11. Ël gigant Sanghinari

Parèj, a son andàit anans an sël camin fin-a tant che a son rivà a la vista dij leon.

Ore, Monsù Gran-Cheur a l’era n’òm goregn, e për lòn a l’avìa nen tëmma dij leon. Tutun, cand ch’a son rivà al leugh andoa ch’a j’ero ij leon, ij fiolin ch’a l’ero andàit anans con baldansa, a son artornà e andàit a stërmesse darera ‘d chiel, përchè a l’avìo tëmma dij leon. A lòn, soa guida a l’ha soridù e dit: “Com é-la, car ij mè fiolin, ch’av pias andé anans cand ch’a s'avzin-a gnun perìcol e ch’i vë stërme darera ‘d mi cand ch’a comparisso ij leon?”.

Ore, mentre ch’a montavo, monsù Gran-Cheur a l’ha dësfeudrà soa spa con l’intension ëd doverté la stra ai Pelerin, malgré ij leon. Peui a l’é presentasse n’òm da fé spavent che, coma ch’a smijava, a l’avìa pijasse l’ancàrich ëd sosten-e ij leon. Col-lì a l’ha dit a la guida dël Pelerin: “Për che motiv ses-to vnù ambelessi?”. Ore, ‘l nòm ëd col òm a l’era Sanghinari, përchè ch’a l’avìa già massà vàire Pelerin. A l’era dla rassa dij gigant.

Gran-Cheur. Anlora la guida dij Pelerin a l’ha dit: “Coste fomne e costi fiolin-sì a son an viage për fé ‘l pelerinagi, e costa-sì a l’é la via ch’a l’han da ciapé: e a la përcoreran, malgré ti e ij leon”.

Sanghinari: “Costa-sì a l’é pa soa via ‘d lor e a podran pa andeje dré. I son surtì për feje resistensa e për lòn i sostenrai ij leon”.

Ore, disend-la tuta, për motiv ëd la ferosità dij leon e dël portament afros ëd col ch’a-j sostnìa, costa via a l’era stàita ‘d recent bin pòch dovrà, e a l’era scasi tuta quatà d’erba.

Cristiana. Alora Cristiana a l’ha dit: “Bele se le Stra Real a sio stàite fin-a adess dzerte e bin che an passà ij viagiator a sio stàit sforsà a passé për ëd vieuj stërmà, a l’avrà pì nen da esse parèj, ora ch’i son surtìa: “Adess i son surtìje mi, mare d’Israel^[1]”.

Sanghinari. Alora a l’ha fàit giurament për ij leon che parèj a sarìa stàit e për lòn a l’ha ordinaje dë slontanesse përchè a l’avrìo pa avù l’autorisassion ëd passé për lì. Ma Gran-Cheur, soa guida, a l’é avzinasse për prim a Sanghinari e a l’ha frapalo csì fòrt con la spa ch’a l’é stàit forsà a artiresse.

Sanghinari. Alora col ch’a l’avìa sërcà ‘d sostnì ij leon a l’ha dit: “Penses-to ‘d podèj masseme an mè teren midem?”

Gran-Cheur: “Nojàutri i soma an sla Stra Real, e an soa stra ti ‘t l’has piassà ij tò leon; ma coste fomne e coste masnà-sì, cand bin ch’a sio debol, a arzistran malgré ij tò leon”. E con lòn a l’ha frapalo torna con fòrsa tant da felo anginojé. Con cost còlp a l’ha ‘dcò s-ciapà sò elm e con n’àutr a l’ha tajaje ‘n brass. Alora ‘l gigant a l’é butasse a breugé tant fòrt da fé sbaruvé le fomne. Con tut lòn a l’ero contente ‘d vëdd-lo dëstèis për tèra. Ore ij leon a l’ero ancadnà e për lòn a podìo fé nen. Për lòn, cand che ‘l vej Sanghinari, ch’a l’avìa 'ntension ëd sosten-e ij leon, a l’era mòrt, monsù Gran-Cheur a l’ha dit ai Pelerin: “Ore vnì anans. Venme dré, e ij leon av faran gnun mal”. Donch a son andàit anans, ma le fomne a tërmolavo cand ch’a passavo davzin ai leon, e ‘dcò i fiolin a smijavo an sël pont ëd meuire da la pàu, ma a la fin a son gavass-la tuti, sensa ‘d darmagi ulterior.

12. Bin-ëvnù ant ël palass “Na Blëssa”

Ora a l’ero an vista dl’abitassion dël portié e a son rivaje tòst. A son pressasse, tutun, a ‘ndeje, përchè a l’era pericolos viagé për lì ‘d neuit. Parèj, cand ch’a son rivà al cancel, la guida a l’ha sonà ‘l ciochin; e ‘l portié a l’ha crijà: “Chi é là?”, ma tòst che la guida a l’ha dit: “I son mi”, chiel a l’ha arconossune la vos e a l’é calà giù, përchè la guida a l’era già vnùa lì d’àutre vire coma la guida ‘d Pelerin. Cand ch’a l’é calà, a l’ha dovertà ‘l cancel e, an vëddend la guida giusta dë ‘dnans ëd chiel (përchè a vëddìa pa le fomne, përchè ch’a l’ero darera), a l’ha dije: “E ora, monsù Gran-Cheur, còs fas-to sì a cost’ora dla sèira?. “I l’hai portà sì chèich Pelerin, andoa, për ordin ëd mè Signor, a l’han da logeie. Mi i j’era stàit ambelessì chèich temp fà, e i l’avìa pa nen dovù contrasté ‘l gigant che ‘d sòlit a sostniss ij leon. Mi, contut, apress d’un combatiment longh e tedios contra ‘d chiel, i l’hai butalo an derota e i l’hai portà sì ij Pelerin san e salv.

Portié: “Voles-to intré e resté sì fin-a a la matin?”.

Gran-Cheur: “Nò. I artornerai da mè Signor costa sèira midema.

Cristiana: “Monsù! I sai pa com aceté che voi 'n chite an nòst Pelerinage. I seve stàit csì fedel e pien ëd grinor anvers ëd nojàutri; i l’eve combatù sensa nen risparmiesse për nojàutri; i seve stàit tant grassios ant ël dene d’avis, che i podrai mai dësmentié ‘l favor ch’i l’eve mostrà a nòstr rësguard”.

Misericòrdia. Alora Misericòrdia a l’ha dit: “Se mach i podèisso avèj toa companìa fin-a a la fin ëd nòst viage! Com a podrìo ‘d pòvre fomne coma nojàutre arziste ant un camin csì pien ëd sagrin coma sto-sì sensa n’amis o un ch’an dësfenda?”.

Giaco. Alora Giaco, ël pì giovo dij fiolin, a l’ha dit: “Për piasì. monsù, lasseve convince a ‘ndé con nojàutri e giutene, përchè ch’i soma pròpi débol e ‘l camin a l’é tant pericolos!”.

Gran-Cheur: “Mi i stago sota ‘l comand ëd mè Signor. Se Chiel am darà la comission d’esse vòstra guida fin-a a la fin, iv servirai bin volenté. Vojàutre, contut, i l’eve falì già dal prinsipi, përchè cand che Chiel a l’a ordiname ‘d ven-e fin-a sì con vojàutre, a l’é antlora ch’i l’avrìe dovù ciameme d’andé fin-a a la fin con vojàutre, e Chiel a l’avrìa scotà vòstra arcesta. Tutun, për ël moment i deuv artireme. Parèj, brava Cristiana, Misericòrdia e ij mè fieuj coragios, adiù!”.

Alora ‘l portié, monsù Vigilant, a l’ha ciamà a Cristiana ëd sò pais e dij sò parent, e chila a l’ha dit: “I ven-o da la sità ‘d Dëstrussion; i son na vìdoa e mè marì a l’é mòrt; sò nòm a l’era Cristian, ël Pelerin”. “Ma coma? Col-lì a l’era tò marì?”. “Pròpi parèj,” a l’ha rësponduje, “e costi-sì a son ij sò fieuj; e costa-sì,” an mostrand Misericòrdia, “a l’é un-a ‘d mie compaisan-e”. Anlora ‘l portié a l’ha sonà ‘l ciochin, coma ch’a l’era sòlit ëd fé an coste ocasion. A l’é rivaje a la pòrta un-a dle damisele, ch’as ciamava Umiltà. E ‘l portié a l’ha dije: “Va, e dì che sì ‘ndrinta a l’é rivaie Cristiana, la fomna ‘d Cristian e sò fieuj, e ch’a son ëvnùit sì an Pelerinagi”. A l’é donch intrà e a l’ha ‘nformane la gent ch’a-i era là ‘ndrinta. Ma che armor ëd gòj ch’a l’é fass-ie cand che la damisela a l’ha a pen-a lassasse seurte cola paròla da la boca!

Parèj a son andàit an pressa dal portié, përchè Cristiana as tnisìa a la pòrta sensa intré. Anlora, un dij pì ‘mportant cha-i era là, a l’ha dije: “Intra, Cristiana: intra, fomna ‘d col brav òm; intra, fomna benedìa; intra con tuti coj ch’a son con ti”. Parèj a l’é intrà e a son andaje dré ij sò fieuj e soa compagna. Cand ch’a son intrà, a son ëstàit ëmnà ant na stansia motobin granda, anté ch’a l’han anvitaje a acomodessie. A son setasse e ‘l cap ëd la meison a l’é stàit ciamà për vëdde e dé ‘l bin-ëvnù a j’òspiti. Cand ch’a l’han capì chi ch’a fusso, a l’han salutaje con un basin, e a l’han dit: “Bin-ëvnù, vojàutri vas ëd la grassia^[2] ‘d Nosgnor; bin-ëvnù a noi ch’i soma vòstri amis!”.

Ore, dagià ch’a l’era ‘n pò tard, e përchè ij Pelerin a l’ero strach dal viagi, e debilità da la vista dla lòta e ‘d coj leon afros ch’a stasìo là fòra, a l’avìo ora mach anvìa ‘d podèj artiresse ‘l pì tòst për podej prontesse d’andé a deurme. “Nò,” a l’han dije coj dla famija, arpateve ‘n pò con un bocon ëd carn”, përchè ch’a l’avìo prontaje d’agnel con la bon-a sàussa che ‘d sòlit a lo compagna^[3]. Lolì përchè ‘l portié a l’avìa sentù anans ch’a sarìo rivà e a l’avìa dijlo la ‘ndrinta. Parèj, apress na bon-a sin-a e chità l’orassion con un Salm, a l’han avù anvìa d’artiresse. “Ma lassene,” a l’ha dit Cristiana, “s’i podoma ancalesse a ciamejlo, dë sté pròpi ant la stansia ch’a l’era ‘d mè marì cand che chiel a l’é vnùit ambelessì”. Anlora a l’han faje monté pròpi an cola stansia-lì e a son cogiasse tuti. Cand ch’a son ëstàit tuti ant ij sò let, Cristiana e Misericòrdia a son butasse a ciaciaré ‘n pò ‘d ròbe conveniente.

Cristiana: “Chi l’avrìa mai pensà che cand che mè marì a l’é partì për sò viage, ëdcò mi i l’avrìa andaje dré”.

Misericordia: “E ti ’t l’avrìe gnanca mai pensà ‘d cogete ant sò let e stansia për arposete, propi coma ch’it fase adess” .

Cristiana: “Ancora meno i l’avrìa mai pensà ‘d podèj arvëdde sò visagi e d’avèjne na consolassion granda, e peui d’adoré ‘l Signor Rè con chiel. E pura adess i chërdo ch’i lo farai”.

Misericòrdia: “Scota, sentes-to nen un son?

Cristiana: “Vera, a l’é, coma ch’i chërdo, n’armor ëd mùsica, për la gòj ch’i soma sì”.

Misericòrdia: “Fiamengh! Mùsica ‘nt la ca; mùsica ‘nt ël cheur; e mùsica ‘dcò an Cel, për la gòj ch’i soma sì^[4]”.

Nòte

↑ Giùdes 5:6-7 - “Al temp ëd Samgar, fieul d'Anat, ant ij di dle carovan-e 'd Iael, le stra a l'ero dzerte; ij viagiator a ciapavo ëd vieuj stërmà. Ij guerié a l’ero ràir, a l’ero na rarità an Israel, fin-a ch’i son surtije mi, Débora, fin-a ch’i son surtije mi, mare d’Israel.
↑ Roman 9:23 “Chiel a fà parèj për fé bërluse le richësse 'd soa glòria 'd manera 'ncora pì ciàira an sù coj ch'a-j manifesta soa misericòrdia e ch'a l'ero stàit predestinà a la glòria”.
↑ Surtìa 12:3 - “A venta ch'i dise a tuta la comunità d'Israel: ‘Ant ël di ch'a fa des ëd cost mèis, mincadun ëd vojàutri ch'a ciapa n'agnel, un për famija’”; Gioann 1:29 - “A l'andoman Gioann a l'ha vëddù Gesù ch'a rivava da chiel, e a dis: ‘Vardé-sì l'Agnel ëd Nosgnor ch'a 'rleva 'l pecà dal mond!”.
↑ Luca 15:7 - “Iv diso ch’a-i sarà pì ‘d gòj an cel për un sol pecador ch’a ven-a a pentisse, che për novanteneuv giust ch’a l’han nen da manca ‘d pentiment”.

[1] Giùdes 5:6-7 - “Al temp ëd Samgar, fieul d'Anat, ant ij di dle carovan-e 'd Iael, le stra a l'ero dzerte; ij viagiator a ciapavo ëd vieuj stërmà. Ij guerié a l’ero ràir, a l’ero na rarità an Israel, fin-a ch’i son surtije mi, Débora, fin-a ch’i son surtije mi, mare d’Israel.

[2] Roman 9:23 “Chiel a fà parèj për fé bërluse le richësse 'd soa glòria 'd manera 'ncora pì ciàira an sù coj ch'a-j manifesta soa misericòrdia e ch'a l'ero stàit predestinà a la glòria”.

[3] Surtìa 12:3 - “A venta ch'i dise a tuta la comunità d'Israel: ‘Ant ël di ch'a fa des ëd cost mèis, mincadun ëd vojàutri ch'a ciapa n'agnel, un për famija’”; Gioann 1:29 - “A l'andoman Gioann a l'ha vëddù Gesù ch'a rivava da chiel, e a dis: ‘Vardé-sì l'Agnel ëd Nosgnor ch'a 'rleva 'l pecà dal mond!”.

[4] Luca 15:7 - “Iv diso ch’a-i sarà pì ‘d gòj an cel për un sol pecador ch’a ven-a a pentisse, che për novanteneuv giust ch’a l’han nen da manca ‘d pentiment”.

[1]

[2]

[3]

[4]