Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-19

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21

33. Con ij bërgé dle Montagne dle Delìssie

Mostrà ch’a l’avìo sò coragi contra ‘l Castel dël Dubi e massà ‘l Gigant Dësperassion, la companìa a l’é andàita anans. A son rivà parèj a le Montagne dle Delissie, andova che Cristian e Sperante a l’ero già arpatasse con le ròbe bon-e ch’a-i ero. A son ëdcò fasse amis con ij bërgé dël leu, ch’a l’han arseivuje bin volontnté a le Montagne dle Delissie, coma ch’a l’avìo fàit anans con Cristian.

Ore, cand che ij bërgé a l’han vëddù la gran companìa ch’a ‘ndasìa dré ‘d monsù Gran-Cheur (përchè lor a lo conossìo bin), a l’han dije: “Brav monsù, i l’eve pròpi na gran’ companìa ch’iv pòrte dré! Dine: andova ch’i l’eve ancontrà tuta cola gent?”.

Alora monsù Gran-Cheur a l’ha replicà: “Prima 'd tut, a-i é sì Cristiana con sò séguit: sò fieuj e soe fomne ‘d lor che, coma an chèr, a séguito la drita via e as ten-o al giust camin dal pecà a la grassia, diversament a sarìo pa ambelessì. Peui a-i ven Onestà, vnùit an pelerinagi. A-i é 'dcò Sopeta, che, im n'ancalo a dì, a l'ha 'n cheur sincer; e parèj ëdcò Mentfiaca, ch'a vorìa nen esse lassà 'ndré. Apress ëd lor a riva 'dcò monsù Dëscorament, con soa fija Pavorosa. Podom-ne esse tuti ospità ambelessì o dovom-ne andé pì anans? Dine sù còsa i podoma conté".

Bërgé.

Anlora ij bërgé a l’han dit: “A l’é na companìa ch’a dà pròpi gòj. I seve ij bin-ëvnù da nojàutri, përchè i prëstoma assistensa sia ai déboj che ai fòrt; nòst Prinsì a l’ha a cheur che noi i faso dël bin fin-a ai pì cit dij sò frej^[1]. L’anfërmità a sarà mai n’ostacol a nòstra soèn”.

A l’han dun-a ‘mnaje a la pòrta dël palass, e peui a l’han dije: “Ch’a-i ‘ntra, monsù Mentfiaca! Ch’a-i ‘ntra monsù Sopeta; ch’a-i ‘ntra monsù Dëscorament, e chila, madamin Pavorosa, soa fija. Costi-sì, monsù Gran-Cheur, i-j ciamo për nòm përchè a l’han l’inclinassion a tiresse ‘ndré. Quant a vojàutri e al rest ch’a l’é fòrt, iv lassoma a vòstra libertà sòlita”. Anlora monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “Ancheuj i vëddo che la grassia a splendriss sù vòstra fàcia, e ch’i seve përdabon ij bërgé ‘d mè Signor. I l’eve pa dàit ëd posson a costa gent inferma, nì con ël fianch, nì con la spale, ma i l’eve pitòst spantià dë ‘dnans ëd lor dle fior an sla stra dël palass, pròpi coma ch’as deuv fé^[2]”.  

Parèj, ij fràgil e ij déboj a son intrà, e monsù Gran-Cheur e j’àutri a son andaje dré. Cand che ‘dcò lor a son setasse, ij bërgé a l’han dit a coj ch’a l’ero pì déboj: “Ëd còsa ch’i l’eve anvìa? Përchè,” a l’han dit, “tute le còse a l’han da esse tratà sì për sosten-e ij déboj, ma ‘dcò për l’amonission dj’indissiplinà”.

Parèj a l’han prontaje ‘n disné gròss con ëd mangé fàcil a digerì, e ch’a l’ero piasose al palà e nuritose. Apress dël disné, tùit a son andàit a deurme an soe stansie.

Rivà ch’a l’era la matin, sicoma che le montagne a l’ero àute e ‘l ciel seren, e përchè ch’a l’era la costuma dij bërgé ‘d mostré ai pelerin, anans ëd soa partensa, chèich rarità, cand ch’a l’ero pront e arpatà, ij bërgé a l’han portaje ant ij camp, e a l’han mostraje lòn che na vira a l’avìo mostrà a Cristian.

A l’han donca mnàje a chèich leu neuv. Ël prim a l’era Mont Maravija, da ‘nté lor a l’han beicà e a l’han vëddù an lontanansa n'òm ch'a fasìa socrolé le colin-e con soe paròle. Anlora a l'han ciamaje ai bërgé lòn ch'a vorìa dì lolì. E lor a l'han rësponduje che col òm a l'era 'l fieul ëd Grassia-Granda, ch'as peul les-ne ant la prima part dël "Camin dij Pelerin", e ch'a l'é stàit butà sì për mostré ai pelerin coma, con la fede, as peul fé tombé o bogé da sò camin le dificoltà ch'a 'ncontro^[3].

Alora monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “I lo conòsso, a l’é n’òm ëstrasordinari e vajant”.

Peui a l’han ëmnaje ant n’àutr leu, ciamà Mont Nossensa e lì a l’han vëddù n’àutr òm vestì tut ëd bianch, e d’àutri doi òm, ciamà Pregiudissi e Malaveuja ch’a-j campavo adòss ëd pàuta sensa mai ‘n moment ëd rechie. La pàuta, contut, e tut lòn ch’a-j campavo a còl, a sghijava giù ‘d soa vestimenta e a restava sempe neta coma se la pàuta a-j fasèissa nen. Alora ij pelerin a l’han dit: “Lòn ch’a veul dì lolì?”. Ij bërgé a-j rëspondo: “Ël nòm ëd cost òm a l’é Divòt, e cola vestimenta bianca a l’é la marca dla nossensa ‘d soa vita. Ore, coj ch’a-j campo adòss dla pàuta a son coj ch’a l’han an ghignon che chiel a fasa dël bin; ma, coma ch’i vëdde, la pàuta as taca nen a soa vestimenta ‘d lor. Parèj a l’é ‘d col ch’a viv an cost mond ant na vera nossensa. A fà nen chi ch’a sio coj ch’a vorìo sporché d’òm parèj. Fatiga sgairà, përchè Dé, passà col temp curt, a farà che soa nossensa ‘d lor a sàuta fòra parèj dla lus, e soa giustissia coma ‘l mesdì”.

Peui a l’han ëmnaje al Mont ëd la Carità, anté ch’a l’han mostraje n’òm ch’a l’avìa ‘n fagòt dë stòfa dëstèis dë ‘dnans ëd chiel. A l’era pien dë stòfa, che chiel a tajava e a confessionava për fé ‘d vestì për ij pòver ch’a l’avìa dantorn. Pura, sò fagòt mai a së sveuidava dë stòfa. Anlora a l’han dit: “Còsa ch’a vorìa esse lolì?”. “Lolì,” a l’ha dit ij bërgé, “a l’é për mostreve che chi a l’ha a cheur ëd giuté ij pòver, a mancherà mai ‘d lòn ch’a-j serv për felo. A l’é coma la fogassa che la vidoa a l’avìa dàit al profeta, dont la farin-a a vnisìa mai a manché an soa èrca da pan”.

A l’han ëdcò mnaje ant un leugh andova ch'a l’han vëddù un Gadan e un Sensa-Giudissi ch'a lavavo n'òm brut e spòrch con l'antension ëd rendlo net, ma pì ch'a lo lavavo, pì chiel a vnisìa esse maunèt. Anlora a l'han ciamà ai bërgé lòn ch’a vorìa dì lolì. E lor a l'han rëspondije: 'Parèj a sarà për l'òm ëd gnun cont; tùit ij mojen dovrà për deje na bon-a arputassion, a la fin, a serviràn mach për felo na vira 'd pì abominèivol. Parèj a l'era për ij Farisé, e parèj a sarà për minca n’ipòcrita”.

Alora Misericòrdia, la fomna ‘d Maté, a l’ha dit a Cristiana, soa mare: “Mare, i vorìa, s’à l’é possibil, ëd vëdde col përtus ant la colin-a, che ‘d sòlit a l’é ciamà la stra secondaria për l’anfern. Anlora soa mare a l’ha dijlo ai bërgé e lor a l’han ëmnaje a la pòrta ‘d col përtus, ch’a l’era an sël fianch ëd la colin-a. A l’han dovertalo e a son butasse a scoté le vos ch’a surtìo da lì. A l’han parèj sentù un ch’a disìa: “Che na maledission a casca dzora ‘d mè pare ch’a l’ha tratnù ij mè pè da la via dla pas e dla vita!”. N’àutr a l’ha dit: “Se mach mi, për salvé mia vita, i fussa stàit fàit a tòch anans ëd perde mìa ànima!”. N’àutra a l’ha dit: “S’i dovèissa vive n’àutra vira, i l’avrìa bin arnegà mia vita, pitòst che rivé an cost pòst tant afros!”. Peui a l’é 'ncapità coma se, për la pàu, la tèra midema a l’avèissa fàit ëd gëmm e tërmolà sota ij pé ‘d costa fomna giovo. Parèj chila a l’é sbiancà ant la facia e a l’é andass-ne tërmoland, disend: “Ch’a sia benedì l’òm o la fomna ch’a son ëstàit liberà da cost pòst afros”.

"Cand che ij bërgé a l'han faje vëdde tute ste ròbe, a l'han torna mnaje al palass e a l'han butaje a disposission lòn che la cà a podìa përmëtt-se. Ma Misericòrdia, ch'a l'era giovo e an condission, a l'avìa anvìa 'd na ròba ch'a l'avìa vëddù ambelelì, ma ch'a l'avìa onta a ciamé. Alora soa madòna a l'ha ciamaje coma ch'a stasìa, përchè a smijava ch'a stèissa pa bin. Misericòrdia a l'ha rësponduje: "A-i é në specc ant la stansia a mangé ch'i peudo nen gavemlo da la testa. S'i peuss nen avèjlo, i l'hai tëmma ch'i podrìa perde la masnà. Alora soa madòna a l'ha dije: "I parlerai con ij bërgé 'd lòn ch'it veule, e lor at diran nen che 'dnò". Ma chila a l'ha rëspondù: "I l'hai vërgògna che coj òm a sàpio ch'i l'hai anvìa 'd na ròba coma cola-lì". "Nò, fija mia", a l'ha replicà, "a l'é pa na vërgogna, ma na virtù avèj anvìa 'd na ròba parèj". Alora Misericòrdia a l'ha dit: "S'a l'é parèj, mare, për piasì, ciamje ai bërgé s'a son dispòst a vend-mlo".

Ore, col ëspecc a l’era un an tra mila. Ant na manera a ‘rfletìa precis la fisionomìa ‘d na përson-a, ma s’as lo dovrava da n’àutra angolassion, a mostrava un ch’a l’avìa la smijansa al Prinsi midem dij pelerin. Vera, i l’hai parlà con coj ch’a lo peudo dì, e che, vardand-se an col ëspecc, a l’avìo vëddù la coron-a dë spin-e an soa testa. A l’han ëdcò vëddù ij përtus an soe man, ant ij sò pé e an sò costat. A-i é pròpi na tal ecelensa an col ëspecc ch’a lo mostrerà a cheidùn ch’a l’àbia anvìa ëd vëdd-lo, sia viv che mòrt; sia an tèra che an cel; sia ant lë stat d’umiliassion che ‘d soa esaltassion; sia che chiel a ven-a për patì che për regné^[4].

Cristiana a l’é donch andàita an dëspart dai bërgé (ora ij nòm dij bërgé a son: Conossensa, Esperiensa, Vigilansa e Sincerità); e a l’ha dije: “A-i é un-a dle mie nòre, na fomna ‘d bon-a famija, ch’i chërdo ch’a l’àbia n’anvìa granda ‘d cheicòsa ch’a l’ha vëddù an costa ca; e ch’a pensa ch’a podrìa fin-a perde soa masnà, se vojàutri i-j dise che ‘d nò”.

Esperiensa: “Ciàmla, ciàmla mach! Chila a l’avrà ‘d sicur lòn ch’a podrà giutela”. A l’han donca ciamala e a l’han dije: “Misericòrdia, còs é-lo lòn ch’it veule?”. Anlora chila a l’é vnùa rossa e a l’ha dit: “Lë specc grand ch’a l’é pendù ant la stansia a mangé”. Parèj Sincerità a l’é ‘ndàit ëd corsa a pijelo e, con un consentiment gioios, a l’han dajlo. Peui chila a l’ha chinà la testa, dije mersì e a l’ha dit: “Da lolì adess i sai ch’i l’hai trovà favor e grassia con vojàutri”.

Peui a l’han ëdcò daje a j’àutre fomne lòn ch’a vorìo, e ai sò marì comendassion grande për avèj, con Gran-Cheur, massà ‘l Gigant Dësperassion e dësblà ‘l Castel dël Dubi. Al còl ëd Cristiana ij bërgé a l’han ëdcò butà na colan-a, e l’istess a l’han fàit con soe quatr nòre, ch’a l’han ëdcò arseivù d’orcin e ‘d coefe pressiose da butesse an testa.

Cand peuj a l’han avù l’anvìaëd parte, a l’han podù andess-ne an pas, ma a l’han pa daje j’amonission che na vira a l’avìo dàit a Cristian e a sò compagn, e lolì për la rason che con lor a-i era monsù Gran-Cheur, ch’a conossìa bin ël teren e ch’a l’avrìa chiel faje comprende le precaussion da pijé a l’ocasion, ëdcò cand che ëd privo as avzinèisso a lor. An efet, j'avertiment che Cristian e sò compagn a l'avìo arseivù dai bërgé a l'avìo contut già bele che dësmentiaje pròpi al moment ch'a l'avìo dovù buté an pràtica. Pròpi sto-sì a l'era 'l vantagi che costa compagnìa a l'avìa an sl'àutra.

Da lì a son andàit anans cantand, e a l’han dit:

"Vardé com a son bin dispost ij passagi
Për giuté col ch’a l’é vnùit a esse ‘n pelerin;
E com an arsèivo sensa gnun ampediment,
Noi ch'i foma 'd l’àutra vita nòstra mira e nòstra ca.

Tute le ròbe neuve ch’a l’han, a noi a-j në fan don,
Përchè ‘dcò da pelerin i podoma vive con gòj;
Su ‘d noi a svërsran ròbe sì grandiose
Ch’a mostro ch’i soma d’ pelerin daspërtut ch’i andoma".

Cand ch’a l’han chità ij bërgé, a son bin tòst rivà a leugh anté che Cristian a l’avìa rëscontrà Voltafàcia, ch’a abitava nt la sità d’Apostàsìa. Për lòn monsù Gran-Cheur, soa guida, ore a l’ha fajlo arcordé, an disand: “Sto-sì a l’é ‘l leugh anté che na vira Cristian a l’avìa ‘ncontrà Voltafàcia, ch’a portava con chiel ël caràter ëd soa arvira a le spale. E sossì i l’hai da dì al riguard ëd cost òm: a vorìa pa scoté ‘d consèj; ma cand ch’a l’é tombà, la përsuasion a lo podìa pa fërmé^[5].

Cand ch’a son rivà al leugh anté ch’as trovavo la cros e ‘l sepolcr, a l’han trovà un ch’a l’ha ordinaje ‘d beiché ‘mbelelì; ma chiel a ‘rgrignava ij dent, a l’ha pistà ij pé e a l’ha dit ch’a l’era dispòst a ‘rtorné an soa sità. Anans ëd rivé a la Pòrta, a l’avìa ‘ncontrà Evangelista, ch’a l’avìa smonusse ‘d feje l’imposission ëd le man për arportelo an sla stra giusta. Ma costa vira Voltafàcia a l’ha faje resistensa e, avend faje dëspet, a l’é scapà via dë 'dlà dla muraja e parèj a l’é scapà da soa man.

34. Vajant-për-la-Vrità

Peui a son andàit anans. E pròpi ant ël leugh andoa ch’a l’era stàit an precedensa derobà monsù Pocafede a-i era n’òm con la spa dësfodrà e con la facia ch'a sagnava. Anlora monsù Gran-Cheur a l’ha ciamaje: “Chi ses-to?”. L’òm a l’ha rësponduje parèj: “I son un dont ël nòm a l’é Vajant-për-la-Vrità. I son un pelerin e i vado a la Sità dël Cel. Ore, mentre ch’i marciavo, tre òm a l’han assautame e a l’han proponume tre còse: (1) ch’i sarìa dventà coma un ëd Lor; (2) ch’i sarìa tornà da ‘ndova mi i rivava; (3) ch’i sarìa mòrt an sël pòst. A la prima i l’hai rësponduje ch’i l’era stàit n’òm fidel e leal për tant temp e che lor a l’avrìo pa podù spetesse che ora i l’avèissa giontame a lor, da già ch’a l’ero ‘d brigant^[6]. Peui a l’han ciamame lòn ch’i l’avèissa podù dije dla sconda propòsta. Parèj i l’hai dije che ‘l leu da ‘nté mi vnisìa i l’avrìa ‘d sicur pa chitalo s’i fussa stàit bin là. Sicoma ch’i l’avìa trovalo dësconvenient e ‘d gnun profit për mi, i l’hai chitalo për ancamineme an costa stra. A la fin a l’han ciamame lòn ch’i l’avrìa podù rësponde a la tersa soa propòsta. E mi i l’hai dije che mia vita a costa csì tant ch’i l’avrìa mai dala via facilment. Pì ‘d lòn, che coj tre a l’avìo gnun drit ëd feme cole propòste, e che lolì a l’era pa sò afé. Alora coj tre, che a l’ero Testamata, Inconsiderà e Pramàtich a son volame a còl e mi i l’hai combatù për liberemne ‘d lor.

“Parèj i soma scontrasse, un contra tre, për lë spassi ‘d pì che tre ore. A l’han lassà sù mè còrp, coma ch’i vëdde, ij segn ëd sò valor, e a l’han portà ‘dcò an sël sò cheidun dël mè. A son andass-ne pròpi adess. I penso che lor a l’àbio sentù, coma ch’as dis, vòst caval ch’a cor, e parèj a son ëscapà via”.

Gran-Cheur: “Ma la situassion a l’era pitòst arzigosa, neh? Tre contra un!”

Vajant: “A l’é vera, ma ‘n pòch ëd pì a l’é gnente për col ch’a l’ha la vrità da soa banda. La Scritura, an efet, a dis: ‘Bele se n’armeja poderosa a s’acampèissa tut d’antorn ëd mi për feme guèra, mè cheur a l’avrìa gnun-e tëmme; bele s’am atachèisso, im sentirìa al sicur^[7]’. Dzor pì, i l’hai lesù che an vàire document, che n’òm sol a l’é batusse con n’armèja ‘ntrega. E vàire ch’a l’ha massane Sanson con la massëlla d’un borich^[8]?”.

Gran-Cheur. Alora la guida a l’ha dit: “Përchè ‘t l’has-to pa crijà agiùt? Cheidun a l’avrìa podù ven-e a tò socors”.

Vajant: “An efet, i l’hai crijà che mè Rè an giutèissa. I savìa che chiel a podìa sent-me e che lolì a sarìa stàit pro për mi”.

Gran-Cheur. Alora Gran-Cheur a l’ha dit a Vajant-për-la-Vrità: “Ti ‘t ses comportate ‘d manera dégna. Fame vëdde toa spa”. E chiel a l’ha mostràjla. Cand ch’a l’ha avula an man e avendla beicà për un pò, a l’ha dit: “Ah, a l’é giusta la lama ‘d Gerusalem!”.

Vajant: “Pròpi cola! Che n’òm a l’àbia un-a ‘d cole lame, con na man vàlida për masentela e l’abilità për dovrela, e a podrà cimentesse fin-a contra n’àngel. A l’ha da avèj gnun-e tëmme d’avèjla an man, se mach a riess a dovrela coma ch’as deuv. Ij sò taj as mocheran mai. A tajerà ‘d carn, d’òss, ànima, spirit, e e tut^[9]!”.

Gran-Cheur: “Ma ti ‘t l’has combatù për un bel pò. Im ciamo se ti ‘t sie pa stracate”.

Vajant: “I l’hai combatù fin-a tant che mia man a l’ha podù ambranchesse a cola spa^[10]. A l’era coma se mè brass e mia man a fussa ‘n sol tòch con cola spa, ch’a fussa chërsùa da mia man, e cand che ‘l sangh a colava da mè dij, alora i l’hai combatù con corage pì grand ancora”.

Gran-Cheur: “Ti ‘t l’has fàit bin, it l’has resistù fin-a al sangh contra ‘l pecà. Resta con nojàutri, ven drinta e seurt fòra con noi, përchè i soma ij tò compagn”.

Anlora a l’han pijalo con lor, a l’han lavaje le ferìje e daje lòn che chiel a l’avìa da manca për arpatesse. Peui a l’han continuà a marcé ansema. Ore, mentre ch’a ‘ndasìo anans, përchè Gran-Cheur a l’era pròpi content d’avèjlo con lor, da già ch’a l’era n’òm tant vajant, e përchè con lor a-i era ‘d coj ch’a l’ero fragil e débol, a l’han ciamaje vàire cose. La prima a l’era: “Da che pais venes-to?”.

Vajant: “I son ëd Terascura, ‘l pais anté ch’i son nassuie, e andova ch’a-i son ancora mè pare e mia mare”.

Gran-Cheur. “Terascura,” a l’ha dit la guida, “É-lo fòrsi col pais ch’a sta an sla còsta midema dla Sità ‘d Dëstrussion?”.

Vajant: “Éh, pròpi col-lì. Ore, ël motiv ch’i son ëvnù an pelerinagi a l’é cost-sì: Da nòstre bande a-i era un ch’as ciamava Dislavrità e chiel a l’ha contane ‘d lòn ch’a l’avìa fàit Cristian, ch’a l’avìa chità la Sità ‘d Dëstrussion. L’é a dì, coma che chiel a l’avìa chità soa fomna e sò fieuj e a l’avìa ‘ntraprendù la vita dël pelerin. A l’han contane coma che chiel a l’avìa massà ‘n serpent ch’a l’era surtì për buteje n’antrav përchè chiel as n’andèissa pa. A l’han ëdcò contane lòn che chiel a l’ha passà për rivé al leu che chiel a ‘ntendìa andé. A l’han ëdcò dine coma che chiel a l’era stàit bin arseivù ant l’abitassion dël Signor, e dzortut coma ch’a l’era rivà al gran Cancel dla Sità dël Cel. Përchè là, “a l’ha dit l’òm, “chiel a l’é stàit arseivù con ël son ëd la tromba da na companìa dë Splendrient. A l’han dine coma tute le ciòche dla Sità a sonavo a festa për deje ‘l bin-ëvnù. A-i sarìo tante d’àutre ròbe da dì a sto rësguard, ma lolì a l’é assé. Ant na paròla, col òm a l’ha contane csì bin la stòria ‘d Cristian e ‘d sò viage, che mè cheur a l’é stàit pien d’anvìa granda ‘d fé l’istess che Cristian e d’andeje dré. Mè pare e mia mare a l’han nen podù ‘mpedimlo. Parèj i l’hai chitaje, i son butame an marcia e i son rivà adess fin-a sì”.

Gran-Cheur: “Ti ’t ses passà da la Pòrta, pa vera?”.

Vajant: “Ëd sicur! Përchè l’istess òm a l’avìa ‘dcò dine che tut a sarìa stàit dël tut inùtil, s'i fussa pa passà da cola Pòrta”.

Gran-Cheur: “Varda,” a l’ha dit la guida a Cristiana, “che d’efet a l’ha avù ël pelerinagi ‘d tò marì, e ‘d coma Nosgnor a l’ha dovralo për parlé ‘d col’ esperiensa an tut ël mond!”.

Vajant: “Còsa? É-la costa-sì la fomna ‘d Cristian?”.

Gran-Cheur: “Pròpi parèj! E costi-sì a son sò quatr fieuj”.

Vajant: “Anlora, ëdcò lor a fan ël midem pelerinagi?”.

Gran-Cheur: “Si, përdabon. Lor a van dré a le pianà ‘d Cristian”.

Vajant: “Lolì a l’é ‘d gòj granda e consolassion! Coma ch’as arlegrerà chiel cand ch’a vëdrà coj ch’a l’avìo nen vorsù andé con chiel, e che adess a passo coma chiel ël Grand Cancel për intré ant la Sità!”.

Gran-Cheur: “Sensa dubi a sarà për chiel ëd consolassion gròssa, përchè se già a l’é na gòj granda vëdd-se arseivù là, a sarà na gòj ancora pì gròssa ancontré ‘dcò soa fomna e soe masnà”.

Vajant: “Ora ch’it në parle, dime për piasì cola ch’a l’é toa opinion a sto rësguard: a-i é ‘d coj ch'as ciamo se, cand ch’i saroma an cel, is podroma arconòsse l’un l’àutr”.

Gran-Cheur: “Anlora, s’a penso ch’i conòss-ran lor midem e che as arlegreran motobin dël vëdd-se an cola beatitudin, s’a penso che a conoss-ran e a faran cole còse-lì, përchè pa nen arconòsse l’un l’àutr e argiojì ‘d sò bin-esse? Disomlo an n’àutra manera: sicoma che le relassion a son nòst ëscond esse, e che a dëspariran ambelessì, përchè ch’i podoma pa rivé a la conclusion ch’i saroma na vira pì content ëd vëddje lì, che ‘d vëdde ch’an manco?”.

Vajant: “L'eve d'àutre domande da feme a propòsit ëd coma ch'i l'hai ancaminà mè pelerinagi?”.

Gran-Cheur: “Si. It ciamo: tò pare e toa mare j’er-ne content ëd vëdd-te dventé ‘n pelerin?”.

Vajant: “Pròpi nò! A l’han dovrà tùit ij mojen ch’as podrìo imaginesse për përsuad-me ‘d resté a ca!”.

Gran-Cheur: “Përchè? Còsa ch’a disìo lor contra lolì?”.

Vajant: “A disìo ch’a l’é na vita da poltron, e da già che mi i son nen portà për la pigrissia e l’indolensa, i l’avrìa mai acetà la vita dël pelerin”.

Gran-Cheur: “E che d’àutr lor a disìo?”.

Vajant: “A disìo ch’a l’é na vita motobin arzigosa, vera, la vita la pì pericolosa ch’a-j sia ant ël mond a l’é pròpi cola dël pelerin”.

Gran-Cheur: “Coma che lor a l’han pensà ‘d mostré ch’a sia tant pericolosa?”.

Vajant: “An tante vire. A l’han parlame dël Mojiss dël Dëscorament, anté che Cristian a l’é scasi nià. A l’han dime ch’a-j son d’arcé ch’a stan ant ël Castel ëd Belsebù ch’a son pront a colpì e massé chicassìa ch’a tambussa a la Pòrta Strèita për intreie. A l’han contame dël bòsch e dle montagne sombre; dla Colin-a dla Dificoltà; dij leon, e ‘dcò dij tre gigant: Sanghinari, Maj e Massalbin. A l’han ëdcò dit ch’a-i é un demòni scaros ant la Val ëd l’Umiliassion, e che Cristian a l’ha corù l’arzigh ëd perde soa vita. Pì ‘d lòn, che mi i l’avrìa da passé për la Val ëd l’Ombra dla Mort, andoa ch’a-i é ‘d faunèt maléfich; andoa che la lus a l’é top; andova che la stra a l’é pien-a ‘d tràpole, ëd balatron e d’esse vissios ëd minca sòrt. A l’han ëdcò contame dël gigant Dësperassion, dël Castel dël Dubi e dle ruin-e che ij pelerin a ‘ncontravo ‘mbelelì. Peui am parlavo ch’i l’avrìa da travërsé la Tèra Ancantà, ch’a l’é ‘dcò arzigosa. E che, apress ëd tut lolì, i l’avrìa trovà ‘n fium ch’a l'ha gnun pont da passeje dzora, e che col fium as treuva an tra mi e ‘l Pais dël Cel”.

Gran-Cheur: “Lolì a l’era tut?”.

Vajant: “Nò, lor a l’han ëdcò dime che costa stra a l’é pien-a d’ambrojon e ‘d gent ch’a speta lì dëscòst mach për dëstradé ij brav òm dal senté”.

Gran-Cheur: “Ma coma ch’a l’han fàit a savèjlo?”

Vajant: “I lo sai pa, ma a l’han dime che monsù Saviëssa-d-cost-mond a l’é lì ch’a speta për angané ij viandant. A l’han ëdcò dime ch’a j’era sempe lì an sla stra Formalità e Ipocrisìa. A l’han dime che Conveniensa, Ciaciaron e Dema a sarìo stàit pront a ciapeme, che ‘l Flateur a l’avrìa ‘dcò ciapame an soa rèj; o che Ignoransa a l’avrìa përsuadume d'andé a vëdde da col përtus ch’a l’avrìa arciuciame ant ël vërtoj drit a l’anfern”.  

Gran-Cheur: “Ëd sicur tut lolì a l’avrìa podù dëscoragé coj ch'a l'han maitass d'andé drit al but. Ma j'argomentassion ëd tò pare e toa mare j’er-ne tute cole-lì?”

Vajant: “Nò, speta. A l’han ëdcò contame ‘d tanti ch’a l’avìo provà cola vita an passà e che a l’ero fin-a rivà motobin da leugn për podèj vëdde s’a l’avèisso trovà cheicòsa dla glòria ch’a l’avìo sentù parlé tant bin; e ‘d coma a fusso tornà ‘ndré e che peui a l’avèisso fàit le schèrgne, con gran’ sodisfassion ëd tut ël pais, ‘d coj ch’a l’ero ancaminasse për col senté. E a l’han nominà vàire ch’a l’avìo falo, coma Ostinà e Acomodant, Malfiant e Tëmros, Schivia e ‘l vej Ateista. A l’han mensionà ‘dcò d’àutr che, lor a disìo, a l’avìo pa trovà lòn ch’a l’ero ‘ndàit an serca, ma gnun ëd lor a 'avìa pijà da col viagi 'n vantagi ch'a valèissa 'l pèis ëd na piuma”.

Gran-Cheur: “J’er-lo ancora d’àutr ch’a disìo për dëscoragete?”.

Vajant: “Si, a l’han contame d’un tal Tërmolant, ch’a l’era ‘n pelerin, e ‘d coma ch’a l’avèissa trovà ‘l camin tant solitari da nen trové n’ora sola ‘d consolassion; e ‘dcò coma monsù Dëscorament a fussa scasi mòrt ëd fam e - i l’hai scasi dësmentialo, che Cristian midem, che vàire a në parlo, apress tute soe aventure an sërca dla coron-a dël Cel, a fussa ‘d sicur mòrt nià ant ël Fium Nèir, scasi a la fin ëd sò viage”.

Gran-Cheur: “Tute ste còse han-ne podute dëscoragé?”.

Vajant: “Nò, gnanca na frisa, ma a son ësmijame pa për mi”.

Gran-Cheur: “Com ha-lo podù esse?”

Vajant: “I chërdìa ancora a lòn che Dislavrità a l’avìa dit e lolì a l’ha portame a passé dëdlà ‘d tute cole argomentassion”.

Gran-Cheur: “Alora cola lì a l’é stàita toa vitòria, la vitòria ‘d toa fede”.

Vajant: “Pròpi parèj: i l’hai chërdù e i son surtì vitorios apress d’avèj combatù tut lòn ch’a l’avìo butà contra ‘d mi. A l’é grassie a la Fej che mi i son rivà fin-a sì”.

Col ch'a veul vëdde ’l coragi ver,
ch’a ven-a sì sensa pàu:
sì un cheur ferm a restrà,
che pieuva e vent a dësfidrà.

Gnun ëspavent, gnun dolor
a dëstisrà sò bon ardor:
a l’ha giurà con gran fërmessa
d’esse pelerin con giustëssa.

Se dantorn a chiel a-j fan tëmma,
con gran paure e fantasìe,
pi fòrt a sarà, pì grand a chërsrà,
pì fërma a ’ndrà soa volontà.

Gnun leon a lo sbaruvrà,
gnun gigant a lo stendrà:
a l’ha dirit, con ësperansa,
d’esse pelerin con costansa.

Gnun fantasma, nì demòni ‘nrabià
sò cheur a peul feje spavent:
a sà ch’a l’avrà a la fin dël viagi
la vita vera, con gran coragi.

Via fantasìe, via timor!
Ël parlé dl’òm nen l'angan-a:
di e neuit con fatiga granda
a sarà ‘n pelerin andasend anans!

Nòte

1. Matè 25:40 - “E' l rè a-j rëspondrà: ‘Iv diso la vrità, ch'an tant ch'i l'eve fàit cole còse a un dij pì cit dij mè frej o seure, a l'é coma s’i l'avèisse falo a mi".
2. Esechiel 34:21 -”A l'é vojàutre, feje grasse, ch'i l'eve possognà con ij fianch e con le spale e i l'eve slontanà le feje fiache a cornassà fin-a tant ch'i l'eve sbërgiairaje là fòra lontan”.
3. March 11:23 - “Përchè an vrità iv diso che chionque a dirà a cola montagna: Àuss-te e campte ant ël mar, e ch’a l’avrà gnun dubi an sò cheur ma ch’a chërdrà che lòn ch’a dis as farà, tut lòn ch’a l’ha dit a-j sarà fàit”.
4. Giaco 1:23 - “Buté an pràtica la Paròla; a l'é pa pro dë sté a séntla, përchè 'v pijerie mach an bàilo da voi midem”; 1 Corint 13:12- “Ancheuj i vëddoma 'd manera fosca, nen ciàira, com an ëspeciandse ant l’eva, ma un di i vëdroma tut con ciairëssa përfeta. Ancheuj mia conossensa a l’é limità; contut, un bel di, i conoss-rai dël tut, pròpi tanme Nosgnor am conòss”; 2 Corint 3:18 - “A l’é parèj che tuti nojàutri ch’i contemploma 'l rifless ëd la glòria dël Signor, a facia dëscoverta, i soma cambià ant l’istessa imàgine, da glòria an glòria, për l’euvra dël Signor, visadì dlë Spìrit”.
5. Ebreo 10:26-29 - “Car ij mè amis: s’i seguitèisso apòsta a fé ‘d pecà adess ch’i l’oma conossù la vrità, a-i sarìa pì gnun sacrifissi ch’a podèissa quaté costi pecà-sì. I l’avrìo mach da speté, e sossì a sarìa afros: ël giudissi ‘d Nosgnor e ‘l feu ardent ch’a consumrà tùit ij sò nemis. Përchè tant temp fà tùti coj ch’a l’avìo arfudasse dë scoté la Lege 'd Mosè a l’ero stàit condanà a mòrt sensa pietà, për la paròla ‘d doi o tre testimòni. Pensé mach a coma ch’a sarà motobin pes ëd lòn ël castigh ch’a l’avran merità coj ch’a buto sota ij pé ‘l Fieul ëd Dé, ch’a dëssacro ‘l sangh ëd l’Aleansa ch’a l’avìa santificane, e ch’a dëspresio lë Spìrit ch’an pòrta la grassia ‘d Nosgnor”.
6. Proverbi 1:10-14 - “Mè fieul, lass-te pa ambrojé da gent sensa scrùpoj. ¹¹At diso: "Ven con nojàutri, foma d'amboscà për massé cheidun! Mach për divertisse 'n pò: foma tombé un chèich nossent ant na tràpola! Travondòmlo viv coma ch'a fà la mòrt. Travondòmlo tut antregh, fomlo tombé 'nt na tampa. Pensa mach a tut lòn ch'i-j podrìo ciapeje. I ampiniroma nostre ca con tuta la ròba ch'i podroma ciapeje. Fà càusa comun-a con nojàutri, i së spartiroma la torta!".”
7. Salm 27:3.
8. Giùdes 15:16 - “Sanson a l'ha dit: “Con la massëlla d’un borich, i-j l'hai maslaje da bin”.
9. Efesin 6:12-17 - “Përchè an toca nen ëd combate contra 'd creature uman-e, ma contra le potense e j'autorità, contra ij dominator ëd cost mond ëd top, contra jë spìrit malegn ch'a-i son ant le region dël cel. Buteve adòss, donca, l'armadura che Nosgnor an dà, parèj ch'i peusse arziste 'nt ij dì 'd gramissia e mantive ferm fin-a a la fin. Bogeve donca nen! Buteve ai fianch ël sënturon ëd la vrità, arvestive con la corassa dla giustissia. Avèj 'd caussadure adate për andé a nunsié l'Evangeli dla pas. Pijè dzortut lë scu dla fede ch'av fasa paré le flecie anfiamà dël Malegn. Buteve an sla testa l'elm ëd la salvëssa e ciapé la spa dlë Spìrit, ch'a l'é la paròla 'd Nosgnor”; Ebrèo 4:12 - “La paròla 'd Nosgnor a l'é viva e d'efet. A l'é arfilà e a taja motobin ëd pì che la pì arfilà dle spa a dobia trancia. Tanme 'n bisturin as fà stra an tra l'ànima e lë spìrit, an tra le gionture e le miole. A buta a la bela vista fin-a ij nòstri pensé e desideri ij pì ancreus”.
10. 2 Samuel 23:10 - “Contut, Eleasar a l’é restà ferm e a l’ha massà ‘d Filisté fin-a a che soa man a l’é stàita tròp ëstraca për levé soa spa, e an col di-lì Nosgnor a l’ha daje na vitòria strasordinaria. La tropa israelita a l’é tornà andré mach për cheuje ‘l botin”.