Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-11

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Tape:: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6 - 2-7 - 2-8 - 2-9 - 2-10 - 2-11 - 2-12 - 2-13 - 2-14 - 2-15 - 2-16 - 2-17 - 2-18 - 2-19 - 2-20- 2-21

13. Ël seugn ëd Misericòrdia

A son parèj butasse a ciaciaré, peui a son andurmisse. Dla matin, cand ch’a son dësvijasse, Cristiana a l’ha dit a Misericòrdia:

Cristiana: “A më smijava che ti ’t rijèisse ant la seugn. Cola ch’a n’era la rason?”.

Misericòrdia: “I l’hai fàit dij bej seugn, ma ses-to sicura che mi i rijèissa?”.

Cristiana: “Pròpi parèj, ti ’t riìje ‘d tut cheur, ma, it në prego, dime lòn ch’it l’ha sugnà”.

Misericòrdia: “I l’hai sugnà d’esse astà da sola ant un leu desert e ‘d lamenteme ‘d coma mè cheur a fussa dur. Peui i son ancorzume ‘d pì nen esse sola, ma ch’a fusso radunasse vàire tuti dantorn ëd mi për vëdd-me e sente lòn ch’i l’avrìa dit. Parèj lor a son ëstàit lì a sente e mi i seguitava a fé ‘d lamente për la durëssa ‘d mè cheur. A lolì a j’era chi ch’a në riìja, e d’àutri a disìo che mi i j’era mach na fòla, e d’àutri ancora a l’avìo anandiasse a deme ‘d posson e sbat-me un pò da sì e ‘n pò da là. Peui i l’hai vardà an àut e a më smijava ch’am vnèissa ‘ncontra un con dj’ale. A l’é donca vnùit dirèt da mi e a l’ha dime: ‘Misericòrdia! Còs é-lo ch’at sagrin-a?”. Cand ch’i l’hai finì ‘d fé mia plenta, col-lì a l’ha dime: ‘Che la pas a sìa con ti!’. A l’ha suvame ‘dcò j’euj con sò fassolèt e a l’ha arvestime d’argent e d’òr. Peui a l’ha butame al còl na cadnin-a, d’orcin a j’orije e ‘n bel diadem an sla testa^[1]. Apress a l’ha pijame për man e a l’ha dime: ‘Misericòrdia, ven con mi”. Parèj a l’é montà e i son andaje dapress fin-a ch’i soma rivà a ‘n porton d’òr. A l’ha tambussaie e, cand che coj da ‘ndrinta a l’han dovertà, l’òm a l’é intrà e mi i son andaje dré fin-a a ‘n tròno, andova che Un a-i era astà. E chiel a l’ha dime: ‘Bin-ëvnùa, fija!”. Col leugh a l’era splendrient e bërlusant tanme le stèile, o pitòst, tanme ‘l sol; e a më smijava ‘d vëdde là ‘dcò tò marì. A l’é antlora ch’i son dësvijame. Ma im sovnisso nen ch’i riìja”.

Cristiana: “A l’é vera: ti ‘t riìje tant e ‘m fasìa pròpi piasì ‘d vëdd-te tant contenta. Përmëtt-me ‘d dite ch’a sìa stàit un bel seugn e che, coma ch’it l’has ancaminà a trové vera soa prima part, parèj it trovras ëdcò la sconda part. Dé an parla ‘d na nanera o dl’àutra, pura l’òm a-j dà pa da ment. Ant un seugn e ant ëd vision nuiteje, cora che ‘n seugn ancreus a tomba an sj’òm, cand ch’i dormoma an nòst let^[2]’. I l’oma nen da manca ‘d resté dësvij a let për parlé con Dé; Chiel a peul fene na vìsita mentre ch’i dormoma e fene sente Soa vos. Nòst cheur soèns as dësvija cand ch’i dormoma; e Dé an peul parlé sìa con ëd paròle, sìa con proverbi, sìa con ëd segn e similitùdin, sìa coma se un a fussa dësvij”.

Misericòrdia: “Bin, i son contenta ‘d mè seugn, përchè i spero ‘d vëdd-lo bin tòst realisà e ‘d feme torna rije”.

Cristiana: “Adess i l’oma pròpi da alvesse e ‘d savèj lòn ch’i l’oma da fé”.

Misericòrdia: “It në prego, se costa gent a n'anvita a resté sì për un pò, acetomlo. I son pròpi dl’idèja ‘d resté sì pr’ un pò për mej conòsse coste giuvne. A më smija che Prudensa, Pietà e Carità a l’abio ‘n visagi motobin grassios e mzurà”.

Cristiana: “I vëdroma lòn ch’a faran”.

Parèj, cand ch’a son alvasse e prontasse, a son calà giù e a l’han ciamà l’un-a a l’àutra s’a l’avèisso bin durmì e a fusso arposasse, e se ‘l let a l’era confortèivol o nò”.

Misericòrdia: “Anlora bin,” a l’ha dit Misericòrdia, “A l’é stàit un dij mej pernotament ch’i l’hai mai avù an tuta mia vita”.

14. Prudensa a dotrin-a ij fiolin

Alora Prudensa e Pietà a l’han dit: “S’i l’oma përsuaduve a resté sì pr’ un pò, i ‘avreve tut lòn che la ca a peul përmëtt-se”.

Carità. “Pròpi parèj, e iv lo daroma bin volonté”, a l’ha dit Carità.

Donch a l’han consentì e a son restà an cola ca për un mèis o poch da pì. A l’é stàit un temp motobin profitèivol për tuti lor. E da già che Prudensa a vorìa vëdde coma che Cristiana a l’avìa anlevà sò fieuj, a l’ha ciamaje ‘l përmess ëd feje ‘n catechìsim. Parèj chila a l’ha daje volonté ‘l përmess. A l’ha 'ncaminà a dutriné ‘l pì giovo, ch’as ciamava Giaco.

Prudensa. E chila a l’ha dit: “Dime ‘n pò, Giaco, podries-to dime chi ch’a l’ha fate?”.

Giaco: “Dé ‘l Pare, Dé ‘l Fieul, e Dé lë Spirit Sant.

Prudensa: “Brav. E peules-to dime chi ch’a l’é ch’at salva?”.

Giaco: “Am salva Dé ’l Pare, Dé ‘l Fieul, e Dé lë Spirit Sant.

Prudensa: “Bin, ma com é-lo che Dé ‘l Pare at salva?”.

Giaco: “Për Soa grassia”.

Prudensa: “Com’é-lo che Dé ‘l Fieul at salva?”.

Giaco: “Për Soa giustissia, mòrt, sangh e vita”.

Prudensa: “E com é-lo che lë Spirit Sant at salva?”.

Giaco: “Chiel am anlùmina, am arneuva e am preserva”.

Anlora Prudensa a l’ha dit a Cristiana: “Ti ‘t ses përdabon da laudé për avèj anlevà parèj tò fieuj. I penso ch’a sia nen necessari fé coste domande a j’àutri, sicoma che ‘l pì giov ëd lor a peul rësponde tantbin. Për lòn mi ‘m dedicherai a coj ch’a son ij pì grand”.

Prudensa. Alora chila a l’ha dit: “Ven, Giusèp”, përchè col-lì a l’era sò nòm. “T'am përmëtte ‘d fete chèich domanda dël Catechìsim?”.

Giusèp: “Con tut mè cheur”.

Prudensa: “Lòn ch’a l’é l’òm?”.

Giusèp: “L’òm a l’é na creatura rasonèivola, salvà da Dé, coma ch’a l’ha dìt mè frel”.

Prudensa: “Përchè ch’as parla dla necessità d’esse salvà?”.

Giusèp: “Përchè l’òm a l’é tombà an condission ëd përzonìa e miseria për càusa dël pecà”.

Prudensa: “Còsa ch’as antend cand as dis che un a l’é salvà da la Trinità?”

Giusèp: “Che ‘l pecà a l’é ‘n lagosìn csì grand e potent che gnun a peul liberene da soe grinfe se nen mach Dé; e che Dé a l’é tant brav e amorèivol con l’òm da tirelo feura përdabon da cola condission miserèivola”.

Prudensa: “Col ch’a l’é ‘l propòsit ëd Dé ant la salvassion d'un pòvr òm?”.

Giusèp: “Col ëd glorifiché Sò nòm, Soa grassia, Soa giustissia, e via fòrt; e la felicità eterna ‘d Soe creature”.

Prudensa: “Chi ch'a son coj ch’a l'han da esse salvà?”

Giusèp: “Coj ch’a ‘rsèivo la salvassion che Dé a-j'ësmon”.

Prudensa: “Bin dit, Giusèp! Toa mare a l’ha mostrate bin e ti ‘t l’has ëscotà lòn che chila a l’ha dite!”.

Peui Prudensa a l’ha dit a Samuel, ël penùltim:

Prudensa: “Ven, Samuel. Ses-to dispòst a che mi it catechisa?”.

Samuel: “Si, për piasì”.

Prudensa: “Lòn ch’a l’é ‘l Cel?”.

Samuel: “Un pòst e na condission ëd le pì gròsse benedission, përchè Dé a-j'ëstà”.

Prudensa: “Lòn ch’a l’é l’infern?”.

Samuel: “Un leugh e na condission ëd patiment dij pì grand, përchè ch’a é ‘l leu dël pecà, dël diav e dla mòrt”.

Prudensa: “Përchè vories-to andé an Cel?”.

Samuel: “Për podèj vëdde Dé e esse a sò sërvissi sensa stracheme; për podèj vëdde ‘l Crist e voreje bin për sèmper; për podèj avèj an mi la pienëssa dle Spirit Sant, cola che ambelessì i peudo nen gòde dël tut”.

Prudensa: “Ëdcò ti tl’has bin dit e amprendù bin”. Peui a l’é adressasse al pì vej, ch’as ciamava Maté, e a l’ha dije: “Ven, Maté: veus-to ch’it catechisa ‘dcò ti?”.

Maté: “Bin volonté”.

Prudensa: “It ciamo, donca, j’er-lo mai cheicòsa ch’a l’avìa sò esse antecedent o anans ëd Dé?”.

Maté: “Nò, përchè Dé a l’é etern; nì a-i era pa cheicòsa se nen Chiel midem, ch’a l’avèissa n’esse fin-a al prinsìpi dël prim di: ‘Përchè an ses di Nosgnor a l’ha fàit ij cej e la tèra, e ’l mar e tut lòn ch’a-i ëstà^[3]’”.

Prudensa: “Lòn ch’it në pense dla Bìbia?”.

Maté: “Ch’a l’é la santa Paròla ‘d Nosgnor”

Prudensa: “I é-lo ant la Bìbia mach lòn ch’it peule comprende?”.

Maté: “Nò, a-i é ‘dcò tant che mi i capisso ancora nen”

Prudensa: “Lòn ch’it fase cand ti’t ancontre ant la Bibia ‘d ròbe che ti’t-j capisse pa?”

Maté: “I penso che Dé a në sà motobin mej che mi. Mi i prego ‘dcò che Chiel as compias ëd feme conòsse tut lòn ch’a-i ëstà për mè bin”.

Prudensa: “Lòn ch’it chërde al riguard ëd l’arsurression dij mòrt?”.

Maté: “I chërdo che lor a ‘rsussitran tant mè ch’a son ëstàit sotrà; j’istess an natura, combin che pa ant la corussion. E mi i lo chërdo an sla base ‘d doe rason: prim, përchè Dé a l’ha promëttulo; scond, përchè Dé a l’ha ‘l podèj ‘d felo”.

Anlora Prudensa a l’ha dit ai fiolin: “I l’eve ‘ncora da scoté vòstra mare, përchè chila a peul mostreve ‘d pì. I l’eve da fé atension con diligensa a lòn che ‘d bon i sentireve da d’àutri, përchè, për amor ëd vojàutri, a diso ‘d còse bon-e. Osservé ‘dcò, e con atension, lòn che ij cej e la tera av mostro; ma dzortut medité sempe lòn ch’a-i é ‘n col lìber ch’a l’é la càusa ch’a l’ha fàit dventé vòst pare ‘n Pelerin. Da mia part, ij mè fieuj, iv mostrerai lòn ch’i peudo mentre ch’i steve ambelessì. I sarai ‘dcò contenta s’im feve ‘d domande ch’a tendo a na santa edificassion”.

15. Misericòrdia, monsù Baldansa e ‘l mariage

A l’era passaie pòch pì ‘d na sman-a an col leu, che Misericòrdia a l’ha ‘rseivù la vìsita 'd n'òm ch’a smijava avèj ‘d bon-e intension anvers ëd chila. As ciamava monsù Baldansa: n’òm ëd na certa educassion ch’as professava religios, ma ch’a l’era, an realità, pitòst tacà a le ròbe ‘d cost mond. A l’era vnùit a feje vìsita già un-a, doe, ansi vàire vire e a l’avìa smonuje sò amor. Misericòrdia a l’era motobin piasosa e, an efet, pitòst anciarmanta.

A l’era ‘dcò na fomna ch’a-j piasìa sempe d’ocupesse ‘d cheicòsa. Për lòn, cand ch’a l’avìa pòch da fé për chila midema, a confessionava ‘d caussèt e ‘d vestì për d’àutre përson-e e a-j në fasìa don a jë bzognos. Monsù Baldansa, ch’a savìa pa dova e coma chila a dovrèissa lòn ch’e chila a cusìa, a l’era restà ‘mpressionà dal fàit ch’a fussa sèmper ativa. “A sarà ‘d sicur na mainagera ‘d prim òrdin”, a l’avìa pensa an tra ‘d chiel.

Misericòrdia a l’ha donca contà dë sto fàit a le fomne dla ca e a l’ha ciamaje d’anformassion sù ‘d chiel, përchè lor a lo conossìo mej. Lor a l’han rëspondù ch’a l’era ‘n giovo motobin ativ e ch’as disìa religios ma che, a sò avis ëd lor, a l’era lontan da la vera fòrsa dël bin.

“Alora,” a l’ha dit Misericòrdia, “i veuj pì nen pijelo an considerassion, përchè i veuj nen gropeme a cheidun ch’a sìa ‘d pèis për l’ànima mia”.

Prudensa a l’ha rëspondù: “A -i é pa da manca ‘d dëscoragelo ‘n fàcia. A venta mach che ti ‘t séguite a fé coma ch’it l’has sempe fàit për ij pòver. It vëdras parèj che tòst chiel a përdrà d’antëresse”.

An efet, a la vìsita seguent che monsù Baldansa a l’avìa faje, a l’ha trovà Misericòrdia tuta ciapà an sò sòlit travaj: confessioné ‘d vestì për jë bzognos. “Sempe lì a travajé?” a l’ha ciamaje, “Si,” a l’ha rësponduje, “sìa për mi midema che për j’àutri”. “E vàire ch’it vagne për di?”, a l’ha ciamaje chiel. Chila a-j rëspond: “I faso coste ròbe për anrichime d’euvre bon-e. Im tiro sù un tesòr sòlid për l’avnì, për oten-e la vita eterna”. E a l’ha arciamaje ‘l test bìblich ch’a dis: ‘Arcomanda a jë sgnor dë sto mond ch’as dago nen tante arie e ch’as fido pa ant ëd richësse transitòrie, ma an Nosgnor, ch’a l’é chiel ch’an dà tut an abondansa përch’i na gòdo. Dije ch’a faso dël bin, ch’a sìo rich ëd bon-e euvre, ch’a sio generos ant ël doné, ch’a sapio fene part ëd lòn ch’a l’han. A l’é parèj ch’as faran un tesòr për l’avnì. Col-lì a sarà për lor un fondament magnifich e sicur, e a podran otnì la vera vita^[4]’”.

“E dime, còsa ch’it fase con ij tò prodòt?”, a l’ha ciamaje ancora monsù Baldansa. “A son për quaté coj ch’a l’han nen da butesse adòss^[5]”, a l’ha rësponduje chila. A coste paròle sò visagi a l’é fasse scur, e da col moment-lì a l’é pì nen tornà a trovela. Cand ch’a-j ciamavo ‘l motiv, a rëspondìa: “Misericòrdia a l’é na fija piasosa, ma sò carater as peul nen soportesse”.

Cand ch’a l’era andass-ne, Prudensa a l’ha dit: “I l’avìa dite che monsù Baldansa at avrìa bin tòst chitate! E pa mach lòn, adess chiel a spantierà ‘dcò ‘d vos grame a tò rësguard! Përchè, malgré soa religiosità fàussa e sò grinor aparent anvers ëd ti, ti e chiel i seve tant diferent ch’i l’avrìe mai podù sté ansema”.

Misericòrdia a l’ha rëspondù: “I l’avrìa già mariame da ‘n pò, bele se i n’hai mai parlane an gir; ma j’òm ch’am fasìo la cort a condividìo nen mia manera d’esse. Gnun a l’ha mai criticà mia figura, ma mè caràter si, e për lolì i soma mai trovasse d’acòrdi”.

Prudensa: “Al di d’ancheuj, la misericòrdia a l’é apressià mach ëd nòm, ma la pràtica dla misericòrdia, coma ti ‘t la vive, a l’é cheicòsa che bin pòchi a n’han toleransa”.

Misericòrdia a l’ha finì ‘l dëscors parèj: “E bin, se gnun am vorerà, i l’avrai da meuire tòta, opura mia manera d’esse a sarà për mi com avèj ‘n marì. I peudo nen cangié mia natura, e i aceterai mai cheidun ch’a në sia an oposission. I l’hai avù na sorela ch’as ciamava Benefica, e ch’a l’avìa mariasse con n’òm tachign, ma chila e sò marì a ‘ndasìo pa d’acòrdi. Dal moment che mia sorela a l’era determinasse a vorèj fé dël bin ai pòver, sò marì prima a l’avìa butala an dëscrèdit an pùblich, e peui a l’avìa scassala da ca”.

Prudensa a l’ha peui fàit cost coment: “Pura, mi m'imàgino, col-lì as profëssava esse ‘n chërdent”.

Misericòrdia a l’ha rëspondù: “Vera, për lòn ch’a podìa ess-lo… E d’òm coma chiel, ancheuj ël mond a n’é pien. Ma mi ëd coj-lì i në veuj pa”.

Nòte

1. Esechiel 16:8-11 - “Antlora i son torna passà da ti e i l’hai vardate: për ti a l’era giumai rivà ‘l temp dl’amor. Parèj i l’hai butate a còl mè mantel e i l’hai quatà toa nudità. I l’hai giurate fidelità, i l’hai fàit n’aleansa con ti e i l’hai fate mìa sposa. I lo diso mi, ël Signor Dé. I l’hai fate pijé ‘l bagn, i l’hai netiate dal sangh ch’at quatava e i l’hai onzute d’euli përfumà. Apress ëd lòn i l’hai vestite con na vesta brodà, caussadure ‘d coram soasì, bindèj ëd lin bianch e ‘n mantel ëd seda. I l’hai parate ‘d giòje: ëd brassalet, na colan-a, d'orcin, n’anel al nas, un diadem magnìfich an sla front”.
2. Giòb 33:14-15 - “Dé an parla ‘d na manera o ‘d l’àutra, ma ‘l problema a l’é che soèns i-j doma pa da ment. A parla ant ël seugn e ant ëd vision nuiteje, cora che na seugn ancreusa a tomba an sù nojàutri, cand ch’i dormoma an nòst let”.
3. Surtìa 6:11.
4. 1 Timòt 6:17-19.
5. Maté 25:35-36 - “Përchè i l'avìa fam e voi i l'eve dame da mangé; i l'avìa sèj e i l'eve dame da bèive, i j'era 'n forësté e i l'eve anvitame a sté da voi; i j'era dësvestì e i l'eve vestime; i l'era malavi e i l'eve cudìme; i j'era an përzon e i seve vnume a trové'”