Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-16
Ël Camin dij Pelerin (sconda part) |
Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21 |
}}
26. Massalbin a l’é fàit fòra
[modifiché]“Bin,” a l’ha dit Gajo, “adess voi i seve ambelessì, e sicoma, com i sai, monsù Gran-Cheur a l’é vajant con soe arme, s’i veule, apress ch’i saroma arpatasse, i androma ant ij camp për vëdde s’i podoma fé dël bin. Apopré d’un mij da sì a-i é ‘n tal Massalbin, un gigant ch’a dà ‘n gran’ fastudi a coj ch’a marcio da coste bande an sla Stra Real. I sai ‘ndova chiel a së stërma; a l’é ‘l cap ëd un cert nùmer ëd malandrin; a sarìa bel se nojàutri i podèisso liberé costa region da soa presensa”.
Tùit a son ëstàit d’acòrdi: monsù Gran-Cheur a l’ha portà soa spa, elmèt e scu; e ‘l rest ëd lanse e baròt. Cand ch’a son rivà al pòst anté ch’as trovava Massalbin, a l’han trovà che chiel, con ij sò servitor, a l’avìa da pòch ciapà an soe man, dal senté ch’a-i marciava, un ch’as ciama Mentfiaca. Ël gigant a l’avìa l’intension ëd divoress-lo tut antregh, perché ch’a l’era ‘n canìbal.
Bin, tòst che ‘l gigant a l’ha vëddù monsù Gran-Cheur e ij sò amis a l’intrada ‘d soa balma con soe arme ‘d lor, a l’ha ciamaje lòn ch’a vorèisso.
Gran-Cheur: “I voroma ti, përchè i soma vnùit për pijene l’arvangia dij tanti pelerin ch’it l’has massà cand ch’it l’has rablaje fòra da la Stra Real. Për lòn, seurt fòra da toa balma!”. Parèj ël gigant a l’é armasse e a l’é surtì e la bataja a l’é ancaminasse. A l’han combatù për pì che n’ora, e peui a son fërmasse për tiré ‘l fià.
Massalbin. Alora ‘l gigant a l’ha dit: “Përchè ses-to ambelessì an mè teren?”.
Gran-Cheur. Gran-Cheur a l'ha dit: "Për pijene l'arvangia dël sangh dij pelerin, coma ch'i l'hai ditlo anans. Alora a l'han arpijà a batajé. Ël gigant a l'ha sforsà monsù Gran-Cheur a arculé, ma chiel a l'é torna slansasse anans e, con na determinassion granda, a l'ha frapaje la testa e ij fianch con tant ëd cola fòrsa, ch'a l'ha obligalo a lassé tombé soa arma. Parèj a l'ha colpilo e a l'ha massalo. A l'ha peui tajàje la testa e a l'ha portala a l'obergi".
A l’ha ‘dcò pijasse ansema Mentfiaca, ël pelerin, e a l’ha portalo a sò alògg. Cand ch’a son ëstàit a ca, a l’han mostrà a la famija la testa dël gigant, e peuj a l’han rangiala coma d’àutre anans, për ësbaruvé coj che, an séguit, a l’avèisso vorsù fé coma chiel.
27. Monsù Mentfiaca
[modifiché]Peui a l’han ciamaje a monsù Mentfiaca com’é-lo ch’a fussa cascà ant le man ëd Massalbin.
Mentfiaca. Alora ‘l povròm a l’ha dit: “Mi i son n’òm taref, coma ch’i vëdde. Sicoma che la mòrt, ëd sòlit, na vira al di, a tambussava a mia pòrta, i l’hai pensà che i sarìa mai stàit bin a ca mia. Parèj i son dame a la vita dël pelerin e i l’hai viagià fin-a sì da la sità d’Incertëssa, anté che mi e mè pare i soma nassù. I son n’òm sensa fòrse, nì ‘d còrp, nì ‘d ment; ma, s’i podèissa, bele s’i riesso mach a rabasté ij pé, i passerìa mia vita an sla stra dij pelerin. Cand ch’i son rivà a la Pòrta, ch’a l’é al prinsìpi dla strà, ël Signor ëd col leugh a l’ha ospitame volonté. A l’ha fàit gnun-e obiession a mia presensa fiaca, nì a mia ment fiaca, ma a l’ha dame lòn ch’a l’era necessari për ël viage, e a l’ha cissame dë speré fin-a a la fin. Cand ch’i son rivà a la ca dl’Antèrpret, chiel a l’é stàit motobin gentil con mi e, da già che la Colin-a dla Dificoltà a l’era stàita giudicà tròp dura për mi, i son ëstàit portà lassù da un dij sò sërvent. An efet, i l’hai trovà che tùit ij pelerin am giutavo ‘d bon-a veuja, bele se gnun ëd lor a l’era dispòst a marcé tant pian coma che mi i son forsà a fé. Pura, damentre ch’i ‘ndasìa anans, lor a l’han ancoragiame, disend ëd resté ‘d bon umor; e a l’han dit che a l’era la volontà ‘d sò Signor che lor a fusso ‘d consolassion ai malìngher ëd ment, e peui a son partiss-ne a sò pass pì lest[1]. Cand ch’i son rivà a col vir ëd la stra andoa ch’i son ëstàit agredì, cost gigant a l’é vnume ancontra e a l’ha ordiname ‘d pronteme për batme con chiel. Tutun, mairoschin coma ch’i j’era, i l’avrìa pitòst avù da manca d’un cordial. Parèj a l’é vnù e a l’ha ciapame. I pensava ch’a l’avrìa bin tòst massame, ma cand ch’a l’ha portame an soa tron-a, përchè ‘d sicur i j’ero pa andàit con chiel volonté, i l’hai chërdù ch’i në fussa bin surtine viv, përchè i l’avìa sentù dì che gnun pelerin ch’a ven ciapà përzoné da ‘d man violente, s’a mantniss sò cheur onest anvers ëd sò Signor, chiel a l’é, për le lege dla Providensa, destinà a meuire për man dël nemis. I pensava d’esse ‘d sicur dërobà, e dërobà i lo son bin ëstàit; ma mia vita, com i vëdde, a l’ha podù scampé. Për lòn i ringrassio mè Rè coma autor ëd mia liberassion, e ti coma Sò mojen. Im ëspeto ancora d’àutri colp, ma sossì i l’hai decidù, visadì, ‘d core cand ch’i lo peudo fé, e ‘d rabasteme cand ch’i peudo nen fé d’àutr. Për lòn ch'a riguarda a la sostansa dla chestion, i ringrassio col ch’am veul bin, për lòn i peudo sté sicur. Mia stra a l’é ‘dnans ëd mi, mia ment a l’é dëdlà dël fium ch’a l’ha gnun pont, bele se, com i vëdde, mia ment a l’é fiaca”.
Onestà. Alora ‘l vej monsù Onestà a l’ha dit: “Has-to mai, an passà, rëscontrà n’òm për nòm Tëmros, un pelerin?”.
Mentfiaca: “Éh, i l’hai rëscontralo! A vnisìa da la sità dë Stupidità, ch’a l’é nen tant da leugn da la sità ‘d Dëstrussion e ‘n pò pì lontan da cola ch’i son nassuje mi. Is conossìo bin, përchè chiel a l’era me barba, ‘l frel ëd mè pare. Chiel e mi i l'avìo apopré l'istessa manera 'd fé; a l'era 'n pòch pì bass che mi, ma për ël rest, chiel e mi i së smijavo 'dcò ant la cera".
Onestà: “Alora ti't lo conossìe bin, e a më smija nen ëstravis che vojàutri i fusse parent. It l'has ël moro bianch tanme chiel e në sguard parèj dël sò, e vòstr parlé a l'é apopré 'l midem”.
Mentfiaca: “Tanti ch’a l’han conossù sìa mi che chiel a diso l’istess, e për lòn ch’i l'hai conossulo, a-i era tant an chiel ch’as treuva ‘dcò an mi”.
Gajo: “Ch’a ven-a monsù,” a l’ha dit ël brav Gajo, “Ch’a staga alegher! A l’é ‘l bin-ëvnù da mi e an ca mia. E lòn ch’a podìa avèj a ment ch’a lo ciama pura, e lòn che ij mè sërvent a podrìo fé për chiel, lor a lo faran prontament”.
Mentfiaca. Alora Mentfiaca a l’ha dit: “Mersì! Lolì a l’é pròpi ‘n favor ch’i ‘m lo spetava nen. A l’é coma ‘l sol ch’a seurt e splendriss da na nivola motobin ëscura. Ël gigant Massalbin, é-lo che chiel a vorìa fórse feme cost favor cand ch’a l’avìa fërmame e a l’ha decidù ‘d nen lasseme pì andé anans? É-lo che chiel a l’avìa l’intension che, apress d’avèj fogname ant le sacòce, i andéissa da Gajo, mè ospitant? Pura, a l’é capità parèj”.
Ore, pròpi cand che Mentfiaca e Gajo a parlavo, a l’é rivà n’òm ëd corsa e a l’ha ciamà a la pòrta. A l’ha dit che a apopré un mij e mes ëd distansa da lì, un cert monsù Nengiust a l’era stàit colpì da na lòsna ant ël leugh anté ch’as trovava e a l’é mòrt.
Mentfiaca: “Ahidemì,” a l’ha dit monsù Mentfiaca, “a l’é stàit massà! A l’ha argionzume chèich di apress che mi i rivèissa fin-a sì, e a vorìa esse mè guardian. A l’era con mi cand ël gigant Massalbin a l’ha ciapame; ma a l’era lest con ij pé e a l’é riussì a scapé. Ma a smija ch’a sìa scapà mach për andé a meuire, e mi i son ëstàit ciapà për vive”.
Lòn che, a pensèje-sù, a smija ch’a veuja copene,
soèns a lìbera da la pèn-a pi grama.
La midema Providensa, con fàcia ‘d mòrt,
soèns a don-a la vita a chi ch'a l’é umil.
Mi i son ëstàit ciapà, e chiel a l’é scapà lontan;
man ancrusià a l’han dàit la mòrt a chiel e vita a mi.
28. Na festa e n’adieu
[modifiché]Ore, apopré an cost perìod, Maté e Misericòrdia a son mariasse. Ëdcò Gajo a l’ha dàit soa fija Febe për sposa a Giaco, frel ëd Maté. Apress ëd col perìod, a son ancora restà pì che des di ant la ca ‘d Gajo, passand ël temp e le stagion coma ch’a son sòlit fé ij pelerin.
Cand ch’a son ëstàit tuti pront për parte, Gajo a l’ha organisà për lor un disné gròss. A l’han mangià e beivù e a l’avìo na gòj granda.
Ore a l’era rivà l’ora ch’a dovìo andess-ne. Për lòn, monsù Gran-Cheur a l’ha ciamà ch’a-j dèisso ‘l cont, ma Gajo a l’ha dije ch’a l’era nen la costuma che ij pelerin a paghèisso për sò sogiorn. A-j logiava ‘d sòlit për un perìod d’un ann, ma a së spetava soa paga dal Brav-Samaritan, ch’a l’avìa promëttù, a sò artorn, d’arpaghelo fidelment, conform a qualsëssìa spèisa ch’a l’avèissa dovù fé con lor[2].
Alora monsù Gran-Cheur a l’ha dije:
Gran-Cheur: “Car amis, it mostre d’esse fedel cand ch’it travaje pr’ ij frej e pì 'ncora s'a son ëd forësté ch'it conòsse nen. Dë 'dnans a la Gesia, lor a l'han rendù testimoniansa 'd tò amor. Ti ’t l’has provëddù pr' ël viagi ch'a l'han da fé tal coma ch' a-j fà piasì a Nosgnor[3]”.
Peui Gajo a l’é congedasse da tuti lor e da sò fieuj, an particolar da monsù Mentfiaca. A l’ha ‘dcò daje cheicòsa da bèive për sò viage ‘d lor.
Ore, monsù Mentfiaca, cand ch’a l’ero ‘n camin a seurte da la pòrta, a l’ha fàit coma s’a l’avèissa avù l’intension ëd bëstanté, ma, cand che monsù Gran-Cheur a l’ha vëddulo, a l’ha dit: “Sù, ch’a ven-a, monsù Mentfiaca, ch’a ven-a con nojàutri. I sarai mi vòst compagnor e chiel a farà tanme j’àutri”.
Mentfiaca: “Ahidemì! Mi i l’hai damanca ‘d compagnor adat; vojàutri i seve tuti goregn e fòrt, ma mi, com i vëdde, i son débol. I serno ‘d ven-e pì tard, për tëmma che, a càusa ‘d mie tante infermità, i podèissa esse ‘d pèis për mi e për vojàutri. Mi i son, com i l’hai dive, n’òm ëd ment débola e fiaca e i sarìa ofèis e rendù débol da lòn che j’àutri a peulo soporté. Am piasrà nen ëd rije. Am piasrà nen vestì ‘d manera alegra; am piasran pa ‘d domande inùtil. Pì ‘d lòn, i son n’òm csì fiach da esse ofèis për lòn che j’àutri a l’han la libertà ‘d fé. I conòsso ‘ncora pa nen tuta la vrità; i son un cristian motobin gnorant. Ëd vire, s’i sento cheidun ch’as arlegra ‘nt ël Signor, lolì am sagrin-a përchè ch’i peudo nen fé l’istess. Con mi, a l’é coma esse l’òm débol an tra ij fòrt, o coma n’òm malavi an tra ij san, o coma n’om pien ëd sagrin an mes a ‘d gent ch’a stan bin e ch'a lo mepriso. (“Coj ch’a stan bin a mepriso coj ch’a son pien ëd sagrin. Ij sansossì a dan un posson a coj ch’a son antrapasse”). Parèj i sai nen lòn ch’i l’avrìa da fé”.
Gran-Cheur: “Ma, frel,” a l’ha dit Gran-Cheur, “mia comission a l’é cola d’esse ‘d consolassion a coj ch’a l’han la ment fiaca e ‘d sosten-e ij déboj. Ti ’t l'has da vnì ansem' a nojàutri. I të spetroma; it daroma d’agiùt; për ti i faroma a meno ‘d certe ròbe ch’a son na chestion d’opinion e ‘d pràtica. Dë ‘dnans ëd ti i intreroma pa an discussion dóbie; is adateroma a ti pitòst che lassete ‘ndré[4]”.
Tut sòn a l’é 'ncapità mentre ch’a l’ero a la pòrta ‘d Gajo e, vardé ‘n pò, pròpi mentre ch’a l’ero ant ël pì bel mes dël discors, a l’é presentasse dë ‘dnans ëd lor monsù Chasfërma con soe cròsse an man, e che ‘dcò chiel a ‘ndasìa an pelerinagi[5].
Mentfiaca. Alora monsù Mentfiaca a l’ha dije: “Òm, coma ch’it ses rivà fin-a sì? Giusta adess im lamentavo ‘d nen avèj ‘n compagn adat, ma ti ‘t ses pròpi col ch’i n’avìa da manca. Bin-ëvnù, bin-ëvnù, monsù Chasfërma, i spero che ti e mi i peusso ess-ne d’agiùt”.
Chasfërma: “I sarai content d’esse an toa companìa,” a l’ha dije l’àutr; “e, brav monsù Mentfiaca, pitòst che andess-ne për nòst cont, sicoma ch’i l’oma avù ‘l piasì d’ancontresse, it prësterai un-a ‘d mie cròsse”.
Mentfiaca: “Nò,” a l’ha dit, “I son ancora nen an condission ëd sopié, ma i la pijerai: a podrìa servime për giuteme contra ‘n can”.
Chasfërma: “Se mi o mie cròsse a podran ess-te d’agiùt, i soma a tò sërvissi, brav monsù Mentfiaca!”.
Nòte
[modifiché]- ↑ 1 Tessalonicèis 5:14 - “Iv pregoma 'dcò, mè frej e seure, d'arprocé coj ch'a vivo na vita dësregolà, ëd consolé coj ch'a l'han në spìrit abatù, ëd giuté coj ch'a son déboj ant la Fej, e d'avèj ëd passiensa con tuti”.
- ↑ Luca 10:33-35 - “Peui a l’é rivà un samaritan, che j’Israelita a dëspresio. Cand ch’a l’ha vëddù col òm a tèra, a l’é vnù da chiel e a l’é stàit tocà da la compassion. E avzinand-sje, a l’ha vërsà dzora ‘d soe piaghe d’euli e ‘d vin e a l’ha bindaje. Peui a l’ha butalo an sù soa montura e a l’ha mnalo ant n’obergi e a l’ha avune soèn. A l’andoman, anans ëd parte, a l’ha tirà fòra doi dné, a l’ha daje a l’obergista an disandje: ‘Pijëtte soèn ëd chiel-lì, e tut lòn ch’it të spenderas ëd pì, it lo rendrai a mè artòrn’”.
- ↑ 3 Gioann 5-6 - “Car amis, it mostre ch'it ses fedel cand ch'it travaje pr' ij frej, e pì 'ncora s'a son ëd forësté ch'it conòsse nen. Dë 'dnans a la comunità, lor a l'han rendù testimoniansa 'd tò amor. It faras bin ëd provëdde pr' ël viagi ch'a l'han da fé tal coma ch' a-j fà piasì a Nosgnor”.
- ↑ Roman 1:14-23 - “Giudicom-se alora pì nen l'un l'àutr, pitòst avèj 'd giudissi an sossì: ëd buté maj d'antrap ëdnans al frel o la seure, ëd mai scandaliseje. I sai e i son përsuas ant ël Signor Gesù, che gnente a l'é 'mpur an chiel midem, ma se cheidun a chërd che na còsa a sia 'mpura, për chiel a l'é 'mpura. Se tò frel o toa seure a l'é sagrinasse a càusa 'd lòn ch'it mange, ti 't comporte nen con amor. Crist a l'é mort ëdcò për col-lì: perd-lo nen për tò mangé! L'avantagi ch'it gòde ch'a sia nen sogetà a rimpròcc, përchè 'l Regn ëd Nosgnor a l'ha pa da fé con ël mangé o 'l bèive, ma a l'é giustissia, pas e gòj ant l'Ëspìrit Sant. Col ch'a serv Crist an cole còse ansilì, a l'é agradì a Nosgnor e a l'é aprovà da la gent. Anlora, pijeve soèn ëd le còse ch'a son për la pas e për l'edificassion dl'un e dl'àutr. Vasté pa l'euvra 'd Nosgnor mach për motiv ëd ròba da mangé. A l'é vera che tute le còse a son pure, ma col-lì a fà mal s'a dà scàndol për lòn ch'a mangia. A l'é bin ëd pa mangé 'd carn, o pa 'd bèive 'd vin, o 'd fé nen qualsëssìa còsa ch'a peussa esse d'antrap a tò frel. La Fej ch'it l'has tenla për ti dë 'dnans a Nosgnor. A l'é bonoros col ch'as condan-a nen an lòn ch'a-j dà l'aprovassion. Se it l'has, nopà, 'd dùbi se mangé o pa mangé cheicòsa e it na mange l’istess, it fase 'n pecà përch' it lo fase nen con fede. Ora tut lòn ch'a ven nen da la fede a l'é 'n pecà”. 1 Corint 8:1-8 - “Parloma adess ëd la carn sacrificà a j’idoj. I savoma bin che tuti a diso d'avèj ‘la conossensa’ a sto rësguard, ma cola conossensa a men-a a vantess-ne, mentre che l’amor a l'é për l’edificassion. Coj ch’a chërdo ’d conòsse coma ch’a stan le còse, ancor a san nen coma ch’as s'ha da conòss-je. Lòn che pì a conta a l’é l’amor, e coj ch’a veulo bin a Nosgnor a son arconossù da chiel. Për lòn ch’a riguarda 'l mangé 'd còse sacrificà a j’idoj, i savoma bin che, ant ësto mond, l’ìdol a l’é nen e che ëd Dé a-i na j’é mach un. Sicur a-i na son vàire ch'a son ciamà dio, sia ant ël cel che an sla tèra, coma che an efet a son tanti coj ch'a rendo l'adorassion a vàire ansidìt dio e signor. Contut, nojàutri i savoma ch'a-i é mach un sol Dé, ël Pare, ch'a l'ha creà tut lòn ch'a esist e noi i vivoma grassie a chiel, e a-i é mach un sol Signor, Gesù Crist. Për sò mojen Nosgnor a l'ha fàit tut lòn ch'a-i é. A l’é da chiel ch’i l'oma arseivù la vita. Ore, costa sòrt ëd conossensa a l'é nen dàita a tuti. A-i é 'd coj ch’a son costumà a l’idolatria e ch’a mangio la carn sacrificà a j’idoj coma s’a fussa stàita për dabon ësmonùa a lor, e parèj, soa cossiensa, fiaca coma ch’a l’é, a-j fà sente coma s’a l’avèisso comëttù un pecà. Ore, a l’é nen lòn ch’as mangia ch’an fà esse agreàbil a Nosgnor, përchè i përdoma nen s’i la mangioma pa e i vagnoma gnente s’i la mangioma”.
- ↑ Salm 38:17 - “përchè i son lì-lì për tombé e i peuss pa pì soporté mè dolor”.