Adriana Girodo Arena/Ël sindich ëd Màtie

Da Wikisource.

Artorn


Ël sindich ëd Màtie[1][modifiché]

Ant ël pais ëd Màtie, a l'avìo decidù d'arfé la ca dla comun-a. Ij consijé a l'avìo aprovà 'l proget, nen mach, mal'avìo già comensà la costrussion, quand a son acorzusse che a-i mancava 'l cormo[2].

Ant ël pais a-i era pa 'd piante così àute; antlora, ël sindich e ij consijé a decido d'andé a tajé 'l cormo, su an sla montagna. Così, na matin bonora, sìndich e consijé a parto. Quand ël corpo a l'é stàit pront, Pero, che a l'era 'l consijé pì ansian, a domanda a j'àutri: "Ma adess, coma i foma a portelo giù, che 'l senté a l'é tut a curve?". Antlora n'àutr consijé a dis: "Pì che deje l'andi... i lo faroma passé an mes ai pin e i lo trovroma giù al fond".

Ma Pero, pa ancora sodisfàit, përché j'ansian a veulo sempre savèjla pi longa, a dis: "Ma i saroma peui ancora bon a trovelo?". A combin-o antlora na seduta lì an sël pòst e, mentre a tiro fòra la colassion, essend che l'ària frësca dla montagna a l'avìa butà a tuti na gran fam, Pero a propon: "E se i mandèisso giù 'l sindich ansema 'l cormo?". A decido donca 'd gropé 'l sindich al cormo e a lo buto anans che i fasa da guida. Ij consijé a diso al sìndich: "Is trovroma peui giù a Màtie", e a-j fan ij salut; ël sìndich, a sta mira, a dà l'òrdin ëd deje un posson, e chiel e 'l cormo a pijo l'andi.

Sùbit dòp, ij consijé as cario j'atrass an sël gerbin e as ancamin-o giù për ël senté. Rivà a le prime ca dël pais, andova a finiss la montagna e a comensa la pian-a, ij consijé as buto a serché 'l cormo. A l'era giù un bel pò che a lo sercavo, quand a sento un ëd lor che a-j ciama. A coro tuti an sël pòst e a resto bele stupì: ël sìndich a l'era lì, gropà al cormo, ma sensa testa. Antlora, Pero a dis: "Pura stamatin a l'avìa la testa".

Antramentre che ij consijé a j'ero tuti lì a pensé, a comensa a rivé la popolassion e, tuti ansema, a decido 'd mandé ij giovo dël pais an sla montagna a serché la testa. Ma, a l'era inùtil: ij giovo a sercavo ant ij busson e la testa as trovava pa. An col moment un consijé che a parlava sempre pòch, essend che a chëccava, a dis: "Për esse sicur, andoma un pò a vëdde da soa fomna se, për caso, a l'avèissa lassala a ca". A l'é così che, tuti ansema, a s'ancamin-o vers la ca dël sìndich, ch'as trovava pròpi ant la piassa dël pais. La fomna dël sìndich, vedend rivé tanta gent parèj, a seurt fòra dla pòrta për vëdde còsa a l'era suceduje.

Pero, ch'a l'era butasse anans a tuti, a-j dis: "Vòstr òm, për cas, a l'ha pa lassà la testa a ca?". La fomna, tuta stupìa, a rëspond: "Possibil, epura stamatin a l'é fin-a pënnasse! Ma speté ancora na minuta, che i vad a vëdde ant l'armari, ëd vòlte mai a l'avèissa dësmentiala". Da lì 'n pòch, a seurt fòra tuta an pensé e a dis: "Ma che, a-i é pròpi pa, a deuv pròpi avèjla portà dapress". Tuti, anlora a serco 'd dì la soa e a la fin, dòp un pòch, as buto d'acòrde e a diso: "Pì che su da lì a-i é pa: andoma tuti a serchela".

Dìt sòn, tuti ansema a s'ancamin-o su për la montagna e minca un as ësparpaio a serché daré dij ròch e dij busson. Dòp un pòch che a sercavo, as sent un a crijé e a coro tuti al sël pòst andova as trovava un consijé che a l'avìa trovà la testa. Pian pianin, a la pijo e a la pòrto giù, ant la piassa dël pais.

A sta mira, ij consijé a pijo 'l sìndich, che a stasìa gnanca pì an pé, a lo gropo tacà na pianta e a serco 'd buteje la testa. Ma a l'avìo bel fé pian e atension: la testa a andasìa sempre për travers; a sercavo 'd rangeje da bin la croata, dë spostela an vàire manere, ma tut a l'era inùtil. Pero, che a comensava già a përde la passiensa, a dis: "Sìndich, ma come mai i varde brut e i parle pa pì?". Ma ël sìndich a rëspondìa nen. A l'ha rispondù un consijé, disend: "Oh, a sarà tòst ofendusse!"[3]

Nòte[modifiché]

  1. Contà da Lorenzo Giorda, nà ant ël 1868 a Belacomba d Rubian e resident a Rubian-a.
  2. Ël còrmo a l'é la trav prinsipal dla ca.
  3. Sì a finiss la conta e, con tut ch'il'abio sercà 'd trovene na conclusion men tronca, i soma pa riussì a savèjne 'd pì.