Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-17

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21

29. Stòrie dël pelerinagi ‘d Cristian

Parèj, donch, a son andàit anans an sla stra. Monsù Gran-Cheur e monsù Onestà a marciavo dë ‘dnans dj’àutri, e peui a-i era Cristiana e ij sò fieuj; e peui ancora monsù Mentfiaca e monsù Chasfërma con soe cròsse. Alora monsù Onestà a l’ha dit:

Onestà: “Për piasì, monsù, ora che i soma torna ancaminasse, cont-ne cheicòsa për nòstra edificassion a propòsit ëd coj ch’a son ëstàit pelerin anans ëd nojàutri”.

Gran-Cheur: “Bin volonté. I son sicur ch’i l’eve sentù ‘d coma Cristian, tant temp fà, a l’avìa scontrasse con Apolion, ant la Val ëd l’Umiliassion e dle dificoltà gròsse ch’a l’avìa avù an passand për la Val ëd l’Ombra dla Mòrt. Ancor', i penso ch'i l’eve autërtant sentù ‘d coma soa Fej a l’era stàita butà a la preuva cand ch’a l’avìa ancontrà madama Fafinta, e peui Adam ël prim, e ancora ‘n cert Malcontent e Onta, quatr dij pì grand ambrojon che n’òm a peuda mai ancontré an sla stra”.

Onestà: “Si, i l’hai sentù ‘d tut lolì; ma sensa dubi, ël brav Fidelin a l’é stàit col ch’a l’ha vëddula pì dura con col Onta, ch’a l’avìa gnun ëscrupol con chiel.

Gran-Cheur: “Vera, coma ch’a l’ha dit na vira ‘n pelerin: ‘An tra tuti j’òm, col-lì a l’avìa ‘l nòm pì sbalià’”.

Onestà: “Ch’an disa, monsù, ‘ndova ch’a l’era che Cristian e Fidelin a l’avìo ancontrà Ciaciaron? Col-lì a l’era stàit un rëscontr bin armarcàbil, pa vera?”.

Gran-Cheur: “A l’era ‘n fabiòch ch’as dasìa ‘d sagna, pura a-i é tanti ch’a van dré a soe pianà”.

Onestà: “A l’avrìa vorsù tiresse dré Fidelin”.

Gran-Cheur: “Vera, ma Cristian a l’ha mostraje la manera për dësvërgognelo bin tòst”.

Peui a son andàit anans fin-a al pòst andova che Cristian e Fidelin a l’avìo rëscontrà Evangelista, ch’a l’avìa profetisaje lòn ch’a sarìa rivaje a la Fera dle Vanità.

Onestà: “Dabon? I podrìa ‘ncaleme a dì che chiel a l’avèissa coma lesù ‘n capìtol bin dur da scotesse!”.

Gran-Cheur: “Pròpi parèj, ma a l’avìa daje ‘dcò d’ancoragiament. Coma podrìo-ne dì ‘d lor? Che lor a l’ero tùit e doi ansema tanme na cobia ‘d leon, ch’a l’ero stàit a testa àuta rendend soa facia ‘d lor tanme ‘n ròch^[1]. Arcordev-ne coma lor a son restà 'mpassìbil cand ch’a son ëstàit portà ‘dnans al giùdes?”.

Onestà: “Fidelin a l’ha pròpi patì da òm coragios”.

Gran-Cheur: “E parèj chiel a l’ha fàit, e a në son surtije gran còse, përchè Sperante e vàire d’àutri, coma ch’a dis la stòria, a son ëstàit convertì da coma che chiel a l’è mòrt”.

Onestà: “Ma ch’a vada anans a parlene, përchè chiel a smija ch’a conòssa bin cola stòria”.

Gran-Cheur: “An tra tuti coj che Cristian a l’ha rëscontrà, apress d’esse passà për la Fera dle Vanità, un dij pì amportant a l’é stàit monsù Conveniensa.

Onestà: “Conveniensa! Lòn ch’a l’era col-lì?”.

Gran-Cheur: “Un tipo motobin arbotù, un ver ipòcrita; un ch’a sarìa stàit religios an qualsëssìa manera a ‘ndèissa bin për ël mond, ma csì furb che për lòn a sarìa sàit sicur ëd nen perde nì ‘d seufre. A l’avìa la manera ‘d fesse vëdde religios për minca n’ocasion neuva; e soa fomna a l’era an lolì brava tanme chiel. A l’avrìa avù gnun ëscrupol ëd cangé d’opinion cand ch’a-j fussa staie conveniensa e a l’avrìa ‘dcò suplicà për felo. Ma për lòn ch’i l’hai podù savèjne, a l’ha fàit na bruta fin, chiel e sò fieuj; nì i l’hai mai sentù che cheidun dij sò fieuj a fussa mai stàit ëstimà da cheidun che përdabon a l’avèissa tëmma ‘d Dé”.

30. Sogiorn a la Fera dle Vanità

Ore, a sta mira, a l’ero rivà a la vista dla sità ‘d Vanità, anté ch’as tnisìa la Fera ‘d Vanità. Parèj, cand ch’a l’han vëddù ch’a në j’ero davzin, a son consultasse l’un con l’àutr sù coma travërsela; un a disìa na còsa e l’àutr n’àutra. A la fin, monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “Coma ch’i peule capì, i son ëstàit soèns ël compagnor ëd pelerin travers ëd costa sità. Ore, i conòsso ‘m tal Mnason ëd Cipro^[2], un vej dissépol e i podroma logé a soa ca, s’a va bin për vojàutri”.

“Va bin!” a l’ha dit ël vej Onestà. “Va bin!” a l’ha dit Cristiana. “Va bin!”, a l’ha dit monsù Mentfiaca, e tùit a son ëstàit d’acordi.

Ore i l’eve da pensé ch’a l’era giumai sèira cand ch’a son rivà fòra ‘d cola sità, ma monsù Gran-Cheur a conossìa la stra për rivé a la ca ‘d col vej. Parèj a son rivaie e chiel a l’ha tambussà a la pòrta. Ël vej, da ‘ndrinta a l’ha arconossù cola vos e parèj a l’ha dovertaje la pòrta e tùit a son intrà. Anlora, Mnason, sò ospitant, a l’ha dije: “Da ‘ndova ch’i rive ancheuj?”. E lor: “Da la ca ‘d nòstr amis Gajo”. “Iv promëtto,” a l’ha dit chiel, “ch’i l’eve pijà na decision giusta ‘d ven-e ambelessì. I podrìe esse strach. Acomodeve!”. Parèj a son setasse.

Gran-Cheur. Alora soa guida a l’ha dit: “Fòrsa, sté alegher. Mi i chërdo che mè amis av farà sente ij bin-ëvnù”.

Mnason: “Iv dago ‘l bin-ëvnù con tut ël cheur, e s’i l’eve da manca ‘d cheicòsa, mach ciamem-la e i faroma lòn ch’i podoma për procurévla”.

Onestà: “Nòstr' anvìa pì granda, già da tant, a l’é ‘d trové ‘n bon pòrt e na bon-a companìa; e ora i spero ch’i l’avroma tut’ e doe le còse”.

Mnason: “Për lòn ch’a riguarda ‘l pòrt, i lo vëdreve da vojàutri, ma për la bon-a companìa, a la vëdreve a la preuva dij fàit”.

Gran Cheur. “Bin,” a l’ha dit Gran-Cheur, “mostreje ai pelerin sò alogg”.

Mnason. “I lo farai”, a l’ha dit Mnason.

Parèj a l’ha mostraje ij sò alogiament, e ‘dcò ‘ndova ch’a l’era na bela stansia a mangé, andova ch’a l’avrìo podù arpatesse e mangé ansema fin-a a l’ora d’artiresse.

Ore, cand ch’a l’ero sistemasse a sò pòst e a l’ero ‘n pò arlegrasse apress dël viage, monsù Onestà a l’ha ciamà al padron ëd ca se a-i fussa chèica brava përson-a an sità.

Mnason: “I n’oma vàire, bele se, a confront con coj ch’a-i son da l’àutra banda, a son na minoransa”.

Onestà: “Ma coma farom-ne a arconòsse cheidun ëd lor? Përchè, për coj ch’a van an pelerinagi, la vista ‘d brava gent a l’é për lor coma vëdde la lun-a e le stèile për coj ch’a nàvigo an sij mar”.

Mnason. Anlora monsù Mnason a l’ha batù con ël pé për tèra e soa fija Grassia a l’é avzinasse. Parèj a l’ha dije: “Grassia, va a dì ai mè amis monsù Contrì, monsù Santòm, monsù Amajsant, monsù Sincer, e monsù Penitent, ch’i l’hai n’amis o doi a ca mia ch’a l’han antension ëd vëddje costa sèira”.

Parèj, Grassia a l’é andàita a ciameje e lor a son rivà. Arseivù ch’a l’ero antëcà, a son setasse ansema a la tàola.

Anlora monsù Mnason, ël padron ëd ca, a l’ha dit: “Car ij mè vzin! Com i vëdde, na companìa dë strangé a l'é vnùita a ca mia; a son ëd pelerin, a ven-o da leugn e a son an camin d’andé al Mont Sion. Volev-ne savèj chi ch’a l’é costa fomna-sì?” e a l’ha indicà con ël dil Cristiana. “A l’é Cristiana, la fomna ‘d Cristian, col famos pelerin che, con Fidelin, sò frel, a l’era stàit tratà da fé vërgògna an nòstra sità”. A lolì, lor a son restà motobin ambajà e a l’han dit: “I l’avrìo mai pensà ‘d podèj ancontré Cristiana ambelessì, cand che Grassia a l’é vnùa a ciamene; për lòn costa a l’é pròpi për noi na bela sorprèisa!”. Peui a l’han ciamaje coma ch’a stasìa e se coj giovo-lì a fusso ij fieuj ‘d sò marì. Cand ch’a l’ha dije che a l’ero pròpi lor, a l’han dit: “Ël Rè, che voj i-j veule bin e ch’i serve, av renda coma vòst pare e ch’av pòrta ‘ndova chiel as treuva, an pas”.

Alora monsù Onestà, cand che tùit a l’ero setà, a l’ha ciamà a monsù Contrì e al rest ëd coj monsù, an che situassion lor as trovèisso al present.

Contrì: "I peule esse sicur ch'i soma sèmper ëd corsa cand ch'a-i é la Fera. A l'é malfé ‘d tense 'l cheur e lë spirit an bon órdin, cand ch'i soma, coma nojàutri, sèmper an mes ëd ël tapage. Chi ch'a viv ant un pòst coma cost-sì e ch'a l'ha da fé con ëd gent coma cola che nojàutri i l'oma da fé tùit ij di, a l'ha pròpi da manca 'd n'avertiment costant për sté atent an minca moment ëd la giornà".

Onestà: "Ma ij vòstri vzin, a son-ne chiet o gnanca tant?".

Contrì: “Adess a son motobin pì moderà che anans. Ti ‘t sas come Cristian e Fidelin a l'ero stàit tratà an nòstra sità; ma pì ‘d recent, i disìa, a son ëstàit motobin pì moderà. I penso che ‘l sangh ëd Fidelin a pèisa ancora an lor fin-a al di d'ancheuj; përchè da cand ch'a l'han brusalo an sël ro, a son vërgognasse 'd brusene d'àutri. An coj di-lì nojàutri i l'avìo fin-a tëmma 'd passé për le stra, ma adess is podoma fene vëdde sensa timor. Antlora 'l nòm d'un chërdent a l'era odios për la gent; ma adess, dzortut an chèich part ëd nòstra sità (përchè i seve che nòstra sità a l'é grossa), la religion a l'é considerà cheicòsa da onoresse".

Alora monsù Contrì a l'ha dit: "Dime 'n pò: com a va vòst pelerinagi? Coma ch'av trata 'l pais?".

Onestà: "An càpita coma tùit ij viandant; chèich vira la stra a l'é neta; chèich vira ampautà; chèich vira a monta; chèich vira a cala; ëd ràir i l'oma 'd certësse. Ël vent a l'é nen sèmper an nòst favor, e nen tuti coj ch'i rëscontroma arlongh ël camin a son d'amis. I l'oma già trovà d'antrap seri, e i savoma ancora nen vàire lòn ch'a në speta 'ncora. Ma ant la pì part dij cas, i trovoma ch'a l'é ver lòn ch'as dis da temp: 'N'òm da bin a deuv patì 'd tribulassion".

Contrì: “I parle d’antrap: che d’antrap i l’eve trovà?”.

Onestà: “Ch’a ciama lolì a monsù Gran-Cheur, nòstra guida, përchè chiel a peul dé ‘d lòn ël mej rendicont”.

Gran-Cheur: “I soma già stàit atacà tre o quatr vire. La prima vira, Cristiana e ij sò fieuj a son ëstàit agredì da doi malvivent ch’i l’avrìo podù gaveje la vita. I soma stàit assalì dal gigant Sanghinari, dal gigant Maj e dal gigant Massalbin. An efet, i l’oma nojàutri assalì col gigant darié, pitòst che esse assalì da chiel. E parèj a l’é stàit: apress d’avèj logià për un pò ant la ca ‘d Gajo, mè ospitant e ‘d tuta la gesia, a l’é vnune an ment ch’i l’avrìo podù pijé con nojàutri j’arme e parèj parte për vëdde s’i l’avèisso podù antruchesse an cheidun ëd coj ch’a l’ero nemis dij pelerin; përchè i l’avìo sentù ch’a-i na j’era lì dantorn un pitòst pericolos. Ora Gajo a conossìa mej che mi ‘l leugh anté che col-lì a së stërmava. Parèj i soma andàit a soa arsërca, fintant che i l’oma trovà l’intrada ‘d soa balma; anlora i në soma stàit content e i soma arpijasse. I soma avzinasse a soa trun-a e i l’oma trovà che chiel a l’avìa rablasse dré ant la rej anté ch’a l’era stàit ciapà, cost povròm, monsù Mentfiaca e a l’era lì lì për masselo. Cand che ‘l gigant a l’ha vëddune e ch’i l’oma pensà ch’a l’avèissa trovà n’àutra pijàita, a l’ha lassà col povròm an soa trun-a e a l’é surtì. Parèj i soma slansane a testa prima contra ‘d chiel e chiel con fòrsa contra ‘d nojàutri. A la fin, i l'oma fàila a campelo për tèra, i l’oma tajaje la testa e i l’oma butala an sla broa dla stra për fé sbaruv a coj ch’a l’avèisso ancora vorsù fé cola empietà. Iv diso la vrità, a peul confërmelo l’òm midem, ch'a l'era përzoné, përchè chiel a l’era tanme ‘n bebero tirà fòra da la boca dël leon”.

Mentfiaca. Alora monsù Mentfiaca a l’ha dit: “I l’hai trovà che lolì a l’era pròpi a mè dëscàpit e consolassion, cand chiel a mnassava ‘d dëscarneme j’òss minca ‘n moment; e, a mia consolassion, cand ch’i l’hai vëddù monsù Gran-Cheur e ij sò amis con soe arme, csì tant davzin për mia liberassion”.

Santòm. Alora monsù Santòm a l’ha dit: “A-i é doe ròbe che lor a ‘han damanca d’avèj për andé an pelerinagi: corage e na vita sensa macia. S’a l’han pa 'd coragi, a podran mai arziste për tuta la stra; e se soa vita ‘d lor a l’é pa sensa arpròcc, lor a faran spussé ‘l nòm midem ëd pelerin”.

Amajsant. Anlora monsù Amajsant a l’ha dit: “I spero che 'd costa precaussion vojàutri i l’abie nen damanca. Ma, an vrità, a-i é vàire ch’a marcio an sla stra e ch’a son dë strangé për ij pelerin, pitòst che forësté e pelerin an sla tera”.

Sincer. Peui monsù Sincer a l’ha dit: “Lolì a l’é vera, coj-lì a l’han nì ‘l vestì da pelerin, nì ‘l corage dij pelerin; a van nen drit, ma tuti gàucc con ij pé; na scarpa a va drinta, l’àutra fòra; a pòrto le braje a l’anvers, da sì në strass, da lì në s-cianch, a dëspress ëd sò Signor.

Penitent: “Cole ròbe, “ a l’ha dit Penitent, “Lor a dovrìo esse tribulà për cole ròbe-lì, e fin-a che la stra a sarà nen netià da cole mace e ampërfession, ij pelerin a peulo nen ësperé d'avèj l'onor ch'a spero për lor e për sò pelerinagi".

Parèj a son ëstàit tuti lì a ciaciaré e passé ‘l temp, fin-a tant che la sin-a a l’é stàita portà an sla tàola. A l’han mangià’d bon aptit e a son arpatasse. Peui a son andàit a deurme.

La companìa a l’é stàita peui ant costa sità për un bel pò, mentre che, ant la ca ‘d Mnason, a sò temp, chiel a l’ha dàita për ësposa soa fija Grassia a Samuel, un dij fieuj ëd Cristiana; e soa fija Marta a Giusèp.

Ël temp, coma già i disìa, che lor a son restà ant la sità ‘d Vanità a l’é stàit longh (përchè a l’era pa pì coma ch’a l’era ant ij temp passà). Për lòn, ij pelerin a l’han fàit conossensa con tante brave përson-e dla sità e a l’han renduje sërvissi coma ch’a podìo. Misericòrdia, coma ch’a l’era costumà, a travajava tant për ij pòver; për lòn soe panse e schin-e ‘d lor a la benedìo, e lolì a l’é dventà n’archinch për soa profession ëd fede. E, disoma la vrità, Grassia, Febe e Marta a l’avìo tute na natura motobin dossa. A l’ero tute ‘dcò motobin fosonànte, parèj che la bon-a arnomansa ‘d Cristian, coma ch’a l’é stàit dit anans, a l’é dzorvivù ant ël mond.

Antramentre ch’a stasìo lì, a l’é 'ncapità che ‘n mónstro a l’é surtì dai bòsch e a l’ha massà vàire përson-e dla sità. A l’avìa ‘dcò portà via soe masnà ‘d lor e faje amprende a vive conform a soa natura grama coma s’a fusso ij sò fieuj midem. Ore, gnun ëd la sità as n'ancalava gnanca a fé front a cost mónstro, ma tuti j’òm a scapavo cand ch’a sentìo l’armor ëd soa vnùa. Cost mónstro a smijava a gnun-a d'àutra bestia ch’a-i é an cost mond. Sò còrp a l’era coma col d’un dragon, e a l’avìa sèt teste e des còrn^[3]. A l’era sòlit a fé ‘n ravagi grand ëd masnà, e, con tut lòn, a l’era governà da na fomna. Cost monstro a l’avìa butà ‘dnans a j’òm soe condission; e coj òm, ch’a vorìo pì bin a soa vita ‘d lor che ‘d soa ànima, a l’han acetà soe condission. A l’é parèj ch’a son sogetasse a chiel.

Ore, monsù Gran-Cheur, con coj ch’a l’ero vnùit a fé vìsita ai pelerin ant la ca ‘d Mnason, a l’han fàit giurament ëd seurte ansema e combate contra cola bestia për podèj a la fin liberé la gent ëd la sità da j'artèj e da le boche ‘d col serpent, ch’a l’avrìa angorgionasse tuti, se possìbil.

I l’eve ‘dcò da savèj che ‘l mónstro a l’avìa soe stagion për seurte e fé ij sò tentativ ëd ciapé le masnà dla gent ëd la sità. Ëdcò an cole stagion-lì costi òm vajant a lo tnisìo d’euj e a lo 'tacavo an continuassion, tant che, col passé dël temp, nen mach a l’é restà ferì, ma a l’era vnùit sòp. Pì ‘d lòn, ij sò ravagi ‘d masnà a l’ero fasse pì ràir che an precedensa. A-i era ‘dcò coj ch’a chërdìo che la bestia a sarìa mòrta për càusa ‘d soe ferije.

A la fin, un di a son torna butasse ansema Gran-Cheur, Contrì, Santòm, Sincer e Penitent, con soe arme e a son partì për afrontelo. Ore, al prinsìpi, ‘l mónstro a l’era motobin feros e a beicava costi sò nemis con gran’ dëspress; ma lor, sicoma ch’a l’ero d’òm goregn e armà, a l’han tant armnalo a la mira ch’a l’han sforsalo a ‘rtiresse: parèj a son tornà a la ca ‘d monsù Mnason.

Lolì, donch a l'avìa rendù monsù Gran-cheur e sò compagn, famos an cola sità, tant che a-i era tanti dij sò abitant che, bele s'a l'ero pa dl'istessa përsuasion dij nòstri, a l'avìo për lor, comsëssìa, na stima e 'n rispet reverent. Për ësta rason-sì, coj pelerin a son pì nen ëstàit sogetà a tanti dann an col pòst. Vera, a-i era cheidun dël pòpol pì bass ch'a podìa nen vëdde da pì che ‘n tarpon e ch'a capìa pa pì 'd na bestia. Ëd gent parìja a l'avìa gnun rispèt për coj òm, nì a prëstava atension a sò valor o a soe 'mprèise.

Bin, ël temp a l’era giumai passà e ij pelerin a l’avìo da seguité an sò camin. Për lòn a son prontasse për ël viage. A l’han mandà a ciamé ij sò amis e a son consultasse con lor. A l’han dedicà për lòn un pò ‘d temp e a son fidasse a la protession ëd sò Prinsi. A-i era ‘d gent che peui a l’ha portaje ‘d cadò, ‘d ròbe ch’a sarìo stàite d’agiùt sia ai déboj che ai fòrt, e parèj a l'avìo cariasse dël necessari për ël viagi^[4] e a son partì.

Nòte

1. Isaìa 50:7 - “Contut, Nosgnor, ch’a l’é sovran, am giuta e për lòn i sarai mai batù - ch'as faso gnun-e ilusion! I stago a testa àuta e i rendo mia facia dura tanme 'n ròch. I sarai mai dësvërgognà”.
2. At 21:16.
3. Arvelassion 12:3 - “Peui i son ëstàit testimòni an cel ëd n'àutr fàit ëd significansa: I l'hai vëddù 'n grand dragon ross ch'a l'avìa sèt teste e des còrn, con sèt coron-e an sù soe teste”.
4. At 28:10 - “Tùit a l’han fane ‘d grand onor e, a nòstra partensa, a l’han provëddune 'd tut lòn ch’i n’avìo da manca për ël viagi”.