a tòlera che dcò soa pel a sia tirà sù an sj’orije. Tò Rè at ciama Soa feja”.

Dòp sossì, chiel a l’ha mnaje an sò giardin, andova ch’a-i era na varietà granda ‘d fior. E a l’ha dije: “Vëdde-ne tute coste fior?”. Alora Cristiana a l’ha dit: “Éh”. Peui chiel a l’ha ‘ncora dije: “Vardé, le fior a son diverse për statura, qualità, odor e virtù, e a-i në j’é cheidun-a mej che j’àutre. E peui, andova che ‘l giardiné a l’ha butaje, lì a stan; e a ruso pa l’un-a con l’àutra”.

Ancora, a l’ha faje intré an sò camp, ch’a l’avìa sëmnalo con gran e melia; ma, cand ch’a l’han beicà, le punte ‘d tut a j’ero stàite tajà, mach la paja a l’era restà. Chiel a l’ha torna dit: “Cost teren a l’era stàit andrugià, laurà e sëmnà; ma lòn ch’i l’oma da fé con lòn ch’a l’é restaie?”. Anlora Cristiana a l’ha dije: “Brùsne ‘n pò e dël rest fane dla pàuta”. Alora l’Antèrpret a l’ha torna dit: “Ël frut ch’it vëdde a l’é lòn ch’it sërche, ma se ‘l frut a manca, anlora ti’t lo condane al feu e a esse scarpisà da la gent. Pijte varda che an lolì ti’t condane pa ti midem”.  

Anlora, cand ch’a son tornà antëcà, a l’han armarcà un pcit pitoross con un grand aragn an boca. Anlora l’Antèrpret a l’ha dit: “Vardé-sì”. Parèj a l’han vardà, e Misericòrdia a l’é stupisse. Ma Cristiana a l’ha dit: “Darmagi për n’oslin coma ‘l pitoross; chiel a l’é n’osel pì che vàire d’àutri ch’a-j pias d’avèj na certa familiarità con l’òm! Mi i pensava che lor a vivo ‘d frise ‘d pan o d’àutre ròbe nossente. Adess am pias pes ëd lòn ch’am piasìa d’anans!”.

Peui l’Antèrpret a l’ha replicà: “Cost pitoross a l’é ‘l simbol motobin convenient ch’a rapresenta chèich cristian professant, përchè cand ch’i-j vardoma a son tanme cost pitoross, grassios për la nòta, ‘l color e ‘l portament; a smijo ‘dcò d’avèj ‘n grinor grand për ij professant sincer e, dzortut, a l’han anvìa d’asociesse e sté ‘n soa compagnìa ‘d lor, coma s’a podèisso vive dle frise dl’òm brav. A pretendo ‘dcò che, për cost motiv, ëd frequenté le ca dij divòt e ij randevó ‘d Nosgnor. Ma cand ch’a son daspërlor coma ‘l pitoross, lor a peudo ciapé e divoré d’aragn, a peudo cangié soa dieta, bèive perversità e travondé ‘l pecà coma d’eva”.

Parèj, cand ch’a son ëstàit torna antëcà e la sin-a ancora a l’era nen pronta, Cristiana a l’ha ciamà che l’Antèrpret a mostrèissa e a contèissa d’àutre còse ch’a son d’utilità.

Alora l’Antèrpret a l’é anandiasse a dì: “Quant pì a l’é grassa la treuja, tant pì chila a l’ha l’anvìa dla pàuta; quant pì grass a l’é ‘l beu, tant pì con gòj a va al masel; e quant pì san a l’é l’òm goregn, tant pì a l’ha n’inclinassion al mal.

A-i é n’anvìa dle fomne ‘d mostresse linde e bele; e a l’é na còsa agreàbil esse soagnà con lòn che a j’euj ëd Nosgnor a l’é ‘d gran valor.

A l’é pì belfé ‘d vijé un-a o doe neuit, che vijé për n’ann antregh: parèj a l’é pì belfé për un, l'ancaminé a professé bin soa Fej, che arziste coma ch’as deuv fin-a a la fin.

Minca capitani d’un bastiment, cand ch’a-i é tempesta, a camperà volenté an mar lòn ch’a l’é dël valor pì pcit ant la nav. Ma chi é-lo ch’a camperà an mar për prim ël mej ch’a l’ha? Gnun, se nen chi ch’a l’ha pa tëmma ‘d Dé.

Në squars a farà andé a fond na nav, e un pecà a dëstruerà ‘l pecator.

Chi ch’as dësmentia ‘d sò amis a l’é malarconossent anvers ëd chiel; ma chi ch’as dësmentia ‘d sò Salvator a l’é spietà anvers ëd soa ànima.

Chi ch’a viv ant ël pecà e a sërca la felicità al dëdlà a l’é coma chi ch’a sëmna d’erba grama e a pensa d’ampinì ‘l grané ‘d gran o d’òrdi.

Se un a veul vive coma ch’as deuv, ch’as pòrta sempe dré sò di darié e ch’as në fasa sò compagn.

Ël  ciosoné e ‘l cangiament ëd pensé a l’é na dimostrassion che ‘l pecà a l’é ant ël mond.

Se ‘l mond, che Dé a ‘nlùmina, a l’é considerà na ròba ‘d valor da l’òm, lòn ch’a l’é ‘l Cel, che Nosgnor a làuda? Se la vita, ch’a l’é compagnà da csi tanti sagrin, an n’é csì cara, còs a podrìa esse la vita lassù?

Tuti a smijo pront a laudé la bontà dl’òm, ma chi ch’a l’é, coma ch’a dovrìa esse, ch’a làuda la bin pì granda, bontà ‘d Nosgnor?

A l’é ràir ch’is butoma a tàula për mangé sensa consumé o vansé cheicòsa; parèj, an Gesù Crist, a-i é pì ‘d mérit e giustissia ‘d lòn che ‘l mond antregh a n’àbia da manca.

Cand che l’Antërpret a l’ha finì ‘d parlé, a l’ha portaje torna an ël giardin e a l’ha faje vëdde n’erbo che andrinta a l’era tut mars e andà, e pura a chërsìa e a l’avìa ‘d feuje. Alora Cristiana a l’ha dit: “Còs é-lo ch’a veul dì lolì?”. “Cost erbo,” a l’ha dije chiel, “che da fòra a smija bon ma ch’a l’é mars andrinta, a peul esse comparissionà a coj ch’a stan ant ël giardin ëd Nosgnor e che, con la boca a parlo bin ëd Nosgnor, ma che an efet a fan nen për Chiel. Soe feuje a son bele, ma sò cheur a l’é bon a nen, e a serv mach për fé da mëccia a la polvëriera dël diav.

Sin-a con l’Antërpret

Ora che la sin-a a l’era pronta, la tàula parià e tut sistemà an sla tàula, a son setasse e, dòp che un a l’ha rendù grassie, a l’han mangià. L’Antërpret, ëd sòlit, a intërtnisìa ij sò òspit con ëd mùsica durant ij past, parèj ij menestrej a sonavo. A-i në j’era un ch’a cantava, e a l’avìa na vos motobin bela. Soa canson a l’era: “Mè sostegn a l’é Nosgnor; / A l’é Chiel ch’am nuriss ël cheur; / che mai a podrìa mancheme, / se a Chiel i fido mè avnì?”.

Terminà ch’a l’era ‘l cant e la mùsica, l’Antërpret a l’ha ciamà a Cristiana lòn ch’a l’avìa cissala a l’inissi a ‘ntërprende la vita dël Pelerin.

Cristiana a l’ha rëspondù: “An sle prime, i l’hai pensà ‘d parte ‘dcò mi përchè i l’avìa ‘n dolor ancreus për la pèrdita ‘d me marì, ma lolì a l’era nen d’àutr che n’afession natural. Peui, apress ëd lòn, a l’é vnume an ment ij sagrin e ‘l pelerinagi ‘d mè marì e ‘d coma i j’era comportame da fòla për buteje d’antrap. Parèj ‘n gran’ sens ëd colpa a l’ha pijà possess ëd mia ment ch’a l’avrìa rablame ant la pàuta. Al moment che la providensa a l’ha vorsù, i l’hai fàit un seugn ch’a l’ha mostrame che me marì a stasìa bin e ch’a l’era content, e peui i l’hai arseivù na litra dl Rè ‘d col pais anté che mè marì a sta e ch’am anvitava a argionz-lo. Ël seugn e la litra a l’han donca ‘nfluensà mia ment, ch’a l’han fòrt cissame a antërprende cost viage-sì”.

Antërpret: “Ma has-to ‘ncontrà d’oposission anans ëd parte?”.

Cristiana: “Si. Un-a ‘d mie vzin-e, Madama Tëmrosa (ch’a l’è parent ëd col ch’a l’avìa provà a fé artorné Cristian a ca, për tëmma dij leon). Chila a l’ha dël tut anganame, disand che cola che chila a considerava n’aventura dësperà a fussa sensa sens. A l’ha fàit ëd tut për dëscorageme dal parte, armarcand che mè marì arlongh la stra a l’avìa afrontà ‘d dificoltà afrose. Malgré tute j’ostrussion che Tëmrosa a l’ha butame ‘dnans, i son riussìa a arzistje pro bin. Tutun, un seugn ch’i l’hai fàit a l’ha motobin dësturbame. I l’hai seugnà doi tipo con na ghigna dzagreàbil che, scond mi, a complotavo për feme falì ant mè viage. Cost seugn am sagrin-a ‘ncora. Vera, a l’é ‘n pensé ch’am bandon-a mai e ch’am fà avèj tëmma che minca na përson-a ch’i ‘ncontro a podrìa feme dël mal o dëstrademe da mè camin. I l’hai da confëssé, mè signor, bele se i vorìo che gnun a lo savèissa, che an tra cost leugh e la pòrta ch’a l’ha fane passé ant la vìa, i soma stàite agredìe con violensa, tant da dovèj crijé ‘Amassidi!’. E i doi ch’a l’han agredine a j’ero pròpi coma coj ch’i l’avìa vëddù an mè seugn”.

Antërpret. Alora l’Antërpret a l’ha dit: “It l’has comensà bin, ma tò avnì a sarà grand e glorios^[5]”. Peui chiel a l’é adressasse a Misericòrdia e a l’ha dije: “E ti? Còsa ch’a l’ha cissate a ven-e ambelessì, mia cara?”. Misericòrdia, contut, a l’é dventà rossa e a tërmolava ‘n pò. Për un pò a l’é parèj restass-ne cheta, ma chiel a l’ha dije: “Gnun-e tëmme! Chërd mach, e dì lòn ch’it l’has ant ël cheur”.

Misericòrdia. Parèj a l’é anandiasse a parlé: “An vrità, signor, mia mancansa d’esperiensa a l’é lòn ch’am dà l’anvìa dë sté ciuto. I l’hai ‘dcò tëmma che për lòn i riessa nen a ‘rziste fin-a a la fin. I l’hai gnun segn o vision da podèj contè coma ch’a l’ha avuje mia amisa Cristiana, nì i sai lòn ch’a veuja dì pioré për avèj arfudà ‘l consèj ëd coj ch’a l’ero ‘d parent savi”.

Antërpret: “Lòn ch’a l’era, donca, cara mia, lòn ch’a l’ha cissate a fé lòn ch’it l’has fàit?”.

Misericòrdia. “Bah, a l’era che cand nòstra amisa-sì a stasìa ‘mbagagiand për andess-ne da nòstra sità, mi e n’àutra fomna i soma andàite për asar a trovela. Parèj, i l’oma tambussà a soa pòrta e i soma intrà. Cand ch’i soma intrà e i l’oma vëddù lòn che chila a fasìa, i l’oma ciamaje lòn che chila a ‘ntëndèissa fé. A l’ha dine ch’a l’era stàita ciamà për andé da sò marì. Peui a l’é aussasse e a l’ha dine d’avèj vëddulo ant un seugn, ch’a l’avìa residensa and un leugh bisar an tra j’inmortal, ch’a l’avìa an sla testa na coron-a, ch’a sonava l’àrpa, ch’a mangiava e beivìa a la tàula ‘d sò Prinsi e ch’a cantava ‘d làude a Chiel për avèjlo portà lì, e vìa fòrt. Ora, damentre che chila an contava coste ròbe, i l’hai sentì coma se mè cheur am brusèissa ‘ndrinta. Alora i l’hai dit an tra mi e mi: se lolì a l’é vera, i son dispòsta a chité mè pare e mia mare e la tèra ‘d mia nassensa e, s’i peudo, i andrai con Cristiana. Parèj i l’hai ciamaje ‘d dime ‘d pì dla vrità ‘d coste ròbe e s’a l’avèissa consentì che mi i fussa soa compagna durant sò viage. Antlora i l’avìa capì che an nòstra sità a-i era pì nen la manera ‘d resteje, se nen con ël perìcol ëd la ruin-a. Tutun, i son partìa con ël cheur grev, nen përchè i fussa non dispòsta a parte, ma përchè sì tanti ‘d me parent a sarìo restà ‘ndré. I son vnùa con tut mè cheur e, se mi i lo peudo, i andrai con Cristiana da sò marì e da sò Rè”.

Antërpret: “Toa partensa a l’é bon-a përchè ch’it l’has chërdù a la vrità. Ti’t ses coma Rut, che për ël grinor ch’a l’avìa për Naomi e al Signor sò Dé, a l’avìa chità pare e mare e la tèra ‘d soa nassensa për seurte e andé da ‘n pòpol ch’a l’avìa pa conossulo anans.

“Che Nosgnor, Dé d'Israel, ch'it l'has trovaje 'd sosta sota soe ale, a peussa arcompensete bin pì dëdlà 'd tut ël bin che ti 't l'has fàit^[6]!”.

Ora che la sin-a a l’era a la fin e ch’as prontavo për andé a deurme, le due fomne e le masnà a l’han arseivù na stansia për un.

Ore, cand che Misericòrdia a l’era ‘nt sò let, a riussìa pa a deurme për la gòj, përchè adess ij sò dubi d’avèj arseivù nen, a l’ero stàje a la fin ëslontanà pì che mai. Parèj a l’é restà cogià an benedisend e laudand Nosgnor, ch’a l’avìa faje ‘n tal favor.

Netià, sigilà e arvëstìe

Dla matin, a son aussasse a l’alba e a son prontasse për la partensa, ma l’Antèrpret a l’ha vorsù ch’as fërmèisso ‘ncora ‘n pò, “përchè,” a l’ha dije, “da cost pòst i l’eve da parte ‘d manera ordinà”. Peuj a l’ha dit a la giovnëtta ch’a l’avìa dovertaje la pòrta dla ca la prima vira: “Faje passé prima dal bagn ch’a-i é ant ël giardin, e lì faje lavé e mondé da la tèra ch’a l’han tirà sù an sò viagi”. Anlora Nossenta, la giovnëtta, a l’ha faje andé ant ël giardin e a l’ha mnaje al bagn. A l’ha dije che lì a dovìo lavesse e netiesse, përchè parèj a veul sò padron che le fomne ch’a l’ero andàite a soa ca a lo fèisso damentre che a ‘ndasìo an pelerinage. A son intraie e a son lavasse, lor e le masnà e a në son surtìe nen mach nëtte e frësche, ma ‘dcò motobin rinforsà e fortificà an soe gionture. A son donca surtì dal bagn tant da parësse motobin tuti pì bej ‘d cand ch’a l’ero rivà.  

Cand ch’a son artornà dal giardin anté ch’a-i era ‘l bagn, l’Antèrpret a l’ha osservaje con atension e a l’ha dije: “I seve bele coma la lun-a”. Peui a l’ha fàit rivé ‘l cacèt ch’a l’era dovrà për marché coj ch’a l’ero stàit lavà an sò bagn. A l’han portaje ‘l cacèt e l’Antërpret a l’ha butà soa marca an sù 'd lor përchè a fusso arconossùe ant ij leugh anté ch’a l’avìo ‘ncora da andé. Ore, col segn a marcava e rapresentava ‘l contù e la significassion ëd la Pasca che ij fieuj d’Israel a l’avìo selebrà cand ch’a l’ero surtì da la tèra d’Egit^[7]. Col segn a l’ha butajlo an sla front. Cost segn a l’ha giontà tant da pì a soa blëssa ‘d lor, përchè ch’a l’era n’ornament a soa facia. A l’ha giontà ‘dcò tant a soa noblëssa e a rendìa sò aspet pì simil a col ëd j’àngej.

L’Antèrpret a l’ha ‘ncora dit a la giovnëtta ch’a sërvìa coste fomne: “Va ant la sala dle vëstission e pòrta ‘d ròbe për coste përson-e. Parèj a l’é andaje e a l’ha tirà fòra ‘d veste bianche e a l’ha butaje dë ‘dnans ëd chiel. A l’ha comandà a cole fomne e masnà ‘d butess-je adòss. A l’ero ‘d lin fin, bianch e net. Cand che le fomne a son ëstàite adornà parèj, a son fin-a ësbaruvasse përchè a riussìo nen a vëdde che l’istessa glòria a l’era stàita conferìja a tut’ e doe e a pensavo che l’un-a a fussa motobin pì bela che l’àutra. Ore, donca, a comensavo a stimesse l’un-a l’àutra mej che coma ch’a l’ero. “Ti ’t ses pì bela che mi”, a l’ha dit l’un-a, “e ti ’t ses pì grassiosa che mi”. Ëdcò ij fiolin a l’ero restà stupì ‘d coma ch'a l’ero stàit vestì.

L’Antèrpret a l’ha peui ciamà un dij sò servent, un Gran-cheur, e a l’ha daje l’órdin ‘d pijé spa, elm e scu. “Pija coste mie fije”, a l’ha dije, “e menje a la ca ciamà Bela, anté ch’as pijeran apress un pò d’arpòs”. Parèj, col-lì a l’ha pijà soe arme e a l’é andàit anans ëd lor. E l’Antèrpret a l’ha dit: “Che Dé av benedissa!”. Ëdcò coj ch’a apartnìo a la famija a l’han congedaje con motobin ëd bon vot. Parèj a son andàit anans an sò camin ëd lor e a cantavo:

Cost leugh a l’é stàit nòst ëscond camin:
ambelessì i l’oma vëddù e sentù ‘l divin,
coj segret che për età stërmà
a tanti cheur a son ëstàit scondù.

Ël rastel da liam, l’aragn, la galin-a,
ëdcò ‘l pipì con soa lession divin-a,
a l’han mostrame: i veuj conformeme
e a costa dotrin-a dedicheme.

Ël maslé, ‘l camp e ‘l giardin,
ël pitoross con sò destin;
l’erbo mars con soa sòrt,
am dan d’argoment ëd pèis e fòrt.

A vijé e preghé am cisso sempe,
a esse sincer an minca mè fé,
a porté minca di mia cros
e serve Nosgnor con timor e vos.

Nòte

1. Maté 21:29: “ 'I veuj nen andeie'. Peui, nopà, a l'é pentiss-ne e a l'é andaje”.
2. Proverbi 30:8-9 - “Ten leugn da mi la faussità e la busiardarìa, dame nen nì miseria nì richëssa, ma fame avèj ël giust ch'i l'hai damanca, ⁹përchè, na vòta pasiame, mi 't arnega pa e i disa: ‘Chi é-lo Nosgnor?” Opura, butà ant lë bzògn, ch'im buta nen a robé e i dzonoro 'l nòm ëd Dé”.
3. Proverbi 30:28.
4. Maté 23:37 - “Gerusalem, Gerusalem, ch’it masse ij profeta e ch’it làpide a rocassà coj ch’at son mandà: a l'é vàire ch’i l’avrìa vorsù raduné toe masnà, coma la ciossa a sambla ij sò polastrin sota soe ale e i l’eve pa lassamlo fé”.
5. Giòb 8:7 - “Antlora tò boneur d'anans a smijerà fin-a cit, përchè la fortun-a ch’it l’avras ant l'avnì a në sarà pì gròssa ‘ncora”.
6. Ruth 2:11-12 - “Boz a l'ha rësponduje: "A l'han bin dime tut lòn ch'it l'has fàit për toa mare-madona dòp la mòrt ëd tò marì e coma ch'it l'has chità tò pare, toa mare e toa patria për ëvnni da mia gent, ch'it l'avìe mai conossù. Che Nosgnor, Dé d'Israel, ch'it l'has trovaie 'd sosta sota soe ale, a peussa arcompensete bin pì dëdlà 'd tut ël bin che ti 't l'has fàit!".
7. Surtìa 13:8-10 - “Ant ël setim di it l’has da dé a tò fieuj costa spiegassion: “Sossì a n'arciama a la ment lòn che Nosgnor a l’ha fàit për mi quand ch’i l’hai chità l’Egit”. Costa festa ‘d minca n’ani a sarà për vojàutri un segn visìbil, tanme na marca an sla man o an sla front. Ch’av fasa arcordé sèmper ëd declamé lòn che Nosgnor a l’ha mostrane: “Con man fòrta Nosgnor ha l’ha tirave fòra da l’Egit”. Për ësto motiv osservé minca n’ani costa istitussion ant ël di fissà”.