Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-15

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21

24. Un Pelerin fàuss con ëd conclusion fàusse

Ore i l’hai vëddù che ‘ncora lor a marciavo anans. Apress che monsù Gran-Cheur a l’avìa chità ‘d parlé ‘d monsù Tërmolant, monsù Onestà a l’ha 'ncaminà a parlé ‘d n’àutr, ch’as ciamava Testadura. “A pretendìa d’esse ‘n Pelerin,” a disìa monsù Onestà, “ma i chërdo pròpi ch’a sia nen rivà al Gran Cancel ch’a-i é a la fin dël camin”.

Gran-Cheur: “Has-to mai parlaje dë sta chestion?”.

Onestà: “Si, pì d’un-a o doe vire; ma chiel, contut a l’é sèmper ëstàit l’istess: un teston. A-i n’anfasìa pa dl’òm, nì dl’argomentassion e gnanca dj’esempi. Lòn che soa ment a-j ciosonava che a podèissa fé, chiel a lo fasìa, e nen e gnun a podìa feje cangié d’idèja.

Gran-Cheur: “Dime, s’it sas dimlo, a che prinsìpi chiel as tnisìa?”.

Onestà: “Chiel a fortìa che n’òm a podìa seguité tant ij vissi che le virtù dij Pelerin; e che s’a l’avèissa fàit tut’ e doe le còse, a sarìa stàit comsëssìa salvà”.

Gran-Cheur: “Coma? Se chiel a l’avèissa dit: ‘A l’é possibil che ij mej a sìo colpevol ‘d vissi e ch’a pijo part a le virtù dij Pelerin’, a podrìa pa esse tant arprocià, përchè, an efet, nojàutri i soma nen dispensà da ‘d vissi a n'assolùt, ma a condission ch'i foma atension a nòstra condòta e s'ësforsoma a esse coma ch’as deuv. Tutun, i capisso che costa-sì a l’é pa la chestion. S’i l’hai capì bin, soa significassion a l’é che chiel a l’era dl’opinion ch’a fussa acetàbil d’esse parèj”.

Onestà: “Vera: a l’é lòn ch’i antendo. parèj a chërdìa e a praticava.

Gran-Cheur: “Ma che motiv avìa-lo chiel për dì përparèj?”

Onestà: “Chiel a disìa che lolì as peul provelo da la Scritura”.

Gran-Cheur: “It prego, Onestà, dane caiche particolar”.

Onestà: “Va bin. Chiel a disìa: ‘Avej da fé con le fomne dj’àutri òm a l’era praticà da David, ël binamà da Nosgnor, e donca chiel a podìa felo’. Chiel a disìa: ‘Avèj pì che na mojé a l’era lòn che Salomon a praticava, e donca chiel a lo podìa fé’. Chiel a disìa che Sara e le levatriss d’Egìt a l’avìo busiardà, e parèj a l’avìa fàit Racab, ch’a l’era stàita salvà; për lòn, chila a l’avìa podù felo. Chiel a disìa che ij dissépoj a l’ero andàit a pijé ‘n borich ch’a apartenìa a cheidun e che sò Magister a l’avìa dijlo ‘d fé, e donca lor a l’avìo podù felo. Chiel a disìa che Giacòb a l’avìa ciapà l’ardità ‘d sò pare për via d’angann e ‘d simulassion e che, donch, a l’avìa podulo fé”.

Gran-Cheur: “Che ‘d pretèise! Ses-to sicur che cola-lì a fussa soa opinion?”.

Onestà: “I l’hai sentulo peroré soa càusa, porté la Scritura a sò favor, porté d’argomentassion a sò favor, e via fòrt”.

Gran-Cheur: “Cola-lì a l’é n’opinion ch’a peul pa esse acetà, con qualsëssìa concession ch’a peussa tiresse fòra ant ël mond”.

Onestà: “Ti ‘t l’has da comprend-me giustament. Chiel a l’ha pa dit che ‘n qualsëssìa òm a podèissa felo, ma che coj ch’a l’avìo le virtù ‘d coj ch’a fan cole còse, a podrìo fé l’istess”.

Gran-Cheur: “Ma còsa ch’a podrìa esse ‘d pì fàuss che na conclusion parèj? Përchè lolì a l’é l’istess che dì che, sicoma ‘d brav òm a l’han fàit an passà ‘d pecà për càusa ‘d soa debolëssa ‘d lor, për lòn chiel a l’ha avù l’autorisassion ëd felo con na ment boriosa. O se, përchè na masnà - përchè ‘l vent a l’ha possala, o përchè a l’é antrapasse ant na pera - a tomba ant la pàuta e a së spòrca, anlora chiel a l’avrìa podù për soa volontà cogesse e raviolesse ant la pàuta tant coma ch’a fà ‘n crin. Chi podrìa-lo mai pensé che cheidun a podèissa esse csì tant amborgnà dal podèj dla lussuria? Ma lòn ch’a l’é scrit a l’ha da esse vera: ‘A s’antrapo: përchè a scoto pa la Paròla, e a l'é për lòn ch'a l’ero ‘ destinà^[1]’”.

Soa suposission a l'é ch’a peudo avèj le virtù dl’òm divòt coj ch’as lasso andé ai sò vissi, ma a l’é n’angann tant fòrt coma l’àutr. A l’é coma se ‘n can a disèissa; ‘I l’hai, o i podrìa avèj, le qualità ‘d na masnà përchè i bërlico soa merda spussolenta’. Esse galùp ëd le colpe dël pòpol ëd Dé a l’é nen na marca ‘d cheidun ch’a l’àbia soe virtù^[2]. I peudo gnanca chërde che un ch’a l’àbia d’opinion parìja a peuda përdabon avèj fede o amor an chiel. Ma i sai che ti ’t l’has portà d’obiession fòrte contra ‘d chiel. Còsa ch’a disìa chiel a soa difèisa?”

Onestà: “Ebin, chiel a disìa: 'Fé lolì përchè un a lo chërd, a l'é motobin pì onest che fé-lo e, ant l'istess temp, pensé 'l contrari'”.

Gran-Cheur: “Cola-lì a l’é na rëspòsta motobin grama, përchè combin ch’a sìa sbalià d’arlamé le rëdne dle passion mentre che nòstre opinion a sìo contràrie a cole ròbe-lì, tutun, pëcché e anvoché toleransa për felo a l’é pes ancora. La prima còsa a fà antrapé coj ch’a vardo, l’àutra a-j fà tombé ant la tràpola”.

Onestà: “Belavans, a-i é tanti ch’a penso pròpi coma col òm-lì e ch’a n’han pa la boca. Lolì a l’é pròpi lòn ch’a dà al Pelerinagi csì pòca arputassion, coma ch’i vëddoma”.

Gran-Cheur: “It l’has dit la vrità e a-i’é da lamentess-ne. Ma col ch’a l’ha timor dël Rè dël paradis a surtirà ‘l pì tòst da la companìa ‘d cola gent-lì”.

Cristiana: “Ant ël mond a-i é d’opinion ëstravise. I conòsso un ch’a disìa: ‘A-i sarà assé ‘d temp për arpentisse cand ch’as sarà lì-lì për meuire’”.

Gran-Cheur: “Cola-lì a l’é ‘d gent ch’a l’é pa sàvia. Col òm, s’a l’avèissa avù na sman-a për core vint mija për salvesse la vita, a sarìa stàit antërdoà al pensé ‘d rimandé col viage a l’ùltim’ ora ‘d cola sman-a”.

Onestà: “It lo dise bin, e pura la pì part ëd coj ch’as considero ‘d Pelerin a fan pròpi parèj. Com it vëdde, mi i son n’òm ansian, e i l’hai viagià an costa stra për tanti di, e i l’hai armarcà minca sòrt ëd condòta e d’opinion.

I l’hai vëddù vaire ch’a son partì coma s’a vorèisso scassé tut ël mond ëdnans ëd lor; e nopà, passaje ch’a l’ero mach pòch di, a l'han sbertì coma coj ch’a son mort ant ël desert, sensa mai vëdde la tèra dla promëssa.

I l’hai vëddù cheidun che, al prinsipi, a promëttìa nen ëd bon; pura a l’é partì për dventé ‘n Pelerin. A l’avrìa podù disse ch’a l’avrìo nen dzorvivù che pòch di, ma peui a l’han arvelasse dij Pelerin pì che bon.

I l’hai veddune vàire ch’a corìo anans an pressa e che, dòp un pòch, a son tornass-ne andré autërtant an pressa.

I l’hai vëddune vàire che, al prinsipi a parlavo bin ëd la vita dël Pelerin, ma, dòp un pòch, a në parlavo autërtant mal.

I l’hai sentù ‘d cheidun che, cand ch’a l’é partì për ël paradis, a disìa ch’a l’era sicura l’esistensa d’un leugh parèj, ma che cand ch’a j’era scasi rivaje, a l’é tornass-ne andré an disend che ‘n tal leugh a esistìa pa.

I l’hai sentù cheidun vantesse ‘d còsa ch’a l’avrìo fàit ant ël cas ch’a l’avèisso ancontrà d’oposision, ma che, për càusa ‘d n’alarm fàuss, a l’han chità la fede, ‘l camin, ël Pelerinage e tut ël rest”.

Ore, mentre ch’a marciavo, a l'é rivaie un ch'a disìa: "Monsù, e vojàutri ch'i seve pì débol, s'i l'eve cara la vita, salveve, përchè 'dnans ëd vojàutri a-i é 'd malandrin ëstërmà!".

Gran-Cheur. Alora, a l’ha dit Gran-Cheur, “A smijo coj tre ch’a l’avìo na vira atacà Pòcafede. Bin, i soma pront për lor” e a l’han seguità a ‘ndé anans. Tutun, a l’han beicà da bin a minca vir andova ch’a l’avrìo podù stërmesse coj malandrin, ma che a son pa presentasse, peul-esse përchè a l’han vëddù ch’a-i era Gran-Cheur e a son pa arzigasse a vnine ancontra, o për n’àutra rason. Comsëssìa, gnun a l’é peui fasse anans.

25. A la ca ‘d Gajo

Cristiana, considerà che chila e le masnà a l’ero adess pitòst ëstrach, a l’ha ciamà s’a-i fussa ant j’anviron n’obergi për fërmess-ie, e monsù Onestà a l’ha dit: “A-i në j’é un a pòca distansa da nojàutri, ch’a l’é d’un dissépol motobin onorèivol, visadì Gajo^[3]”.

Parèj, tùit a l’han decidù d’andé lì e, ancora ‘d pì përchè col vej monsù a l’avìa faje ‘n rendicont csì bon dla bon-a ‘rputassion ëd cola ca. Cand ch’a son rivà a la pòrta, a son intrà; sensa tambussé përchè ‘d sòlit as tambussa pa a n’obergi. Peui a l’han ciamà ‘l padron ëd ca, e chiel a l’é vnùit da lor. Parèj a l’han ciamaje s’à podèisso deurme lì për cola neuit-lì.

Gajo: “Sicura, s’i seve ‘d gent da bin, përchè mia ca a l’é për gnun d’àutri che ij Pelerin”. Anlora Cristiana, Misericòrdia e ij matòt a son ëstàit ancora pì content, përchè l’òsto a l‘avìa an grinor ij Pelerin. Parèj a l’han ciamaje dë stansie; e chiel a l’ha mostraje un-a për Cristiana e ij sò fieuj, un-a për Misericòrdia e n’àutra për monsù Gran-Cheur e ‘l vej gentilòm.

Gran-Cheur. Alora monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “Brav Gajo, lòn ch’i l’eve për sin-a, përchè costi Pelerin a son ëvnùit da lontan e a son ëstrach”.

Gajo: “A l’é giumai tard,” a l’ha dit Gajo, “e donca i podoma pa seurte për caté ‘d ròba da mangé; ma lòn ch’i l’oma, s’a l’é ‘d vòstra sodisfassion, i lo podreve avèj volenté”.

Gran-Cheur: “I saroma content ëd mangé lòn ch’i l’eve antëcà, përchè ti ’t ses comprovate d’esse mai sensa lòn ch’a conven a d’òspiti”.

Peui a l’é calà a parlé al cusiné, ch’as ciamava Gusta-lòn-ch’a-l’é bon, për pronté la sin-a a csì tanti Pelerin. Fàit lolì, a l’é torna montà disend: “Vnì, mè car amis, vojàutri i seve ij binëvnù ambelessì e i son content d’avèj na ca për deve ospitalità, e, damentre ch’a pronto la sin-a, antërtnomse l’un l’àutr con ëd bon dëscors”. Anlora tùit a l’han dit: “I në soma content”.

Gajo. Alora Gajo a l’ha dit: “Ëd chi ch'a l’é fomna costa madama? E ‘d chì ch’a l’é fija costa giovna damisela?”.

Gran-Cheur: “La fomna a l’é la mojé ‘d Cristian, un Pelerin dij temp passà; e costi-sì a son ij sò quatr fieuj. La tòta a l’é un-a ‘d soe conossense, un-a che chila a l’ha përsuadù a ven-e con chila an Pelerinage. Ij matòt a l’han ciapà tut da sò pare e a veulo andeje dré volonté a soe pianà. Propi parèj. Se mach a vëddo ‘n qualsëssìa leugh anté col vej Pelerin a l‘era cogiasse, o na chèich pianà dij sò pé, lolì a-j dà tanta gòj, e a l’han anvìa ‘d cogesse o ‘d buté ij sò pé pròpi là”.

Gajo. Anlora Gajo a l’ha dit: “La fomna e ij fieuj ëd Cristian? Mi i l’hai conossù ‘l pare ‘d vòst marì, e fin-a ‘l pare ‘d sò pare. Tanti an cola famija a l’ero pròpi ‘d brava gent. Ij sò antich a stasìo prima a Antiòchia^[4]. J’antich ëd Cristian (i chërdo che tò marì a l’àbia parlate ‘d lor) a j’ero d’òm ëd dignità granda. As dimostravo esse ‘d gent ëd virtù grossa e corage për ël Signor dij Pelerin, për soe vie, e për coj ch’a-j veulo bin. I l’hai sentù ‘d vàire dij parent ëd tò marì, ch’a l’han patì për motiv ëd la vrità. Stevo, ch’a l’era un ëd la famija da ‘nté che tò marì a l’é surtì, a l’era stàit prassà a mòrt^[5]”. Giaco, n’àutr ëd cola generassion, a l’han tajaje la testa^[6]. As podrìa ‘dcò parlé ‘d Pàul e Pero, ch’a l’ero ant l’antichità dl’istessa famija ‘d vòst marì. A-i era ‘dcò Ignassi, ch’a l’era stàit campà ai leon; Roman, ch’a l’avìo tajaje la carn da j’òss; e Policarp, ch’a l’era stàit fàit consumé viv dal feu. A-i era col ch’a l’é stàit pendù ant na cavagna al sol përché le vespe a lo mangèisso; e col ch’a l’avìo butalo ant un sach e campà ant ël mar përchè a-i nièissa. A sarìa nen possibil ‘d conté completament tuti coj che, an cola famija, a l’han patì ferije e mòrt për amor ëd la vita dij Pelerin. Nì i peuss pa nen esse content ëd vëdde che tò marì a l’ha lassasse dré ‘d chiel quatr matòt coma costi-sì. I spero che lor a porteran anans ël nòm ëd sò pare andasendje dré a soe pianà. Parèj a rivran ëdcò lor a la destinassion beà ëd sò pare”.

Gran-Cheur: “Sensa dubi, monsù, lor a son ëd fiolin ch’a promëtto bin. A smijo ‘d tut cheur ëd vorèj seguité le stra ‘d sò pare”.

Gajo: “Mi i l’hai la speransa certa che la famija ‘d Cristian a sìa destinà ancora a spantiesse an sla fàcia dla tèra e a esse ancora ‘d bon nùmer. Për lòn, che Cristiana a sërca ‘d matòte për ij sò fieuj tant da fé j'ampromëttiure con lor, parèj che ‘l nòm ëd sò pare e dla casà dij sò antich a sìa mai dësmentià ant ël mond”.

Onestà: “Vera, a sarìa përdabon un darmagi che costa famija a ‘ndèissa a la fin”.

Gajo: “Pròpi a la fin nò, ma a podrìa minojesse: che Cristiana a aceta mè consèj, përché a l’é parèj ch’as peul sosten-e l’idèja. E peuj,” a l’ha dit l’obergista, “i sarìa content ëd vëdde ti e toa amisa Misericòrdia strenze tant ij vòst rapòrt che chila a fussa dàita a Maté, tò fieul pì vej, coma soa sposa. Lolì a l’é ‘l mè consèj, për preservete na dissendensa an sla tèra”.

A l’é parèj ch’a l’é peui convnusse ‘d realisé costa idèja, ma ‘d lòn i në parleroma pì anans.

Ëdcò Gajo a l’ha giontà coste paròle: “Mi i parlerai adess an nòm ëd le fomne, përchè ch’a sàpio che l’arprocc ëd soa colpa ‘d lor a l’é stàje gavà. Përchè coma la mòrt e la maledission a son intrà ant ël mond për mojen ëd na fomna^[7], parèj da lor a l’é vnùita ‘dcò vita e salute: ‘Nosgnor a l'ha mandà sò Fieul, nassù da na fomna^[8]‘.

Vera, për mostré vàire ch’a son coj ch'a son ëvnuje apress e a l’avìo avù an ghignon l’at ëd soa mare: cost sess, ant ël Testament Vej, a l’ha desiderà ‘d masnà, mach për vëdde se na fomna o l’àutra a fussa stàita la mare dël Salvator dël mond^[9]. I fortisso ‘ncora che cand che ‘l Salvator a l’é vnùit, an chiel le fomne a son ëstàite le prime a ‘rlegress-ne ‘dnans a j’òm o a j’àngej.

I l’hai mai lesù che n’òm a l’àbia mai daje al Crist na moneja sola, ma a son ëstàite le fomne ch’a son andaje dré e a l’han servilo con ij sò beni ‘d lor^[10]. A l’é stàita na fomna a laveje ij pé con soe lerme^[11]; e na fomna a onze sò còrp për la seportura. A son ëstàite le fomne a pioré cand che chiel a l’é andàit a la cros^[12]; e ‘d fomne ch’a l’han seguitalo da la cros e ch’a son astasse dacant al sepolcr cand che chiel a l’é stàit sotrà^[13]. A son ëstàite ‘d fomne ch’a l’ero con chiel a la matin ëd l’arsuression; e ‘d fomne ch’a l’han portà për prime ai sò dissépoj la neuva che chiel a l’era arsussità dai mòrt^[14].

Le fomne, donch a son fòrt favorije e a mostro, con tut lòn, che lor a pijo part con nojàutri dla grassia dla vita”.

Ore ‘l cusiné a l’ha mandà cheidun a arferì che la sin-a a l’era scasi pronta. Peui la tàola a l’é stàita prontà con tut an òrdin, ij piàt, la sal, e ‘l pan e tut.

Alora Maté a l’ha dit: “La vista ‘d col mantil e ‘d coj ch’a l’han prontà la tàola am fà ven-e n’aptit na vira pì fòrt che anans”.

Gajo: “Anlora lassa che tute le dotrin-e ch’at son mostrà an costa vita a sìo motiv ëd cissé an ti n’anvìa ‘ncora pì granda ‘d pijé part a la sin-a dël gran’ Rè an sò Regn; përchè tute le prédiche, ij lìber e j’ordinanse ambelessì a son nen d’àutr che la preparassion ëd la tàola, cand ch’a son paragonà al disné grand che Nosgnor a pronterà cand ch’i vniroma a soa ca”.

Parèj la sin-a a l’é stàita sërvija e a l'é stàit butà an tàola na spala 'lvà e ‘l pét agità, për fé capì ch'a dovìo ancaminé 'l past con la preghiera e la làuda a Dé^[15]. Con la spala 'lvà David a l’avìa elevà sò cheur a Dé, e con sò pét agità, anté ch’a l’era sò cheur, con lolì a l’era sòlit ëd pogesse a soa àrpa cand ch’a sonava. Costi doi piàt a l’ero pròpi bon e tuti a l’han mangiane con gust^[16].

Peui a l’han portaje na bota ‘d vin, ross 'ma ‘l sangh. Parèj Gajo a l’ha dije: “Bèive fin ch’i në veule. Cost a l’é ‘l giuss ëd la vera vis^[17], cola ch’a ‘rlegra Nosgnor e l’òm^[18]. Parèj a l’han beivune e a n’avìo gòj.

A l’é vnuje dòp na scoèla ‘d làit con pan ësfërvajà. Ma Gajo a l’ha dit: “Che le masnà a l’àbio col-lì për chërse për sò mojen^[19]”.

Peui a l’han portaje un piat ëd butir e d’amel. E Gajo a l’ha dit: “Mangene fin-a ch’i në veule, përchè lolì a l’é bon për arlegreve e fortifiché vòst giudissi e antendiment. Col-lì a l’era ‘l piat ëd Nosgnor cand ch’a l’era na masnà: ‘Chiel a mangerà d’amel e ‘d butir fin tant ch’a sapia arfudé ‘l mal e d’aceté ‘l bin^[20]’”.

Peui a l’han portaje un piat ëd pom, ch’a l’ero ‘d fruta motobin dossa e bon-a. Alora Maté a l’ha dit: “Podom-ne mangé ‘d pom, da già ch’a l’era lòn che ‘l serpent a l’avìa anganane nòstra mare?”.

Parèj Gajo a l’ha dit:

"A l'ero ij pom ch'a l'han anganane,
ma l'é ‘l pecà 'l mal ch'a l'ha danane.
Ij pom proibì a corompo le ven-e,
ma l'ubidiensa a l’é soa meisin-a.
Bèive dai sò càles, Cesa d’amor,
mangia ‘d sò frut ch’a ‘mboniss tò ardor."

Alora Maté a l’ha dit: “I avìa dë scrupoj përchè na vira dij pom a l’han fame mal”.

Gajo: “A l’é ‘l frut proibì ch’at farà mal, ma pa nen col che Nosgnor a l’ha consentine ‘d mangé”.

Mentre ch’a parlavo parèj, a l’han portaje ‘n piat ëd nos^[21]. Cheidun, contut, a l’ha dit a tàola: “Le nos a ruin-o ij dent , dzortut ij dent ëd le masnà”: Ma cand Gajo a l’ha sentù lolì, a l’ha dit:

“Ij test difìcil a son coma le nos dure
(ma i-j ciameraj pa nì angann nì fràuda),
che la greuja a ten bin ëstërmà,
e al letor a në rend malfé la composission.
Donca, deurb la greuja e it në trovras ël cheur;
ambelessì a l'han portaie përchè ti ‘t-j rompe con ardor”.

Anlora a son arlegrass-ne motobin, e a son restà tant a taola, fasend conversassion sù vàire sogèt. Peuj ël vej gentilòm a l’ha dit: “Mè bon obergista, mentre che nojàutri i s-ciapo toe nos, preuva a dine lòn ch’a veul dì cost enìgma-sì: “A-i era n’òm ch’a disìo ch’a l’era mat. Pì chiel a dasìa via, pì ch’a n’avìa”.

Tùit a l’han prëstà n’atension granda, curios coma ch’a l’ero ‘d sente lòn ch’a l’avèissa dit ël brav Gajo. Chiel a l’é restà ‘n pò an silensi e peui a l’ha rëspondù: “Chi ch’a don-a ai pòver con cheur sincer, a arseivrà ‘l dobi, nen mach, des vire ‘d pì”.

Alora Giusèp a l’ha dit: “I m’ancalerìa a dì che i pensava nen ch’it l’avrìe trovane la solussion”.

“Oh,” a l’ha it Gajo, “Lolì i l’hai capilo già tant temp fà grassie a l’esperiensa. A-i è gnun mej magister che l’esperiensa. Da mè Signor i l’hai ‘mprendù a esse misericordios, e i l’hai trovà con l’esperiensa ch’a-i é tant da vagné a ess-lo. A-i é chi ch’a l’é motobin generos ant ël doné a j’àutri, e pura lòn ch’a l’ha a ven esse sempe pì grand; e a-i é col ch’a l’é pitòst rancin, ma malgré lolì, a dventa pòver. A-i é chi ch’as fà rich e pura ch’a l’ha nen; e a-i é chi ch’as fà pòver, e pura a l’ha ‘d richësse grosse^[22]”.

Alora Samuel a l’ha ciosonà a Cristiana, soa mare: “Mama, costa ca a l’é 'd’ n'òm motobin brav. Stoma sì për un bel pòch, e che mè frel pì grand ch’as maria con Misericòrdia, prima d’andé anans an nòst Pelerinagi”.

Gajo, contut, a l’ha bin sentù lòn che Samuel a l’avìa dit, e a l’ha replicà: “Bin volonté, cara mia masnà, resté pura ambelessì për un pò”.

Parèj, a son restaie pì che ‘n mèis, e Misericòrdia a l’é stàita ampromëttùa a Maté coma soa sposa. Mentre ch’a stasìo lì, Misericòrdia, coma ch’a l’era costumà a fé, a l’ha travajà ‘d fé ‘d mantej e ‘d vestimente da desse ai pòver. Lolì a l’ha rendù ‘ncora pì granda soa bon-a ‘rputassion an tra ij Pelerin.

Ma artornoma a nòstra stòria. Apress ëd la sin-a, ij matòt a l’han vorsù artiresse e andé a deurme, da già ch’a l’ero motobin ëstrach dal viage. Misericòrdia, contut, a l’ha dit: “I-j pòrto mi an soa stansia”. Parèj a l’ha portaje ant ij sò let, e a l’han durmì bin, ma ‘l rest a l’é restà a ciaciaré tuta la neuit, përchè Gajo e j’àutri a l’ero na companìa bin antëressanta da parleje ‘nsema, tant da vorèj pa pì dëstachess-ne. A na certa mira, contut, tant ch’a l’avìo parlà ‘d sò Signor, ëd lor midem e ‘d sò viage, ël vej monsù Onestà, col ch’a l’avìa proponù l’enigma a Gajo, a l’ha 'ncaminà a sbassé la testa e a saré j’euj, ma Gran-Cheur a l’ha dije: “Còsa, monsù! Chiel a comensa a esse ansugnochì! Ch’a ven-a, ch’as fërta j’euj, i l’hai n’àutr enigma da propon-je!”.

Alora monsù Onestà a l’ha dit: “Anlora scotomlo”.

Parèj monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “Chi ch’a veul vince a l’ha prima da esse butà an derota; col ch’a veul vive a lë strangé a l’ha prima da meuire a ca soa”.

“Ah,” a l’ha dit monsù Onestà, “col-lì a l’é dur, dur da dëspieghé e dur da pratiché. Ma ch’a disa chiel lòn ch’a veul dì. Mia part a la lasso pura a chiel: ch’a dëspiega lòn ch’a veul dì. I starai volonté a scoté”.

“Nò,” a l’ha replicà Gajo, “la chestion i l’hai lassala a chiel e chiel a l’ha da rëspondje”.

Alora ‘l vej gentilòm a l’ha dit: “Un a l’ha da esse prima conquistà da la grassia. Ël pecà a l’ha da esse prima mortificà. A l’ha prima da meuire a chiel midem col ch’am përsuadrà”.

“Lolì a l’é giust,” a l’ha dit Gajo, “a l’é la bon-a dotrin-a e l’esperiensa ch’a lo mostra. Përchè, prim, fin-a tant che la grassia as manifesta nen e a buta an derota l’ànima con tuta sua glòria, chila a podrà pa fé oposission vera al pecà. E peuj, se ‘l pecà a l’é le còrde ‘d Sàtana ch’a gropo l’ànima, coma ch’a podrà mai fé resistensa al pecà anans ch’a sìa prima dësgropà da cola 'nfermità? Ant ëscond leu, un ch’a conòss nì la rason nì la grassia, a podrà mai vnì esse ‘n monument ëd grassia, ma a sarà sèmper s-ciav ëd soe corussion.

Ora ch’am ven an ment, iv conterai na stòria ch’a val la pen-a dë scoté. A-i era doi òm che a ‘ndasìo an Pelerinagi. Un a l’avìa 'ncaminà cand ch’a l’era giovo, l’àutr cand ch’a l’era giumai vej. Ël giovo a l’avìa ‘d tentassion fòrte da confrontess-je; cole dël vej a l’ero scasi chità për motiv ëd l’età. Ël giovo a carcava ij sò pas tanme ‘l vej, e a fasìo pòca fatiga. Ma chi, antra ‘d lor, a l’avìa soe grassie ch’a lusìo pì ciàire, da già che tùit e doi a smijavo esse simij?”.

Onestà: “Sensa dubi ‘l giovo. Përché col ch’a l’ha da confrontesse con l’oposission pì fòrta, a dà la mej dimostrassion d’esse ‘l pì fòrt, bele se l’àutr, malgré l’età, për via dla fòrsa ‘d soe gambe, a smijo esse j’istess.

Venta dcò da dì che ij vej a son benedì da cost eror, visadì, sicoma soa età a càusa na diminussion ëd soe tentassion, lor a son pì propens a ‘nganesse. An efet, ij vej ch’a son pì gentil, a son pì bon a dé ‘d consèj a coj ch’a son giovo, përchè ch’a l’han vëddù la pì part ëd la vanità dle còse. Tutun, për un vej e ‘n giovo ch’a buto an pràtica ansema le virtù dël Pelerinagi, ël giovo a l’ha ‘l vantagi dla pì bela dëscoèrta ‘d n’euvra ‘d grassia drinta ‘d chiel; bele se le tentassion dël vej a son pì débol.

Parèj a son restà a ciaciaré fin-a a primalba. Ore, cand che la famija a l’é ausasse e a l’è vnùita giù, Cristiana a l’ha ciamaje a sò fieul Giaco ch’a lesèissa ‘n capìtol ëd la Bibia. Parèj chiel a l’ha lesù ‘l capìtol 53 d’Isaia. Fàit lòn, monsù Onestà a l’ha ciamaje lòn che col test a vorìa dì cand ch’a dis: “Ël servent ëd Nosgnor a l’é chërsù dë 'dnans a chiel tanme n’arbut, tanme na rèis ch’a seurt da ‘n teren sùit. A l’avìa gnun-a tal figura o blëssa ch’a podèissa cissé nòstr’ amirassion; a l’era ‘d gnun-a bela presensa ch’a podèissa réndlo desideràbil^[23]”.

Gran-Cheur.

Alora monsù Gran-Cheur a l’ha dit: “I rëspondo mi. Përché la Gèsia dij Giudé, da che a l’é vnùne ‘l Crist, a l’ha scasi përdù tut ël giuss e lë spìrit ëd la religion. A la sconda i diso: le paròle a son përnunsià ant la përson-a ‘d coj ch’a son pa ‘d chërdent che, për motiv ch’a l’han pa col euj ch’a peul vëdde ant ël cheur ëd nòst Prinsi, për lòn a lo giùdico da la meschinìa ‘d soa aparensa esterna. Pròpi coma coj ch’a san pa che le pere pressiose a son quatà da na crosta ch’a jë stërma, cand ch’a l’han trovane un-a a la campo torna via përchè a san nen lòn ch’a l’han trovà, pròpi coma s’a fussa na pera ‘d gnun valor”.

Nòte

1. 1 Pero 2:8.
2. Osea 4:8 - “As nurisso dij sacrifissi che mè pòpol a smon për ij sò pëccà, a son galup ëd soe colpe”.
3. Roman 3:23 - “Gajo, ch'a dà ospitalità a mi e a tuta costa cesa, av saluta. Erasto, ël tesoré dla sità e nòstr frel Quarto av saluto”.
4. At 11:26 - “Cand ch’a l’ha trovalo, a l’ha mnalo a Antiòchia, e a l’é rivà che, durant n’ann tut antregh Bàrnaba e Sàul a son restà a Antiòchia con cola cesa, e a l’han dotrinà motobin ëd gent. A l’é stàit a Antiòchia che për la prima vòta ij dissépoj ëd Gesù a son ëstàit ciamà ij Cristian”.
5. At 7:59-60 - “A seguitavo a pijé a prassà contra dë Stevo mentre che chiel a pregava e a disìa: “Signor Gesù! Arsèiv mè spìrit!”. E, essend-se butasse an ginojon, a l’ha crijà a àuta vos: “Signor, daje pa la colpa dë sto pecà”. E dit lòn, a l’é andurmisse 'nt la mòrt”.
6. At 12:2 - “A l'avìa 'dcò fàit tajé la testa a Giaco, frel ëd Gioann.
7. Génesi 3:1-22 - “Ore, ël serpent a l'era 'l pì furb ëd tuti j'animaj servaj che Nosgnor Dé a l'avìa fàit. A-j dis a la fomna: "É-lo vera che Nosgnor a l'ha dit: 'Vojàutri i peule pa mangé ij frut ëd j'erbo dël vërzé?'".  La fomna a rispond al serpent: "Sicura ch’i podoma mangé dij frut ëd j'erbo dël vërzé. A l'é mach al rësguard dël frut ëd l'erbo ch'a l'é 'n mes al vërzé che Nosgnor a l'ha dit: 'Vojàutri i l’eve pa da mangene e gnanca da tochene, dësnò i meuire". Ël serpent a dis a la fomna: "A l'é pa vera ch'i meuire. A l'é mach che Nosgnor a sa bin che s'i në mange ij vòsti euj as duverterìo e i sarìe tanme Dé ch'a conòss ël bin e 'l mal".Anlora, cand che la fomna a l'ha vëddù che 'l frut ëd l'erbo a l'era bon da mangé e ch'a l'era desideràbil për podèj dventé savi, chila a l'ha ciapane e a l'ha mangiane. Chila a l'ha dàjne 'dcò a sò marì ch'a l'era con chila e chiel a l'ha ‘dcò mangiane. A l'é parèj che j'euj dl'un e dl'àutra a son duvertasse, ancorzend-se d'esse patanù. Anlora a l'han cusì 'nsema ‘d feuje 'd fié e a son fasse dle cuverture. Anlora l'òm e soa fomna a l'han sentù la vos ëd Nosgnor Dé ch'a 'rsonava 'nt ël vërzé a l'ambrun-a seiran-a e a son ëstermasse da Nosgnor antrames j'erbo dël vërzé. Ma 'l Signor Dé a l'ha ciamà l'òm e a l'ha dije: "Andova ses-to, Adam?"  e chiel a l'ha risponduje: "I l'hai sentù toa vos ant ël vërzé e i l'hai avune tëmma për mia nudità e i son ëstërmame". E Nosgnor Dé a l'ha dit: "Chi é-lo ch'a l'ha dite ch'it ses patanù? L'has-to mangià da l'erbo ch'i l'hai comandate 'd nen mangene?". L'òm a l'ha dit: "La fomna ch'it l'has butame dacant, a l'é chila ch'a l'ha dame 'l frut ëd col erbo e mi i l'hai mangiane". Anlora Nosgnor Dé a l'ha dit a la fomna: "Përché has-to fàit lòn?". La fomna a l'ha rispondù: "Ël serpent a l'ha 'mbrojame e i l'hai mangiane". Nosgnor Dé a l'ha dit al serpent: "Përch'it l'has fàit sòn, it saras sogetà, antrames a tute le bestie sarvaje e a tute le creature vive dij camp, a na maledission: ti 't andras a rabaston e 't mangëras la póer ëd la tèra tuit ij di 'd toa vita. E i butraj 'd nimicissia antra ti e la fomna, an tra toa dissendensa e soa dissendensa; soa dissendensa at crasrà la testa e ti 't feriras sò garèt". A la fomna a l'ha dit: "It farai chërse ij dolor ëd toa grossëssa e 't l'avras dij cit con dolor; it l'avras l'anvìa d'anviare-te 'nvers tò marì, ma a sarà chiel a dominete.  Ma a Adam a l'ha dit: "Përch'it l'has ëscotà toa fomna e 't l'has mangià 'l frut dl'erbo ch'i l'avìa comandate 'd nen mangene, për càusa toa la tèra a sarà sogetà a na maledission; ti 't na mangëras ij frut con motobin ëd pen-a për tuit ij di 'd toa vita. At porterà dë spin-e e ‘d ronze, e ti 't mangëras ël forment dij camp. Con ël sudor ëd la front it mangëras tò pan fin-a a tant ch' it artornëras ant la tèra d'anté ch'it ses stàit ciapà, dàit che ti 't ses póer e it artornëras ant la póer". L'òm a l'ha ciamà soa fomna Eva përchè chila a l'é stàita mare 'd tùit ij vivent. Peui Nosgnor a l'ha fàit për Adam e për soa fomna ‘d vestimente ‘d coram e a l'ha arvestìe”.
8. Galat 4:4 - “Cand che, tutun, a l'é vnuje 'l temp giust, Nosgnor a l'ha mandà sò Fieul, nassù da na fomna, nassù an sogession a la Lej”
9. Luca 1:39-55 - “Ore, an col temp-là, Marìa a l'é alvasse e a l'é andàita 'n pressa an Giudèa, fin-a a 'n paisòt an tra le colin-e. Là a l'é intrà 'nt la ca 'd Sacarìa e a l'ha salutà Elisabeta. E a l'é rivà che, giusta 'nt ël moment che Elisabeta a l'ha sentù 'l salut ëd Marìa, ël cit ch'a l'avìa 'n pansa a l'ha fàit coma n'arsàut e Elisabeta a l'é stàita ampinìa da lë Spìrit Sant. Elisabeta a l'ha sclamà a vos àuta: "Nosgnor a l'ha benedite ëd pì che 'd minca n'àutra fomna e benedìa a l'é toa masnà. Com é-lo che la mare 'd mè Signor am fà l'onor ëd ven-e a feme na vìsita? Përchè tut sùbit che 'l son ëd toa vos a l'é rivà a mie orije, ël cit ch'i l'hai an pansa a l'ha 'rsautà 'd gòj! Ore, bonorosa a l'é cola ch' a l'ha chërdù che lòn che 'l Signor a l'ha dije a l'é sicura ch'as compirà". E Marìa a l'ha dit:"L'ànima mia a magnììica Nosgnor. e mè spìrit as arlegra an Nosgnor, mè Salvator, përchè chiel a l'ha vardà con favor a l'ùmil condission ëd soa sërventa. D'adess anans tute le generassion am ciamran bonorosa, përché 'l Potent a l'ha fame 'd còse grande e sò nòm a l'é sant. Da na generassion a l'àutra Nosgnor a mostra soa misericordia a coj ch'a l'han ëd rësguard për chiel. A l'ha mostrà potensa con sò brass: a l'ha dësbërgiairà j'orgojos e j'arogant, a l'ha tirà giù ij prinsi da sò tròno e a l'ha esaltà coj ch'a son ùmij. A l’ha gavà la fam a j’afamà, a l’ha mandà via jë sgnor a man veuide.A l'ha giutà Israel, Sò servitor, avisànd-se 'd soa misericòrdia, cola ch'a l'avìa promëttù a nòstri antich, a Abraham e a soa dissendensa për sempe”.
10. Luca 8:1-3 - “press ëd lòn, Gesù a andasìa da sità a sità an predicand e nunsiand ël Regn ëd Nosgnor. A lo compagnavo ij Dódes ² e ‘dcò ‘d fomne che chiel a l’avìa liberà da dë spirit malign e da ‘d maladìe: Marìa Madlen-a, che Gesù a l’avìa liberà da sèt ëspirit; Gioan-a, fomna ‘d Cusa, meinagé d’Erod; Susan-a e vàire d’àutre ch’a lo giutavo con ij sò beni”.
11. Luca 7:37-50 - “A-i era ant la borgià na fomna ch’a l’era na pecatriss bin conossùa. Cand ch’a l’ha savù che Gesù a l’era a tàula a ca dël Farisé, a l’ha portaje n’àmola d’albaster pien-a ‘d përfum ëd gran valor, peui, an piorand, a l’é anginojasse darera ‘d chiel. Soe lerme a tombavo giù an sij pé ‘d Gesù, e chila a-j suvava con ij sò cavèj e a j’onzìa con ël përfum ch’a l’avìa portà. Ël Farisé ch’a l’avìa anvità Gesù, an vëddand lòn, a l’ha pensà: “Se stossì a fussa ‘n profeta përdabon, ëd sicur a savrìa che sòrt ëd fomna ch’a l’é cola ch’a lo toca e la vita che chila a fà: cola-lì a l’é na pecatriss. Gesù a-j dis al Farisé: “I l’hai da dite cheicòsa”. Chiel a-j rëspond: “Dime pura, magìster”. “Un creditor a l’avìa doi debitor; un ëd lor a-j dovìa sinch-sent dné, e l’àutr sinquanta. Coma ch’a l’avìo nen ëd che pagheje, a l’ha armëttuje a tuti e doi ij sò débit. Dime ‘n pò: col ch’a l’é ëd coj doj ch’a-j vorerà pì bin?”. Simon a-j rëspond: “I penso ch’a sìa col ch’a l’avìa ‘l débit pì gròss”. Gesù a-j dis: “Bin dit!”. Anlora, virandse vers la fomna, Gesù a dis a Simon: “Vëddes-to sta fomna? I son entrà a toa ca e ti tl’has pa dame d’eva për laveme ij pé; ma chila a l’ha bagname ij pé con soe lerme, e a l’ha suvaje con ij sò cavej. Ti ‘tl’has nen arseivume con un basin, chila, a l’opòst, apress ch’i son intrà, a l’ha pa chità ‘d baseme ij pé. Ti tl’has nen onsume la testa d’euli, ma chila a l’ha onzume ij pé con ëd përfum. Për col motiv it diso che ij sò pecà, ch’a son tanti, a-j son armëttuje: a l’é për lòn che chila a l’ha mostrà tant amor, e col che pòch a l’é armëttuje, a mostra pòch amor. E peui a dis a la fomna: “Ij tò pecà at son përdonà”. E coj ch’a l’ero ansem a chiel a tàula a son butasse a dì tra ‘d lor: “Ma chi é-lo stossì ch’a përdon-a fin-a ij pecà?”. Gesù, a la fin, a l’ha dije torna a la fomna: “Toa Fej a l’ha salvate: vatne an pas!””.
12. Luca 23:27 - “Ora Gesù a l’era seguità da na gran furfa ‘d gent e ‘dcò da vàire fomne ch’as dasìo ‘d bòte an sle stòmi për segn d'aflission granda e ch’a pioravo”.
13. Luca 24:22-23 - “E peui, chèich fomne dle nòstre, a l'han motobin sburdine: a son andàite la matin a la tomba, a l’han pì nen trovaie sò còrp e a son ëvnùe a conté-ne d'avèj avù na vision d'àngej ch'a disìo che chiel a l'é viv”.
14. Maté 27:25-61 - “A lolì, tut ël pòpol a l’ha rësponduje: “Che sò sangh a tomba dzora dla testa ‘d nojàutri e dij nòstri fieuj!”. Anlora Pilàt a l’ha lassaje lìber Baraba. Peui a l’ha dàit l’ordin che Gesù a fussa foëttà e a l’ha armëttulo ai soldà përchè a fussa butà an cros. Ij soldà dël governator a l’han ëmnà Gesù al pretòri e a l’han radunà dë 'dnans a chiel tut ël distacament. Dòp d’avèjlo dëspatanualo, a l’han butaje a còl un mantel ëd color scarlata; a l’han butaje an sla testa na coron-a dë spin-e antërsà e an soa man drita na can-a; peui, anginojand-se dë 'dnans a chiel, as në sbefiavo an disand: “Salve! Rè dij Giudé!”, Apress d’avèje scracià contra, a l’han pijà la can-a e a-j dasìo ‘d colp an sla testa. Cand ch’a l’han avùne pro ‘d tut lolì, a l’han gavaje ‘l mantel e a l’han torna butaje a còl soa vestimenta. peui a l’han ëmnalo via për butelo an cros.Cand ch’a son surtì a l’han trovà n’òm ëd Cirene ch’as ciamava Simon, e a l’han obligalo a porté la cros ëd Gesù. Rivà al leu ch’as ciamava Gòlgota - ch’a veul dì “Leu dël Cranio”, a l’han daje a Gesù da bèive ‘d vin mës-cià con ëd fel amèr, ma cand ch’a l’ha tastalo, Gesù a vorìa pa bèivlo. Apress d’avèilo anciodà a la cros, a son dividusse soe vestimente an tra ‘d lor, gieugand-sje ai dà. A l’é compisse parèj lòn ch’a l’avìa dit ël profeta: “A son dividusse an tra ‘d lor mie vestimente, e a l’han tirà a sòrt mia vesta”. Peui, essend-se astà, a lo goernavo ansilà. A l’han ëdcò butaje ‘n cartel dzora dla testa, andova la càusa ‘d soa condan-a a l’era marcà con ste paròle: “Sto-sì a l’é Gesù, ël Rè dij Giudé”. Doi brigant a son ëdcò stàit crosifià con chiel, un a soa drita, e l’àutr a soa snistra.Coj ch’a passavo da lì a l’ofendìo con d’angiurie e a sopatavo la testa con n'ària dë svèrgna, e a-j disìo: “Ti ch’i l’avìe da dësblé ‘l Templi e da butelo torna ‘n pé an tre di, salva ti midem, s’it ses Fieul ëd Nosgnor e cala giù da la cros!”. L’istess a fasìo ij gran sacerdòt con ij magìster ëd la Lege e j’ansian dël pòpol, a-j fasìo dë schergne e a-j disìo: “A l’ha salvà j’àutri e a peul nen salvesse chiel midem; s’a l’é ‘l rè d’Israel, ch’a cala giù adess da la cros, e i-j chërdroma. A l’é fidasse an Nosgnor, ma se Nosgnor a-j veul bin, ch’a lo libera adess, përchè ch’a l’ha dit: ‘I son ël Fieul ëd Nosgnor’". Ëdcò ij brigant ch’a l’ero stàit crosifià ansem a chiel, a-j rimprociavo l’istess. Ore, da mesdì fin-a a tre bòt dël dòp-mesdì a-i é staje ‘d top sù tut ël pais. Peui, apopré a tre bòt, Gesù a l’ha sclamà con tute soe fòrse: “Elì, Elì, lammà sabactanì?”, ch’a veul dì: “Mè Dé. mè Dé, përchè has-to chitame?”. Cand ch’a l’han sentù lòn, cheidun ch’a-i j'era lì a disìa: “A ciama Elia”. Anlora un ëd lor a l’é 'ndàit ëd corsa a pijé na sponga e, avendla ampinija ‘d vin brusch a l’ha butala an punta ‘d na can-a e a l’ha daine da bèive]. Ma d’àutri a disìo: “Lassa sté, vëddoma s’a ven Elia a salvelo”. Anlora Gesù, avend crijà con tute soe fòrse, a l’é spirà”. A l’é antlora che ‘l ridò dël Templi a l’é s-ciancasse an doi, da l’àut an bass, la tèra a l’ha tërmolà e le pere a son s-ciapasse. Le tombe a son dovertasse, e diversi còrp dij sant, ch’a l’ero mòrt, a son arsussità. A son surtì da le tombe e, apress dl’arsuression ëd Gesù a son intrà ant la sità santa e a son mostrasse a vàire. Ël senturion e coj ch’a guernavo Gesù, cand ch’a l’han vëddù ‘l taramòt e tut lòn ch’a l’era capitaje, a l’han avù na gran tëmma e a l’han dit: “A l’é vrità: sto-sì a l’era ‘l Fieul ëd Nosgnor".A-i era ‘dcò ansilì diverse fomne ch’a vardavo da lontan e ch’a l’ero andaje dapress a Gesù da la Galilea për cudìlo. An tra ‘d lor a-i era Maria Madlen-a e Maria, mare ‘d Giaco e ‘d Giusèp; e la mare dij fieuj ëd Zebedé.Rivà ch’a l’era la sèira, në sgnor da Arimatèa, ch’as ciamava Giusèp e ch’a l’era ‘dcò un dij dissépoj ëd Gesù, a l’é andait a trové Pilat për ciamèje ‘d podèj avèj ël còrp ëd Gesù, e Pilàt a l’ha dàit l’òrdin che ‘l còrp ëd Gesù a-j fussa consegnà. Parèj, Giusèp a l’ha pijane ‘l còrp, a l’ha anvlupalo ant un linseul net e a l’ha butalo giù ant na tomba neuva ch’a l’avìa fait scavé 'nt la ròca; e apress d’avèj fàit robaté contra na gran pera a l’intrada, a l’é andass-ne. A l’ero andaje ‘dcò Maria Madlen-a e l’àutra Maria, ch’a l’ero astasse visavì dla tomba.”.
15. Levìtich 7:32-34 - “Dij vòstri sacrifissi ‘d comunion i presentereve ‘dcò la cheussa o la spala drita dla vìtima, e apress i në fareve don al sacerdòt. Costa cheussa a l’é pr’ ij dissendent d’Aron ch’a l’avran smonù ‘l sangh e la grassa dij sacrifissi ‘d comunion. Përchè mi, ël Signor, dij sacrifissi ‘d comunion che j’Israelita a më smonran, i-j pijo ‘l pét ch’am presento e la spala arservà, e a-j në faso don al sacerdòt Aron e ai sò dissendent. Costa-sì a l’é na prescrission përpetua për j’Israelita”; Levìtich 10:14-15 - “Për lòn ch’a riguarda ‘l pét presentà dë 'dnans ëd Nosgnor e la cheussa arzervà, mangela ant un leu pur da la mira ritual, vojàutri, vòstri fieuj e vòstre fije. Cola-lì a l’é la porsion che për drit a vë speta dij sacrifissi ‘d comunion smonù da j’Israelita. ¹⁵Lor a porteran la cheussa arzervà e ‘l pét ch’as ha da presenté dë 'dnans ëd Nosgnor con la grassa ch’a l’é da fesse brusé dal feu, përchè i -j ësmon-e dë 'dnans ëd Nosgnor; cole doe part a saran për vojàutri e pr’ ij vòstri fieuj. Costa-sì a l’é na prescrission përpétua, precis coma Nosgnor a l’ha comandà”; Salm 25:1 - “Con mia preghiera i ven-o dë 'dnans ëd ti”; “Ebreo 13:15 - “A Nosgnor, donca, smonoma sempe, për ël mojen ëd Gesù Crist, un sacrifissi ‘d làude, l’é a dì, ël frut ëd làver ch’a confesso sò nòm”.
16. Deuteronòmi 32:14 - “fior ëd làit ëd vaca e làit ëd feja, ansema con la grassa dij babero, moton ëd Basan e boch, fior ëd farin-a e formënt e sangh d'uva, ch'it beivìe mossant”.
17. Gioann 15:1 - “Mi i son la vera vis e mè Pare a l'é 'l vignolant”.
18. Giùdes 9:13 - “Ma 'dcò chila a l'ha rësponduje: ‘Podria-ne lassé mè vin, ch'a ‘rlegra Nosgnor e j'òm, për sbilauceme dëdzora a j'àutri erbo?’”.
19. 1 Pero 2:1-2 - “Për costa rason, donca, dësvestive 'd minca na forma ‘d malissia, d’angann, d’ipocrisìa, d’anvidia e 'd maldicensa. Susté, coma 'd masnà nassùe mach adess, ëd làit ëspiritual e pur, për ch’i chërse për sò mojen fin-a a la salvëssa, s’i l’eve gustà, contut, coma ch’ël Signor a l’é bon”.
20. Isaia 7:15.
21. Càntich 6:11 - “Mi i j'era calà ant ël nosé, për vëdde ij gich ëd la valada, për vëdde ij but ëd le vis e se a fùsso fiorì ij pomgranà”.
22. Proverbi 11:24; 13:7 - “Com é-lo che coj ch’a son generos a ven-o esse na vira pì rich e che ij rancin a son coj ch’a patiran ëd penuria? (..) A-i é cheidun ch'a pretend d'esse rich e a l'ha nen; n'àutr a fà visa d'esse pòver e a possed ëd richësse gròsse”.
23. Isaia 53:2.